شخصیت و شخصیت پردازی در «کلیدر» (از محمود دولت آبادی)

رمان کلیدر با بهره¬گیری متنوع از عامل شخصیت¬پردازی، به عنوان یکی از اصلی¬ترین مؤلفه¬های شکل¬گیری داستان، به یکی از آثار برجسته و جذاب دولت¬آبادی تبدیل شده است. این پژوهش بر آن است تا با شناخت ابعاد و شیوه¬های گوناگون شخصیت¬پردازی در رمان کلیدر و شرح و بسط شاخصه¬های آن، برجستگی این عنصر داستانی را آشکار کند تا از این طریق، زاویه¬ای دیگر از خلاقیت این نویسنده را در نگارش رمان کلیدر نشان دهد. نویسنده از دو شیوۀ شخصیت¬پردازی مستقیم و غیرمستقیم استفاده کرده است. براساس نتیجۀ تحقیق، شخصیت¬پردازی از طریق توصیف وضعیت ظاهری در رمان کلیدر از بسامد بالایی برخوردار است. راوی با استفاده از شگرد توصیف در سطح ظاهر، اعمال و رفتار، اندیشه و درونیات افراد، اقدام به پرورش ابعاد مختلف شخصیتی می¬کند. در شیوۀ غیرمستقیم شخصیت¬پردازی بر مبنای رفتار و کردار شخصیت¬ها و شخصیت¬پردازی بر اساس گفت¬وگو از مهم¬ترین شگردهایی است که دولت¬آبادی در ساخت شخصیت¬های رمان کلیدر و برای معرفی شخصیت¬ها از آن بهره برده است. این مسأله نشان می¬دهد که اغلب افراد رمان شخصیت¬هایی متحول، پویا و جزء شخصیت¬های نمایشی به¬شمار می¬روند. شخصیت¬پردازی از طریق نام کمترین نقش را در ساخت و پرداخت شخصیت¬های رمان دارد.