نقش سیاسی و تجاری قلعه های محور الوار – اندیمشک در دوره اسلامی با استناد بر بررسی و شناسایی باستان شناختی منطقه

چکیده: در گوشه و کناره های سرزمین پهناور ایران مناطقی است که به جهت دور افتاده بودن و شرایط سخت جغرافیایی آنها کمتر مورد توجه محققان و باستان شناسان قرار گرفته اند. با پ‍ژوهش در این بخش ها می توان شواهدی را بدست آورد تا از طریق آنها به بازسازی فرهنگی گذشته این سرزمین دست یافت. منطقه (بخش) کوچک الوار از جمله این مناطق است که در شمال شهرستان اندیمشک قرار گرفته است. در این پایان نامه که پ‍‍ژوهشی است درباره ی نقش سیاسی و تجاری قلعه های بخش الوار سعی شده است تا نقطه بسیار کوچکی از تاریخ گذشته این منطقه روشن شود. طبق مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی انجام شده در این بخش تعداد هشت قلعه شناسایی و مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلی این پایان نامه شامل شش فصل به شرح زیر است: فصل اول: کلیات تحقیق، فصل دوم: موقعیت طبیعی و جغرافیایی شهرستان اندیمشک و بخش الوار، فصل سوم: وجه تسمیه و پیشینه تاریخی شهرستان اندیمشک، فصل چهارم: نوع قلعه و پیشینه قلعه سازی در ایران (از دوران تاریخی تا دوره ی اسلامی)، فصل پنجم: راه های باستانی منطقه الوار و قلعه های آن است، که در این بخش برای بهتر شناختن موقعیت و کاربرد قلعه های منطقه نخست به بررسی، شناسایی و معرفی راه های باستانی که از این منطقه گذشته اند پرداخته شده است و سپس با بررسی های میدانی انجام شده و شناسایی موقعیت جغرافیایی قلعه ها در منطقه و بازدید نزدیک از آنها همه ی این قلعه ها مورد بررسی باستان شناسی قرار گرفته است، که در این بررسی نوع معماری قلعه ها، نقشی که آنها در منطقه داشته اند و تعیین قدمت تقریبی آنها با استفاده از مواد فرهنگی از جمله سفال مورد بررسی قرار گرفته است. فصل ششم شامل نتیجه گیری و پیشنهادات است در این بخش با استفاده از منابع نوشتاری و مکتوب دست اول و دوم و نتایج حاصل از بررسی های باستان شناسی میدانی که در این منطقه برای نخستین بار توسط نگارنده انجام شد، قلعه های باستانی که در بخش الوار قرار گرفته اند و نقشی که آنها در منطقه داشته اند بیان شده است. در ادامه نیز بر اساس تحلیل این مدارک قدمت تقریبی ساخت آنها آورده شده است. متغیر ها و واژگان کلیدی: قلعه، قلعه ها، قلعه- کاروانسرا، قلعه های کوهستانی، باستان شناسی، اسلامی، بازرگانی، خوزستان، اندیمشک، منطقه الوار