ارزیابی اثرات برداشت آبخوان بر کیفیت آب زیرزمینی مخروطه افکنه هراز

ارزیابی کیفیت آب¬های زیرزمینی برای اطمینان از استفاده ایمن و پایدار از این منابع مهم است. با این حال، توصیف شرایط کیفیت آب با توجه به تنوع مکانی آلاینده¬های مختلف و طیف گسترده ای از شاخص هایی (مواد شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی) که می¬تواند اندازه گیری شود، به طور کلی دشوار است. در تحقیق حاضر، کیفیت آب زیرزمینی مخروطه افکنه هراز واقع در جنوب دریای خزر در طول سالهای 1378 تا 1386 با استفاده از روش پایپر، شولر، ویلکوکس و gqi مورد بررسی قرار گرفته است. روش پایپر بیانگر تیپ و رخسار بی کربناته کلسیک آب زیرزمینی در 29 چاه و بیکربنات سدیک در دو چاه است، روش شولر بیانگر کیفیت قابل قبول در تمام چاه ها به غیر از یک چاه (چاه شماره 29 با کیفیت متوسط) است، با استفاده از روش ویلکوکس مشخص شده که 100% نمونه های آب مورد بررسی در کلاس c3s1 قرار دارند، که بیانگر آب با کیفیت متوسط است. بررسی نمونه های آب با استفاده از روش gqi نیز نشان داده که کل محدوده مطالعاتی از لحاظ این شاخص دارای کیفیت تقریبا خوب می¬باشد، مقدار این شاخص برابر03/77 است. در ادامه تحقیق جهت بررسی تغییرات آب زیرزمینی از مدل ریاضی که می¬تواند بیانگر تاثیر نوع بهره برداری¬های گذشته و فعلی باشد، استفاده شده است. استفاده از مدل¬های رایانه¬ای یکی از روشهای ارزان و سریع در مطالعه منابع آب¬زیرزمینی است، با توجه به تغییر و تحولات آب¬های زیرزمینی در سالیان اخیر در بیشتر دشت¬های کشورکه به سمت کاهش ذخیره آبخوان¬ها سوق پیدا نموده است، بررسی و شناسایی رفتار آبخوان¬ها امری ضروری بوده و برای دستیابی به این مهم، بهترین راه شبیه سازی (simulation) آبخوان¬ها می¬باشد. شبیه سازی رفتار آبخوان¬ها و اعمال تنش های مختلف با سناریوهای طراحی شده متفاوت، می¬تواند در مدیریت منابع آب¬زیرزمینی نقش تعیین کننده¬ای داشته باشد. در تحقیق حاضر پس از تعیین کیفیت آب جهت شرب و کشاورزی، با روشهای ذکر شده، کمیت و کیفیت آبخوان با استفاده از نرم افزار gms و با مدل¬های modflow و mt3dms بررسی شد. modflow قادر به شبیه سازی کمیت آب زیرزمینی و mt3dms قادر به شبیه سازی کیفیت آب زیرزمینی است. با استفاده از modflow مشخص گردید که حداکثر تراز آب در جنوب محدوده آبخوان مخروطه افکنه هراز با مقدار 07/125 متر و حداقل آن در شمال محدوده مدل و در مجاور ساحل با مقدار 52/17- متر قرار گرفته است. همچنین براساس خروجی مدل mt3dmsکه براساس مقدار cl تهیه شده است، حداکثر مقدار این عامل در سمت شرق و شمال غرب منطقه به مقدار 17/297 میلی گرم برلیتر، قرار گرفته است. سیاست مدیریتی اعمال شده، بهره¬برداری از محدوده آبخوان مخروطه افکنه هراز در سال آبی 1387- 1386مانند سال قبل از آن، بوده است. پیش بینی¬های مدل حاکی از آن بوده که در تمام پیزومترها تراز آب در شهریور سال آبی 1387-1386 نسبت به شهریور سال آبی 1386-1385بطور متوسط به مقدار 749916/0 متر افزایش خواهد یافت و حداکثر مقدار کلر بدون تغییر باقی خواهد ماند.