مطالعه تظاهر برخی ژن های کاندیدا در مسیر بیوسنتز مونوترپن های فنولی در جمعیت های گیاهی آویشن

جنس آویشن (thymus) متعلق به خانواده نعناعیان است که بیش از 18 گونه آن در نواحی مختلف کشور ایران پراکنش دارد. از میان دارو¬های گیاهی تولید شده، گیاه آویشن بعد از نعناع دارای رتبه دوم در جهان است. تنظیم بیان ژن¬های مونوترپن سینتازی که مسئول تشکیل کارواکرول و تیمول از پیش ماده گاماترپینن در جنس آویشن هستند، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با سه هدف اصلی و در سه آزمایش انجام شد. هدف از انجام آزمایش اول، بررسی صفات مورفولوژیک و الگوی بیان ژن¬¬های مونوترپن سینتاز در هفت جمعیت¬ آویشن بود. آزمایش دوم با هدف بررسی الگوی بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز در گونه آویشن باغی (thymus vulgaris l.) و تحت تاثیر سن گیاه و هورمون جیبرلین انجام شد. در نهایت آزمایش سوم با هدف بررسی تاثیر دما و شدت نور بر میزان بیان ژ¬ن¬های مونوترپن سینتاز در سه گونه آویشن کرمانی (thymus caramanicus jalas)، آویشن باغی و زیرگونه برگ نیزه¬ای آویشن دنایی (thymus daenensis subsp lancifolius (celak) jalas) انجام شد. میزان بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز با استفاده از روش real time pcr نسبی اندازه¬گیری شد. نتایج نشان داد که به¬جز ژن cyp71d180 در جمعیت باب¬گرگی، بقیه ژن¬های مونوترپن سینتاز در همه جمعیت¬ها بیان می¬شوند. همچنین جمعیت¬های مربوط به گونه آویشن کرمانی از لحاظ صفات مورفولوژیک و میزان بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز نسبت به دیگر جمعیت¬ها از جمله رقم اصلاح شده آویشن باغی مناسب¬تر هستند. الگو و میزان بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز تحت تاثیر هورمون جیبرلین و سن گیاه قرار گرفت و غلظت¬های 30 و ppm60 هورمون جیبرلین بیشترین تاثیر را روی صفات مورفولوژیک و بیان نسبی ژن¬های مونوترپن سینتاز در گونه آویشن باغی داشتند. همچنین تحت تاثیر دما و شدت نور، بیان ژن¬های گاماترپینن سینتاز، تیمول سینتاز و کارواکرول سینتاز به¬ترتیب در گونه آویشن باغی، زیرگونه آویشن دنایی و آویشن کرمانی به¬طور قابل ملاحضه¬ای افزایش یافت. ازاین¬رو، با توجه به خصوصیات مورفولوژیک، بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز و پروفایل متابولیت¬های ثانویه، می¬توان از دو گونه آویشن کرمانی و زیرگونه برگ¬ نیزه¬ای آویشن دنایی به¬ترتیب جهت استحصال کارواکرول و تیمول در برنامه¬های اصلاحی و اهلی¬سازی استفاده کرد.