بررسی کمی و کیفی پلی ساکاریدهای موسیلاژی در بارهنگها با کشت بافت و کشت مزرعه ای

سه گونه اسفرزه) plantago ovata forsk (، پسیلیوم) p. psyllium l. (و بارهنگ نیزه ای) p. lanceolata l. (از گیاهان متعلق به تیره بارهنگ) plantaginaceae (هستند که دارای مقادیر معتنابهی موسیلاژ در بذرها و اندامهایشان می باشند وبدین لحاظ کاربردهای داروئی و صنعتی فراوانی یافته اند . کارهای پژوهشی این رساله در سه قسمت اندازه گیری محتوا (وزن خشک) و تولید(محتوا x وزن خشک) و موسیلاژ اندامهای این گونه ها طی رشد و نمو در مزرعه ; القای تشکیل کالوس در قطعات جدا کشت برگ و مقدار موسیلاژ سنتز شده در آنها ت تیمارهای مختلف ; و بالاخره بررسی ترکیب شیمیائی موسیلاژ بذر، برگ و کالوس ; به منظور مقایسه این متابولیت از نظر کمی و کیفی در مزرعه و محیطهای کشت تنظیم گردیده اند . بر اساس آزمایشهای مزرعه ای علی رغم کاهش محتوای موسیلاژی اندامها با گذشت زمان، تولید این متابولیت افزایش می یابد و در اواخر دوره زندگی به حد بیشینه خود می رسد. در میان سه گونه مورد مطالعه اسفرزه و بارهنگ نیزه ای به ترتیب با دارا بودن بیشینه مقدار موسیلاژ بذر و برگ 23 /8 (و) 17 /41 و همچنین دوره رشد و نمو کوتاه، بازده زراعی بیشتری را نسبت به پسیلیوم دارا هستند . کشت قطعات برگ دانه رستهای 6 روزه در محیطهای ms و nt تحت تیمارهای مختلف هورمونی نشان دادند که کالزائی در اسفرزه نسبت به دو گونه دیگر، که ریشه زا نیز دارند، به نحو مطلوبتر صورت می گیرد. در محیطهای کشت مذکور، رشد در مقادیر برابری از اکسین و کینتین بهتر از سایر تیمارها انجام می شود و محتوای موسیلاژی کالوسها بین 13 - 7 تغییر می نماید. با کاهش غلظت عناصر محیط کشت به، و حد معمول، ریشه زائی کمتر شده و مقدار موسیلاژ در هر سه گونه و بخصوص در اسفرزه افزایش قابل ملاحظه ای می یابد. مقدار موسیلاژ تولید شده در محیط کشت بهینه) 26 / 14 (، از حداکثر مقدار موسیلاژ بذرها) 23 /8 (بیشتر می باشد . طبق بررسیهای شیمیائی، ترکیب منومری مشابهی در اندامهای همتای گونه های مذکور وجود دارد، در حالیکه این ترکیب بین بخشهای متفاوت یک گونه نامشابه می باش به عبارت دقیقتر موسیلاژ بذرها، و برگها و کالوسها بترتیب دارای ساختمان پایه گزیلان و گالاکتان هستند. قندهای رامنوز برای موسیلاژ بذر اسفرزه و بارهنگ نیزه ای و گالاکتوز برای موسیلاژ بذر پسیلیوم برای اولین بار گزارش می شوند که با توجه به منابع در دسترس ، احتمال می رود که گونه های ایرانی از این نظر کموتایپ باشند .