بررسی تاًثیرات مولفه های طرح و مضمونی هنر غرب بر نقوش سکه و تمبر دوره قاجار

دوره قاجار را می¬توان دوره نوآوری و شروع تحولات جدید در هنر ایران دانست. از جمله این تحولات، رابطه فزاینده و مراودات مختلف با غرب است؛ که به دنبال ورود دانش¬ها و علوم جدید به ایران، شاهد تأثیرات ویژه این امر بر اقلام مختلف در دوره قاجار هستیم. یکی از آثار تاریخی ایران، نقوش سکه و تمبر دوران قاجار می¬باشد. با وجود اهمیت نقوش به کار برده شده بر روی این اقلام، که خود شاهد عینی در بازگویی تحولاتِ (تاریخی، اجتماعی و فرهنگی) و تفکرات حاکم بر نظام کشور هستند؛ متأسفانه پژوهش و مطالعه در زمینۀ شناخت نقوش به کار رفته بر روی آنها در میان سایر صنایع و هنرهای این دوره¬ی تاریخی (قاجار) کمتر صورت گرفته است. در حقیقت هیچ¬گاه این دو مقوله به صورت موشکافانه مورد بازبینی و بررسی واقع نشده¬اند که آیا نقوش روی این اقلام تحت¬الشعاع غرب بوده¬اند، یا هویت اصیل خویش را حفظ کرده و یا آمیزه¬ی از هر دو گرایش را به خود گرفتند؟ در این تحقیق هدف بررسی تاًثیرات هنر غرب بر نقوش سکه و تمبر قاجار، تغییر و تحول مسیر این اقلام در جهت الگوبرداری از غرب و مدرن¬گرایی و یا چگونگی تداوم سنت¬های گذشتگان بوده است. تحقیق حاضر به روش توصیفی- تاریخی به صورت مطالعه¬ی کتابخانه¬ای و مراجعه به موزه¬های متعدد سکه و تمبر در استان¬های تهران، یزد و اصفهان و مشاهده مستقیم از کلکسیون¬های شخصی و با رویکرد باستان¬گرائی صورت گرفته است. در این پژوهش با توجه به شواهد تاریخی و نمونه¬هایی از آثار تاریخی و تزئینی در گنجینه¬های خارج و داخل کشور؛ به بازشناسی تحلیلی اصالت نقوش ایرانی و تآثیرات هنر غرب بر سکه و تمبر دوره قاجار و همچنین، وجوه مشترک تصویری نقوش سکه و تمبر دوره¬ی قاجاریه و اروپا اقدام به عمل آمده است. در این تحقیق بر اساس اسناد تاریخی و نیز تطبیق عناصر تصویری، می¬توان به وجود وجوه مشترک تصویری میان نقش¬های سکه و تمبر دوره¬ی قاجار پی برد. به دنبال آن مشخص گردید که، مضامین همگی عاملی در جهت نمایش قدرت هستند که همچنان اِصرار بر ایرانی¬الاصل بودن حکومت قاجاری دارند. در نتیجه؛ اگر هم التقاط¬گرائی¬ به دلیل مراوده با غرب شکل گرفته باشد اکثراً در به کارگیری تکنیک¬های آن¬ها است و همچنین اگر نامی از تأثیرپذیری باشد دراندک تغییری در طرحِ قاب بندی تمبرها به واسطه ورود تمبر از اروپا به ایران رخ داده است.