بررسی تغییرات مکانی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ریزگردهای استان کرمان، ایران

طوفان¬های گرد و غبار با خاستگاه بیابانی جزو پدیده¬های طبیعی هستند که آثار و پیامدهای زیست¬محیطی نامطلوبی برجای می¬گذارند. این طوفان¬های گرد و غبار با تاثیر بر روی سلامتی، کیفیت هوا و محصولات کشاورزی زندگی انسان¬ها را تحت¬شعاع خود قرار می-دهند. بخش شهداد واقع در استان کرمان منطقه¬ای است که در مجاورت بیابان لوت قرار گرفته است و به علت حاکمیت شرایط خشک و بیابانی تحت تاثیر گرد و غبار این بیابان قرار دارد. برای بررسی گرد و غبار منطقه شهداد نمونه¬های گرد و غبار 5 ایستگاه مستقر در منطقه در بهار و تابستان 1392 جمع¬آوری شد. همچنین برای تعیین منشاء گرد و غبار، 5 نمونه خاک سطحی از عمق 0-5 سانتی¬متر در شمال منطقه و در نزدیکی کلوت¬¬ها برداشت شد.نتایج حاصل از بررسی¬های xrd نشان داد که گرد و غبار شهداد در کانی¬های کوارتز (35-45 %)، کلسیت (21-25 %)، پلاژیوکلاز (8-12 %)، مسکوویت (6-11 %)، ارتوکلاز (5~%)، دولومیت (4~%) و گچ (3~%) غالبیت دارد و کانی¬های کلریت، هورنبلاند و کریستوبالیت به مقدار ناچیزی در نمونه¬های گرد و غبار وجود دارند. آنالیز نمونه¬های خاک سطحی نیز نشان داد کانی¬ کوارتز با میانگین 32 %، هالیت (18 %)، کلسیت (16 %)، پلاژیوکلاز (11 %)، مسکوویت (10 %)، دولومیت (5 %) و کلریت (5 %) از غالبیت برخوردارند و گچ، ارتوکلاز، کریستوبالیت و کائولینیت درصد ناچیزی از ترکیب کانی-ها را به خود اختصاص داده¬اند. آنالیز xrfنمونه¬های گرد و غبار و خاک منطقه، sio2، loi، cao، al2o3، fe2o3، na2oوmgoرا به عنوان ترکیب اکسیدهای مهم منطقه معرفی کرد. ایستگاه dواقع در بخش مرکزی شهداد، به علت فاصله داشتن از منطقه غبار خیز شرق شهداد، نسبت به دیگر ایستگاه¬ها کمتر تحت تاثیر طوفان¬های گرد و غبار قرار می¬گیرد؛ از این رو ترکیب عنصری متفاوتی با دیگر ایستگاه¬ها دارد. srو baمقدار قابل توجهی از عناصر کمیاب را در بین نمونه¬ها به خود اختصاص داده¬اند. همچنین بررسی فاکتور غنی¬سازی نشان می¬دهد که گرد و غبار رسوب کرده در تمامی ایستگاه¬ها به غیر ایستگاه dمنشاء طبیعی دارد.