تساهل و تسامح و حدود آن از دیدگاه عقل و شرع

اسلام مکتب اعتدال است، و اگر تسامح و مدارای دینی را نیز توصیه نموده، هرگز به معنای سهل انگاری در دین و اجرای حدود الهی و عدالت نیست. اما تساهل و تسامح در معنای غربی آن بیشتر یک روش سیاسی و حکومتی بوده است نه یک شیوه اخلاقی و دینی. نگاه خاص فرهنگ غرب به هستی، و همچنین رویکرد اومانیستی و نسبی گرایانه آن به جهان، مبنای شکل گیری اندیشه "تولرانس" در غرب می باشد. اما بر اساس مبانی اسلامی، حفظ وحدت و ثبات سیاسی، منحصر در یکسان سازی عقاید و افکار تمام جامعه نیست؛ عقیده ای هم که بر اساس تفکر پدید آمده باشد آزاد است. اما اسلام تلاش می کند تا عقایدی را که بر اثر نهادینه شدن سنت های غلط و پیروی و تقلید کورکورانه به وجود آمده، از دامنه اندیشه بشریت بزداید. همچنین از نظر اسلام، استهزا و اهانت به مقدسات دینی و مذهبی نیز حرام و ممنوع بوده، و هیچ تساهلی درباره آن پذیرفته نیست. برخی از احکام جزایی اسلام نیز که از سوی بعضی متهم به ترویج خشونت گردیده، در راستای حفظ کرامت و شرافت انسانی وضع گردیده، و برای تقویت آن بر نظارت اجتماعی همچون امر به معروف و نهی از منکر تأکید شده است. اصولاً در چنین مواردی، ترحم بی مورد و رأفت منفی در مقابل افراد بد، ظلمی نسبت به جامعه و تهدیدی برای امنیت آن تلقی می شود. بر اساس جهان بینی اسلامی، عقل بشر به تنهایی برای تأمین سعادت انسان کافی نیست، و تنها خداوند است که بر ابعاد وجودی انسان آگاهی کامل دارد و سعادت انسان را به خوبی می شناسد. به همین دلیل، هدف از مجازات هایی که خداوند وضع نموده، در جهت اعمال خشونت مشروع و عادلانه، برای حفظ حرمت و جان و مال انسان ها تفسیر می شود. بر این اساس، قرآن کریم اگرچه پیامبر را به مدارا و تحمل در مقام رسالت فرا می خواند، اما در موارد لزوم نیز به قاطعیت و صلابت فرمان داده است.