جریان رودخانه ی هیرمند به عنوان مهمترین منبع تامین آب های سطحی دشت سیستان خارج از مرزهای جغرافیایی کشور تعیین می گردد. بنابراین امکان مدیریت جریان و رسوب رودخانه در بالا دست منتفی می باشد. با توجه به وقوع سیلاب های مخرب در تاریخچ? دشت سیستان، کنترل تراز بستر رودخانه سیستان امری ضروری به نظر می رسد. در تحقیق حاضر از مدل hec-ras که توانایی محاسبه آورد رسوب سالانه و محاسبات هیدرولیکی تحت شرایط بستر متحرک را دارا می باشد جهت شبیه سازی رودخانه سیستان استفاده گردید و در راستای معرفی دانه بندی رسوبات بستر و بار معلق رودخانه سیستان، نمونه گیری های مورد نیاز صورت پذیرفت. شبیه سازی جریان به صورت شبه-غیردائمی برای سیلاب سال 86-1385 صورت گرفت و پس از واسنجی هیدرولیکی جریان و انتخاب بهترین معادله انتقال رسوب از بین معادلات موجود، گزینه های مختلف لایروبی در راستای افزایش پتانسیل عبور سیلاب رودخانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بهترین رابطه انتقال رسوب برای رودخانه سیستان، رابطه توفالتی با روش سرعت سقوط توفالتی می باشد و بیشترین رسوب گذاری صورت گرفته در بازه بین سیل بر نیاتک و سد زهک اتفاق می افتد و همچنین بیشترین فرسایش در پایین دست سد زهک رخ می دهد. در این راستا میزان رسوب تجمع یافته در بازه بین سیل بر نیاتک و سد زهک در دو حالت باز و بسته بودن دریچه ها 6750372 و 13486202 تن می-باشد. بهترین گزینه جهت لایروبی رودخانه سیستان، لایروبی سراسر رودخانه با عرض و عمق ثابت تعیین گردید. در این شرایط با لایروبی 7001848 متر مکعب از رسوبات پتانسیل عبور سیلاب رودخانه دو برابر گردید.

چکیده: وقوع سیلاب های متعدد در مناطق مختلف کشور همواره خسارات فراوانی را در زمینه های مختلف به همراه داشته است از این رو تهیه و تدوین یک طرح جامع و کامل در زمینه کنترل سیلاب امری ضروری به نظر می رسد. توسعه مناطق مسکونی و شهری در حاشیه رودخانه ها و بستر سیلاب دشت ها بدون توجه به شرایط هیدرولوژیکی و هیدرولیکی حاکم بر رودخانه، باعث افزایش خطر سیلاب می شود لذا مدیریت سیلاب و ارزیابی خسارات مورد انتظار سالیانه برای کاهش آسیب های ناشی از سیل و به حداقل رساندن خسارت و کنترل آن در محیط شهری امری ضروری بوده که به دلیل توسعه شهری از پیچیدگی های خاصی برخوردار است. از جمله این راهکارها برای مدیریت سیل، پهنه بندی سیلاب در دوره بازگشت های مختلف است که می تواند ابزاری اساسی در تعیین راهبردهای توسعه و کاهش خسارات سیل و وسیله ای قانونی برای کنترل و مدیریت اراضی و برنامه های حفاظت محیط زیست باشد. مطالعه حاضر به پهنه بندی سیلاب در شهر زاهدان با استفاده از مدل ریاضی hec-ras و سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) می پردازد. در این راستا در ابتدا نقشه ها ، داده های هیدرولوژیکی مورد نیاز و dem منطقه مورد مطالعه تهیه شد. در ادامه با استفاده از مدل هیدرولوژیکی hec-hms و روابط تجربی دبی اوج سیلاب زیرحوضه های شهر زاهدان در دوره بازگشت های 2، 50 و 100 ساله برآورد گردید در نهایت پس از تلفیق مدل هیدرولیکی hec-ras با نرم افزار arc-gis پهنه سیلاب مسیل های شهر زاهدان در دوره بازگشت های ذکر شده بدست آمد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که هیچکدام از مسیل های موجود در شهر زاهدان توانایی عبور دبی با دوره بازگشت 100 و 50 ساله را ندارند. براساس نتایج این تحقیق پاسداران به عنوان مهمترین مسیل شهر زاهدان قادر به عبور دبی 72 مترمکعب بر ثانیه می باشد که معادل دبی با دوره بازگشت 10 سال است. وجود ارگان هایی مانند صدا و سیما و استانداری در نزدیکی مسیل پاسداران و اماکن مسکونی و تجاری در حریم مسیل آذرخشی در مرکز شهر، می تواند باعث تحمیل خسارات متعدد محسوس و نامحسوس به شهر، مردم و ارگان های دولتی در مواقع سیلابی شود. واژه های کلیدی: پهنه بندی سیلاب، دبی اوج، مناطق شهری، hec-ras، arc-gis، شهر زاهدان

ازدیاد جمعیت و توسعه جوامع بشری افزایش مصرف آب و تقاضای بیشتر تولیدات کشاورزی را سبب گردیده است. در این راستا توجه به افزایش راندمان انتقال آب در شبکه آبیاری وزهکشی در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار ضروری می باشد. مخازن چاه نیمه نقش اساسی در حیات دشت سیستان در خشکسالی های اخیر ایفا نموده است. در راستای توسعه کشاورزی این دشت در دوران خشکسالی استفاده از آب مخزن چاه نیمه چهار از طریق کانال خروجی مستقل این مخزن مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا کانال خروجی مستقل چاه نیمه چهارم به طول تقریبی 13کیلومتر در حال احداث می باشد. در تحقیق حاضر از مدل hec-ras که توانایی انجام محاسبات هیدرولیک کانال های روباز در جریان ماندگار و غیرماندگار را دارد، جهت شبیه سازی عملکرد هیدرولیکی این کانال در حال احداث استفاده گردید. در این راستا پس از معرفی مقاطع عرضی کانال، سازه های هیدرولیکی موجود در مسیر از جمله زیرگذرها و مسیرهای سرپوشیده کانال به مدل معرفی شد. در نهایت با تجزیه تحلیل نتایج سناریوهای مختلف بهره برداری از کانال و شرایط حاکم برجریان رودخانه سیستان ، ماکزیمم دبی قابل استحصال از آن 84 مترمکعب برثانیه برآورد گردید. همچنین نتایج نشان دادند که در صورتی که جریان در رودخانه به اندازه ای باشد که ارتفاع آب در رودخانه به 5/4 متر برسد جریان رودخانه بر میزان حداکثر دبی عبوری کانال تاثیر گذار خواهد بود.

چکیده امروزه آب در زندگی بشر دارای اهمیت ویژه¬ای است و به عنوان یکی از عناصر اصلی حیات¬بخش، جهت شرب، بهداشت، صنعت و نیز در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می¬گیرد. آب همواره به عنوان یک نهاد اصلی در توسعه کشاورزی نقش خود را ایفا کرده است. برای تامین شرایط توسعه کشاورزی استفاده بهینه از منابع آب اجتناب ناپذیر است. در سیستان برنامه¬ریزی و نحوه مدیریت منابع آبی دشت سیستان بسیار حیاتی است. در شرایط کنونی مقدار آب قابل دسترس رودخانه سیستان به دلیل افزایش مصرف بخش های مختلف شرب، کشاورزی، شیلات، صنعت و عوامل کنترل نشده مدیریت جریان رودخانه واقع در کشور افغانستان رو به کاهش است از طرفی نرم¬افزار hec-ras به عنوان یک نرم افزار مرسوم در شبیه¬سازی الگوی جریان در رودخانه مطرح می باشد در این راستا در این تحقیق ابتدا اطلاعات هندسی و آمارهیدرولوژیکی رودخانه سیستان و همچنین مشخصات سازه¬های مختلف موجود در مسیر رودخانه جمع آوری گردید سپس شبیه¬سازی جریان برای آبگیرهای جانبی موجود در طول رودخانه با استفاده از مدل hec-ras صورت پذیرفت و الگوی توزیع جریان برای دو سناریوی جریان متوسط 10 ساله و جریان متوسط 30 ساله تعیین گردید. نتایج نشان داد شرایط متوسط خشکسالی10 ساله اخیر حاکم بر رودخانه سیستان با میزان جریان مورد نیاز الگوی کشت مرسوم منطقه تطابق ندارد و شرایط متوسط 30 ساله اخیر حاکم بر رودخانه سیستان پاسخگوی میزان جریان مورد نیاز الگوی کشت مرسوم منطقه در همه ماه¬های سال به جز تیر ماه می¬باشد. دریچه¬های سد زهک در شرایط متوسط ده ساله در دو ماه تیر و آبان و در شرایط متوسط 30 ساله فقط در ماه تیر باید کاملا بسته باشد تا بتواند قسمت عمده¬ای از آب مورد نیاز اراضی تحت کشت کانال¬های طاهری و شهر¬ را تأمین نماید و دریچه¬های سد سیستان در شرایط متوسط ده ساله در 4 ماه سال و در شرایط متوسط 30 ساله فقط در ماه تیر باید کاملا بسته ¬باشد تا میزان آبی که از سد زهک گذشته است صرف آبیاری اراضی شیب¬آب و پشت¬آب پایین شود. واژگان کلیدی: توزیع آب، رودخانه سیستان، مدل hec-ras، سدزهک، سدسیستان