شبیه سازی الگوی تقسیم آب ارضی رودخانه سیستان با مدل hec-ras

چکیده امروزه آب در زندگی بشر دارای اهمیت ویژه¬ای است و به عنوان یکی از عناصر اصلی حیات¬بخش، جهت شرب، بهداشت، صنعت و نیز در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می¬گیرد. آب همواره به عنوان یک نهاد اصلی در توسعه کشاورزی نقش خود را ایفا کرده است. برای تامین شرایط توسعه کشاورزی استفاده بهینه از منابع آب اجتناب ناپذیر است. در سیستان برنامه¬ریزی و نحوه مدیریت منابع آبی دشت سیستان بسیار حیاتی است. در شرایط کنونی مقدار آب قابل دسترس رودخانه سیستان به دلیل افزایش مصرف بخش های مختلف شرب، کشاورزی، شیلات، صنعت و عوامل کنترل نشده مدیریت جریان رودخانه واقع در کشور افغانستان رو به کاهش است از طرفی نرم¬افزار hec-ras به عنوان یک نرم افزار مرسوم در شبیه¬سازی الگوی جریان در رودخانه مطرح می باشد در این راستا در این تحقیق ابتدا اطلاعات هندسی و آمارهیدرولوژیکی رودخانه سیستان و همچنین مشخصات سازه¬های مختلف موجود در مسیر رودخانه جمع آوری گردید سپس شبیه¬سازی جریان برای آبگیرهای جانبی موجود در طول رودخانه با استفاده از مدل hec-ras صورت پذیرفت و الگوی توزیع جریان برای دو سناریوی جریان متوسط 10 ساله و جریان متوسط 30 ساله تعیین گردید. نتایج نشان داد شرایط متوسط خشکسالی10 ساله اخیر حاکم بر رودخانه سیستان با میزان جریان مورد نیاز الگوی کشت مرسوم منطقه تطابق ندارد و شرایط متوسط 30 ساله اخیر حاکم بر رودخانه سیستان پاسخگوی میزان جریان مورد نیاز الگوی کشت مرسوم منطقه در همه ماه¬های سال به جز تیر ماه می¬باشد. دریچه¬های سد زهک در شرایط متوسط ده ساله در دو ماه تیر و آبان و در شرایط متوسط 30 ساله فقط در ماه تیر باید کاملا بسته باشد تا بتواند قسمت عمده¬ای از آب مورد نیاز اراضی تحت کشت کانال¬های طاهری و شهر¬ را تأمین نماید و دریچه¬های سد سیستان در شرایط متوسط ده ساله در 4 ماه سال و در شرایط متوسط 30 ساله فقط در ماه تیر باید کاملا بسته ¬باشد تا میزان آبی که از سد زهک گذشته است صرف آبیاری اراضی شیب¬آب و پشت¬آب پایین شود. واژگان کلیدی: توزیع آب، رودخانه سیستان، مدل hec-ras، سدزهک، سدسیستان