جنس آویشن (thymus) متعلق به خانواده نعناعیان است که بیش از 18 گونه آن در نواحی مختلف کشور ایران پراکنش دارد. از میان دارو¬های گیاهی تولید شده، گیاه آویشن بعد از نعناع دارای رتبه دوم در جهان است. تنظیم بیان ژن¬های مونوترپن سینتازی که مسئول تشکیل کارواکرول و تیمول از پیش ماده گاماترپینن در جنس آویشن هستند، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با سه هدف اصلی و در سه آزمایش انجام شد. هدف از انجام آزمایش اول، بررسی صفات مورفولوژیک و الگوی بیان ژن¬¬های مونوترپن سینتاز در هفت جمعیت¬ آویشن بود. آزمایش دوم با هدف بررسی الگوی بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز در گونه آویشن باغی (thymus vulgaris l.) و تحت تاثیر سن گیاه و هورمون جیبرلین انجام شد. در نهایت آزمایش سوم با هدف بررسی تاثیر دما و شدت نور بر میزان بیان ژ¬ن¬های مونوترپن سینتاز در سه گونه آویشن کرمانی (thymus caramanicus jalas)، آویشن باغی و زیرگونه برگ نیزه¬ای آویشن دنایی (thymus daenensis subsp lancifolius (celak) jalas) انجام شد. میزان بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز با استفاده از روش real time pcr نسبی اندازه¬گیری شد. نتایج نشان داد که به¬جز ژن cyp71d180 در جمعیت باب¬گرگی، بقیه ژن¬های مونوترپن سینتاز در همه جمعیت¬ها بیان می¬شوند. همچنین جمعیت¬های مربوط به گونه آویشن کرمانی از لحاظ صفات مورفولوژیک و میزان بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز نسبت به دیگر جمعیت¬ها از جمله رقم اصلاح شده آویشن باغی مناسب¬تر هستند. الگو و میزان بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز تحت تاثیر هورمون جیبرلین و سن گیاه قرار گرفت و غلظت¬های 30 و ppm60 هورمون جیبرلین بیشترین تاثیر را روی صفات مورفولوژیک و بیان نسبی ژن¬های مونوترپن سینتاز در گونه آویشن باغی داشتند. همچنین تحت تاثیر دما و شدت نور، بیان ژن¬های گاماترپینن سینتاز، تیمول سینتاز و کارواکرول سینتاز به¬ترتیب در گونه آویشن باغی، زیرگونه آویشن دنایی و آویشن کرمانی به¬طور قابل ملاحضه¬ای افزایش یافت. ازاین¬رو، با توجه به خصوصیات مورفولوژیک، بیان ژن¬های مونوترپن سینتاز و پروفایل متابولیت¬های ثانویه، می¬توان از دو گونه آویشن کرمانی و زیرگونه برگ¬ نیزه¬ای آویشن دنایی به¬ترتیب جهت استحصال کارواکرول و تیمول در برنامه¬های اصلاحی و اهلی¬سازی استفاده کرد.