بررسی اثرات آبیاری تکمیلی سطحی و زیرزمینی بر روی کارایی مصرف آب و سایر پارامترهای سه رقم عدس و ارزیابی پارامترهای مدیریتی با مدل simdualkc

در این پژوهش در ابتدا سعی در تعیین نیاز آبی و ضرایب گیاهی منفرد و دوگانه گیاه عدس در منطقه ای با اقلیم نیمه خشک با استفاده از لایسیمتر زهکش دار بود. سپس به بررسی اثر آبیاری تکمیلی و اعمال سطوح ایستابی کم عمق 60، 80 و 110 سانتی¬متر (آبیاری زیرزمینی) برتأمین نیاز آبی، کارایی مصرف آب و عملکرد اجزای محصول ژنوتیپ های عدس (کیمیا، ill6037 و قزوین) پرداخته شد. همچنین در این پژوهش حساسیت رقم¬های عدس به تنش خشکی در حالت دیم کامل، در دو سال زراعی 92- 91 و 93- 92 مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش در ایستگاه تحقیقاتی گروه مهندسی آب دانشگاه رازی و با بهره گیری از لایسیمترهای موجود که حتی الامکان تمامی شرایط کشت مزرعه برای آنها اعمال گردید و با خاک سیلتی رسی پر شده بودند، انجام گرفت. براساس اهداف مدنظر، تحقیق در قالب سه آزمایش (a، b و c) دسته بندی و مورد تحلیل قرار گرفت. آزمایش های a و c به صورت فاکتوریل 2 عامله و بر پایه طرح کاملأ تصادفی و آزمایش b به صورت طرح بلوک کامل تصادفی پیاده شد. نیاز آبی عدس در دو سال تکرار آزمایش به ترتیب 7/368 و 6/455 میلی¬متر اندازه¬گیری شد و متوسط ضریب گیاهی منفرد، ضریب گیاهی پایه و ضریب گیاهی دوگانه در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی برای گیاه عدس در دو سال اجرای آزمایش، به ترتیب برابر (412/0، 797/0، 156/1، 490/0)، (237/0، 646/0، 056/1، 450/0) و (825/0، 953/0، 097/1، 467/0) به دست آمد. آزمایش a اثر اعمال چهار سطح آبیاری تکمیلی اعم از آبیاری در زمان گل¬دهی، غلاف¬دهی، دانه¬دهی و یک حالت بدون انجام آبیاری تکمیلی بر روی سه رقم عدس که در سه تکرار انجام گرفت، بررسی شد. در هر دو سال اجرای آزمایش، بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم کیمیا در تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله دانه¬دهی بود که به ترتیب برای سال¬های اول و دوم، 3/122 و 1/104 گرم در متر مربع به دست آمد. از لحاظ کارایی مصرف آب نیز در هر دو سال اجرای آزمایش بین تیمارهای مختلف، در سطح احتمال 1% اختلاف معنی¬داری مشاهده شد. آزمایش b به صورت دیم مطلق اجرا گردید. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که به طور متوسط در هر دوسال اجرای آزمایش، بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم کیمیا به ترتیب با مقادیر 62/32 و 93/32 گرم در متر مربع برای سال های اول و دوم وکمترین عملکرد دانه هم مربوط به رقم قزوین بود که به ترتیب برای سال های اول و دوم 22/21 و 501/6 گرم در متر مربع به دست آمد. بنابراین رقم قزوین بیشتر از دو رقم دیگر تحت تأثیر منفی تنش خشکی قرار گرفت. آزمایش c اثر اعمال سه تیمار سطح ایستابی 60، 80 و 110 سانتی¬متر بر دو رقم عدس بود که در سه تکرار انجام گرفت. مطابق نتایج به دست آمده، در هر دو سال اجرای آزمایش، عمق 60 سانتی¬متر بیشترین مصرف از آب زیرزمینی و عمق 110 سانتی¬متر کمترین مصرف از آب زیرزمینی را داشت، به طوری که متوسط مشارکت آب زیرزمینی برای اعماق 60، 80 و 110 سانتی متر به ترتیب 76/53%، 50/36%، 23/15% به دست آمد. همچنین بیشترین کارایی مصرف آب زیرزمینی بر اساس عملکرد دانه در سال¬های اول و دوم به ترتیب برای ارقام ill6037 و کیمیا در عمق 110 سانتی¬متر و کمترین کارایی مصرف آب مربوط به رقم ill6037 در اعماق 60 و 80 سانتی متر، به ترتیب برای سال های اول و دوم بوده است.