بررسی تطبیقی میان متن شاهنامه فردوسی و تصاویر برگرفته شده از شاهنامه در مکتب نقاشی قهوه خانه

این پژوهش با هدف بررسی موارد اختلاف میان روایت تصویری در نقاشی قهوه خانه با روایت کلامی آمده در متن شاهنامه در موضوعات مشابه و شناخت عوامل موثر در ایجاد اختلاف ها انجام پذیرفته است. به این منظور دو تابلو از آثار نقاشی استاد حسین قوللر آغاسی از پیشکسوتان مکتب نقاشی قهوه خانه، طییک بررسی تطبیقی با موضوعات مشابه در متن شاهنامه ی فردوسی مقایسه و موارد اختلاف میان آن ها مشخص گردیده است. سپس طییک بررسی توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای عوامل احتمالی موثر در ایجاد اختلاف ها شناسایی شده است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که علاقه ی ایرانیان به قهرمانان ملی و حفظ آن ها همراه با مجموعه ای از کنش ها و واکنش ها ی اجتماعی، سیاسی و مذهبی در درون جامعه و در برهه هایی از تاریخ ایران سبب به وجود آمدن آثاری در ادب رسمی و غالباً عامیانه مردم ایران گردیده که در آنها پیرایه ها و آرایه هایی به برخی از قهرمانان ملی و نحوه ی مرگ و زندگی برخی از شخصیت های شاهنامه وارد شده تا آنان را با خواست و پسند مردم و پاره ای از عقاید و ارزش های رایج در آن زمان ها همسو گرداند. این موارد در سطح ادبیات عامیانه و شفاهی مانند روایت های آمده در طومارهای نقالی و داستان های عامیانه شفاهی به حیات خود ادامه داده و به دوره های متاخر منتقل می گردد. با شکل گیری مکتب نقاشی قهوه خانه که هنری عامیانه است و آثار آن در بسیاری موارد تحت تاثیر کلام نقال و خواست مخاطب (که جزء طبقه ی عام جامعه و از شنوندگان روایات نقالی و از معتقدان به عقاید عامه هستند) شکل می گیرد، سبب می گردد تابلوهای این نقاشان به جایگاه مناسبی برای تجلی این پیرایه ها و آرایه ها بدل گردد. تاثیرپذیری نقاش از مشاهدات محیط پیرامونش از دیگر عومل موثر در ایجاد اختلاف میان متن شاهنامه فردوسی و روایت تصویری نقاش قهوه خانه در یکی از نمونه های مورد مطالعه بوده است.