علل هیدروژئولوژیکی آتش سوزی پیت در دشت قره باغ و روش های حل آن

دشت قره باغ در جنوب غربی دشت شیراز در زیرحوضه ی آبریز مهارلو واقع شده است. بخشی از این دشت، در نزدیک تاقدیس سبزپوشان محیط مردابی است، در نتیجه خاک پیت در این مرداب شکل گرفته است. مساحت و ضخامت متوسط این پیت لند به ترتیب در حدود 2/6 کیلومتر مربع و 5/1 متر می باشد. خاک پیت موجود در این ناحیه در چندین سال گذشته خشک شده و در بخش هایی دچار خودسوزی شده است. دود حاصل از این خودسوزی ها به روستاها و شهرک صنعتی مجاور رسیده و مشکلات بهداشتی را سبب شده است. هدف از این مطالعه، تعیین عوامل این خودسوزی ها و همچنین انجام مطالعات تعیین خطرپذیری در فازهای 1 و700 هکتاری شهرک صنعتی می باشد. لیتولوژی چندین لاگ چاهک حفاری شده، نشان داد که در زیر فاز 700 هکتاری، خاک پیت وجود ندارد، این درحالی است که فاز شماره 1 و لوله انتقال گاز در این پیت لند واقع شده اند. پرتوافشانی اشعه ی گاما در چندین ناحیه با استفاده از روش دیده بانی تابش اندازه گیری شده و نتایج نشان داد که مقدار پرتو افشانی اشعه ی گاما در این ناحیه پایین تر از مقدار مجاز می باشد. سطح تراز آب زیرزمینی در پیت لند این ناحیه به اندازه 3متر پایین افتاده است بطوریکه سبب خشک شدن پیت ها گردیده است. کاهش سطح تراز آب زیرزمینی در این ناحیه به دلیل خشکسالی های چند سال اخیر، بهره برداری بسیار بالا از آبخوان های کارستی و آبرفتی مجاور محدوده و حفر چندین زهکش بزرگ و کوچک در وسط یا مرزهای این پیت لند می باشد. تنها راه حل موثر برای جلوگیری از خودسوزی های اخیر پیت و احیای این پیت لند ، بالا آوردن سطح تراز آب زیرزمینی می باشد. حجم آبی که لازم است تا بتوان سطح تراز آب زیرزمینی را در زیرآبخوان محصور شده بوسیله محدوده ی پیت تا اندازه واقعی-اش بالا آورد در حدود 3/1 تا8/1 میلیون متر مکعب برآورد شده است. بالاآوردن سطح تراز آب زیرزمینی، سبب افزایش مقدار جریان خروجی از این زیرآبخوان به زهکش اصلی مجاور محدوده می گردد. برای تخمین مقدار جریان خروجی اضافه شده، از نقشه های ایزوپتانسیل پیشین و حال حاضر استفاده گردید. براساس اطلاعات محدود این مقدار خروجی اضافه شده در حدود 4 میلیون مترمکعب در سال برآورد گردید. این مقدار خروجی اضافی می تواند بوسیله هر یک از دو روش، کاهش مقدار تخلیه از چاه های پمپاژ به اندازه مقدار مجاز قانونی آن در معادله جریان یا ذخیره آب های سیلابی در حوضچه های مصنوعی در بالادست محدوده پیت، تامین گردد. توصیه می گردد تا این مقدارخروجی جریان اضافه شده، بوسیله حفر تعدادی پیزومتر و تعیین دقیق هدایت هیدرولیکی، دوباره محاسبه گردد.