بررسی مدحیات در دیوان متنبی با تکیه بر شخصیتهای غیر درباری

بی تردید یکی از برجسته ترین نابغه های شعر وپر آوازه ترین نخبگان ادبیات عرب در قرن چهارم هجری، ابو الطیب احمد بن الحسین، ملقب به متنبی است. متنبی از شاعران ومدیحه سرایان نامدار عصر دوم عباسی است و مدحیات، بیشتر اشعار وی را در بر می گیرند. تقریبا همه ادیبان وصاحب نظران قدیم ومعاصر، از عرب وعجم، به توان ادبی متنبی اذعان داشته، تألیف شروح متعدد ونقدهای گوناگونی که تا کنون نیز بحث محافل ادبی است، دلیل بر این مدَّعا ونشان از شخصیت قابل توجه اوست. مدحیات، شهرتش را دوچندان نمود وشاعر علاوه بر مدح به اغراض دیگری نیز پرداخت، از جمله غزل وحکمت که پس از مدح بیشترین بسامد را دارند. مدحیات او همه به قصد درآمد وتکسب بوده است واین موضوع می تواند از نکات منفی شاعر بشمار آید. ممدوحان او بیشتر، سلاطین ودرباریانی همچون سیف الدوله وکافور اخشیدی هستند که تحلیلگران در این باره بسیار گفته ونوشته اند. ولی در میان ممدوحان وی، به شخصیت های غیر درباری وگمنامی نیز برمی خوریم که تاکنون کمترکسی به آنها پرداخته است. نگارنده در پی شناخت شخصیت اینان، بررسی وتحقیق گسترده ای نموده ودر حد بضاعت خویش، با بهره از شروح معتبری چون برقوقی، عُکبری، یازجی وواحدی و...، به شرح، ترجمه و بیان معنی لغات مهم بیش از سیصد بیت این مدحیات مبادرت ورزید. نگارنده در این پایان نامه، در فصل اول به طرح کلیات، تعاریف ومفاهیم، وبه واژه مدح وشرح مختصری از جنبه های گوناگون آن پرداخته، همچنین به بررسی شخصیت، روحیات وزندگی پر فراز ونشیب شاعر، در فصل دوم می پردازد. شرح وترجمه مدحیات متنبی در مورد هفده تن از شخصیت های غیر درباری ، فصل سوم را فرا می گیرند، که اشاره به صور خیال (تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز) ونکات مهم نحوی برخی ابیات، می¬تواند از ویژگی¬های این نوشتار باشد ودر پایان، نتیجه¬گیری بحث بیان می شود.