استفاده از روش اسپکتروفتومتری در تشخیص اثرات ناشی از تنش شوری

بررسی اثر تنش¬های محیطی و نقش آن¬ها در پیش¬بینی و ارزیابی رشد و عملکرد محصولات زراعی بسیار ضروری است. گیاهان زراعی رشد یافته در خاک¬های شور ممکن است به دلیل خواص اسمزی شوری با درجاتی از تنش کم¬آبی و در نتیجه با کاهش سرعت رشد مواجه شوند. در این تحقیق، اثر تنش شوری بر روی رشد دو رقم گندم ارگ و جوی افضل در سه مرحله مختلف رشد، غلظت عناصر برگ و نیز خصوصیات جذب و انعکاسی برگ این دو گیاه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار به انجام رسید. تیمارهای آبیاری با استفاده از نمک کلرید سدیم در سه سطح شوری 4، 8 و 12 دسی¬زیمنس بر متر ایجاد گردید و تیمار آبیاری با آب مقطر نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. پس از پایان یافتن دوره اعمال تیمار و برداشت بوته¬ها، صفاتی از قبیل ارتفاع گیاه، طول ریشه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه اندازه¬گیری شد. در مرحله سوم، صفات وزن صددانه و تعداد سنبله نیز به صفات مذکور اضافه گردید. برای به دست آوردن غلظت عناصر در مرحله اول، قسمتی از ماده خشک هر گلدان به سه روش عصاره¬گیری و غلظت عناصر موجود در برگ تعیین شد. جهت بررسی خصوصیات طیفی گیاه، نمونه¬برداری از برگ¬های چهارم یا پنجم بوته¬ای که به طور تصادفی انتخاب شده بود صورت گرفت. با قرار دادن نمونه برگ در دستگاه و شروع اندازه¬گیری، میزان جذب و انعکاس برگ در محدوده طول موجی 190 تا 1100 نانومتر و در سه تکرار یادداشت شد. بر اساس یافته¬های این تحقیق، به نظر می¬رسد که عکس¬العمل رشد جوی افضل و گندم ارگ در برابر سطوح مختلف شوری با یکدیگر متفاوت است. صرف¬نظر از مرحله سوم رشد که در آن، تنش شوری اثر معنی¬داری بر رشد رویشی دو گیاه نداشت، شوری در مرحله اول رشد گندم ارگ بر وزن خشک اندام هوایی و ریشه و در مرحله دوم بر تمام صفات تأثیرگذار بود؛ در حالی¬که در مرحله اول و دوم رشد جوی افضل تنها وزن خشک ریشه تحت تأثیر شوری قرار گرفت. این امر می¬تواند به این دلیل باشد که ریشه گیاه قبل از سایر اندام¬ها با تنش مواجه می¬شود. این تحقیق نشان داد که جوی افضل در مقابل افزایش سدیم و کلر ناشی از تنش شوری مقاومت نشان داده و در مقابل، از تغییر غلظت تعداد زیادی از عناصر غذایی جلوگیری به عمل آورده است. در گندم ارگ هم¬زمان با افزایش شوری در محیط ریشه، غلظت سدیم و کلر برگ افزایش یافت و در غلظت سایر عناصر نیز اختلال ایجاد شد. از این یافته¬ها می¬توان نتیجه¬گیری کرد که تحمل جوی افضل نسبت به تنش شوری بیشتر از گندم ارگ است. این مطالعه، توانایی اسپکتروفتومتری مرئی و مادون قرمز نزدیک را در تشخیص اثر شوری بر روی برگ نشان داد. هم¬چنین بر اساس نتایج این تحقیق، طیف 530 تا 660 نانومتر از محدوده مرئی یکی از موثرترین طیف¬ها برای تشخیص اثرات تنش شوری برگ شناخته شد.