ارزیابی طرحها و برنامه های توسعه شهری با رویکرد (کربن صفر) مطالعه موردی:شهر تبریز

بزرگترین مشکل زیست محیطی شهر تبریز مسأله آلودگی های زیست محیطی بوده که عوامل طبیعی و انسانی در ایجادآن دخالت دارند. عوامل طبیعی موثر در ایجاد این حالت شامل احاطه شدن شهر بوسیله کوهها، عدم وجود بادهای مداوم با سرعت مناسب و بارش کم می باشد از عوامل انسانی، وجودساخت وسازهای بیش از حد و بدون برنامه، طراحی فضاهای شهری بدون توجه به اصول توسعه پایدار شهری ، ازبین بردن پوشش گیاهی ،تعداد زیاد خودروهای فرسوده و پرمصرف، ورود بیش از ظرفیت خودروهای جدید به چرخه تردد شهری، ناکافی بودن یا عدم تمایل به استفاده از سیستمهای حمل و نقل عمومی را می توان نام برد. غلظت آلاینده های شهر تبریز در بسیاری از موارد چندین برابر حد مجاز بوده که اثرات سوء کوتاه و دراز مدت را بدنبال دارد. نخستین قدم برای کنترل مشکل زیست محیطی شهر تبریز شناسایی منابع موثرتولید کربن که منبع اصلی آلاینده ها درشهرمیباشد و تلاش برای کاهش تولید آلودگی با برنامه ریزی وطراحی فضاهای شهری با رویکردکربن صفراز طریق شناسایی سازو کارهایی که تولید کربن را در شهر به طرف صفر میل دهد از جمله این سازو کارها شناسایی مصالح و تکنولوژی ها با کمترین انتشار آلودگی در مرحله گسترش و ساخت ، ساخت شهر با تکنولوژی های سبز میباشد.منابع آلودگی شامل منابع ثابت (واحدهای با کاربری های مختلف شامل واحدهای مسکونی، کارخانجات و کارگاه های صنعتی، نیروگاه ها و پالایشگاه) و منابع متحرک (شامل انواع خودروهای سبک و سنگین عمومی و شخصی) می گردد. هر چند اشکال مختلف آلودگی محیط زیست وابسته و قابل تبدیل به یکدیگرند اما آنچه اهمیت مشکل زیست محیطی شهررا بیشتر میسازد، نقش سیستم شهربه عنوان حیاتی ترین سیستم برای ادامه زندگی انسان و محدود بودن توانایی بشر برای کاهش و کنترل آلودگیهای زیست محیطی است منابع تولید آلاینده های کربن دار متنوع و متغیرند؛ ولی می توان آنها را در چهار گروه اصلی طبقه بندی کردکه شامل حمل و نقل متحرک، احتراق ساکن، فرایندهای صنعتی و دفع مواد زائد جامدمیباشد. در پژوهش حاضر با توجه به معرفی این شاخص وفاکتور های دخیل در آن به بررسی وضعیت این شاخص در قاره های مختلف پرداخته ودر نهایت نیز برخی فاکتورهای این شاخص در کلانشهر تبریز در مقایسه با میانگین شهرهای آسیایی اراِیه می گردد. در این پژوهش، 14 فاکتور کمی وکیفی از 8 طبقه شاخص کربن صفر، برای شهرتبریز جمع آوری گردیده است. همچنین میانگین این 14 فاکتور کمی برای شهرهای آسیا که توسط e iu گزارش شده است تهیه شده است. فاکتورهای کمی این شاخص در شهر تبریز با میانگین آنها در شهرهای آسیا مقایسه شده است. وفاکتورهای کیفی این شاخص برای کلانشهر تبریز بررسی شده است. به طور کلی از نظر فاکتورهای کمی شاخص کربن صفر، مصرف سرانه آب ومیزان انتشار دی اکسید نیتروژن در شهرتبریز از مقادیر گزارش شده برای میانگین شهرهای آسیا پایینتر بوده ودر وضعیت خوب تا نسبتا خوبی قرار دارد ولی سایر فاکتور ها از وضعیت نامطلوبی برخوردار است که از میان این فاکتورها نیز فاکتورهای سرانه انتشار دی اکسید کربن، تصفیه فاضلاب، میزان ذرات معلق،تراکم جمعیت وسرانه فضای سبزاز وضعیت کاملا نامطلوب برخوردار می باشند و لازم است که برنامه هایی برای توسعه این بخشها در نظر گرفته شود. از نظر فاکتورهای کیفی ،فاکتور تلاش شهر برای کاهش دی اکسید کربن وفاکتور نظارت زیست محیطی در وضعیت نامطلوبی قرار دارند که برای توسعه این بخشها نیز لازم است برنامه هایی اتخاذ شود.