ارزیابی اکوفیزیولوژیک همزیستی میکوریزایی در برخی گونه های گیاهی منطقه کوهستانی قلعه بابک واقع در جنگلهای ارسباران

به منظور بررسی تغییرات جمعیت اسپورهای قارچی میکوریز وزیکولار _ آربوسکولار در خاک، تعیین درصد کلونیزاسیون ریشه، همبستگی این دو با فاکتورهای فیزیکوشیمیایی خاک و همچنین شناسایی نوع همزیستی میکوریزایی، جنگلهای ارسباران در منطقه کلیبر از استان آذربایجان شرقی انتخاب شد. نمونه برداری از ریشه و خاک ریزوسفری 23 گونه گیاهی در فواصل زمانی خرداد و مرداد از محدوده ریزوسفری گیاهان به عمل آمد. نمونه برداری کاملاً تصادفی و با 3 تکرار صورت گرفت. نمونه های گیاهی در محل نمونه برداری به روش سیستماتیکی پرس و برای شناسایی در حد گونه به هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزی ارومیه منتقل شدند. برای استخراج و جداسازی اسپورها از روش غربال تر استفاده شد. سپس تعداد اسپورها در خاک ریزوسفری 23 گونه گیاهی تعیین گردید. پس از رنگ آمیزی ریشه ها، درصد کلونیزاسیون ریشه ها اندازه?گیری شد. در همین ارتباط میزان تأثیر برخی فاکتورهای فیزیکوشیمیایی خاک نیز از قبیل هدایت الکتریکی، اسیدیته خاک، کربن آلی، نیتروژن نیتراتی، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم، سدیم و بافت خاک بر روی جمعیت اسپورها و میزان کلونیزاسیون ریشه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که نوع هم زیستی میکوریزی گیاهان انتخاب شده در جنگلهای ارسباران از نوع میکوریز وزیکولار-آربوسکولار (vesicular arbuscular mycorrhiza) می باشد. میانگین تعداد اسپور در 23 گونه گیاهی در یک گرم خاک ریزوسفر در نمونه برداری خرداد ماه 13/19 عدد بود. در حالیکه این مقدار در نمونه برداری مرداد ماه 87/25 عدد بود. در کل نشان داده شد که نه تنها تعداد اسپور در تک تک گونه ها از خرداد به مرداد افزایش یافت، بلکه میانگین تعداد اسپور در 23 گونه گیاهی نیز از خرداد به مرداد افزایش یافت. در همه 23 گونه گیاهی میزان میکوریزایی از خرداد ماه به مرداد ماه افزایش یافت. این افزایش میکوریزایی ریشه در گونه گیاهی گزنه lamium purpureum بیشترین مقدار یعنی 22% بوده و در مریم گلی salvia verticillata کمترین مقدار یعنی 3% درصد بود. تعداد اسپور خاک با عواملی چون ec، oc، tn، n-no3 ، k، na و sand ضریب همبستگی مثبت نشان داد. در بین این عوامل با کربن آلی خاک بیشترین ضریب همبستگی 629/0 را داشت. تعداد اسپور در خاک با عواملی چون ph، p، clay و silt همبستگی منفی نشان داد که بیشترین مقدار با فسفات خاک با مقدار 526/0- بود. درصد میکوریزایی نیز با برخی فاکتورها مثل oc، tn، n-no3 ، k و silt ضریب همبستگی مثبت نشان داد. در بین اینها نیز پتاسیم بیشترین ضریب یعنی 348/0 را نشان داد. میکوریزایی شدن ریشه ها همچنین با عواملی چون ec، ph، p، na، clay و sand ضریبی منفی نشان داد که بیشترین مقدار یعنی 329/0- به فسفات تعلق داشت.