بررسی فیلوژئوگرافی گونه بز وحشی (‏capra aegagrus‏)‏ در ایران بر اساس ‏dna‏ میتوکندری

کل و بز یکی از مهم ترین پستانداران ایران است و در اکثر نقاط کشور پراکنش دارد. شکار غیر ‏قانونی، رقابت برای غذا با دام های اهلی و تخریب و کاهش زیستگاه بر اثر تغییر کاربری زمین باعث ‏کاهش جمعیت این گونه در سراسر جهان شده است. در پی کاهش جمعیت آن در سالیان اخیر، از ‏سوی ‏iucn‏ به عنوان گونه ای در معرض تهدید معرفی شد. پیشرفت های اخیر در زمینه بوم شناسی ‏مولکولی فرصت بی نظیری برای مطالعه رده بندی گونه ها، روابط فیلوژنتیک و پارامتر های ‏جمعیت شناختی فراهم کرده است. هدف این مطالعه بررسی ساختار جمعیتی و تعیین پارامتر های ‏جمعیت شناسی است که باعث شکل گیری ساختار فعلی جمعیت شده اند. در این مطالعه 481 جفت ‏باز از ناحیه کنترل ‏dna‏ میتوکندری در 383 فرد در ایران مورد آنالیز قرار گرفت. تنوع هاپلوتیپی و ‏نوکلئوتیدی زیاد در جمعیت ها بدست آمد. آنالیز های فیلوژنی 5 کلاد عمده را در کل و بز های ایران ‏نشان می دهد. آنالیز های فیلوژئوگرافیک کلاد آشیانه ای برای بررسی پارامتر های جمعیت شناختی ‏انجام شد و نشان داد که در گذشته جریان ژن وسیع بین جمعیت ها وجود داشته و بسط جمعیتی در ‏تعدادی از کلاد ها اتفاق افتاده است. اما در نهایت ساختار فیلوژئوگرافیک مشخصی برای کل ‏جمعیت ها تشخیص داده نشد. این یافته ها با نتایج آنالیز واریانس مولکولی همخوانی داشت به این ‏صورت که درصد واریانس بین مناطق مختلف کم تر از درصد واریانس داخل مناطق بود. این یافته ها ‏نشان می دهد که کل و بز ها در ایران ساختار و ارتباطات پیچیده ای دارند و در گذشته جریان وسیع ‏ژنی بین جمعیت های مختلف برقرار بوده است که احتمالا باید مربوط تاریخ جوامع بشری و ‏جابجایی های آن در طول روند اهلی سازی باشد. که با انتقال دادن بز ها از یک منطقه به مناطق دیگر ‏باعث جریان ژن گسترده در میان جمعیت های مختلف شده باشد. ‏