چکیده: دگرگونی و تحول، یکی از سنت های زندگی است، در عین حال تحول به معنای بریدن و منقطع شدن از گذشته و سنت نیست، در بسیاری از موارد دگرگونی و تحول بر همان شالوده ی قدیم یا همان بنیان های گذشته بنا می شود و می توان گفت نوآوری همان ادامه ی راه گذشتگان به طریقی دیگر است. بدون تردید خلیل مطران (1872-1949) یکی از بزرگترین شاعران معاصر عرب به شمار می رود. وی اولین ساربان قافله ی نوآوری در شعر معاصر عربی است، مطران یکی از پرچمداران نهضت تجدد طلبی و نوآوری در شعر عربی معاصر است وی در برخی از گوشه های شعرش، به خصوص شعرهای داستانی و اشعار وجدانی تحولاتی شگرف ایجاد کرد ولی به طور کلی از ایجاد تحولی ریشه ای در شعر عربی باز ماند. وی نوآوری را به خوبی حس و درک کرد و در طی بسیاری از مقالات و سخنرانی های خود دیگران را به نوآوری دعوت می کرد اما از تطبیق گسترده ی نظریات خود در اشعارش باز ماند مطران معروف به شاعر القطرین و شاعر الاقطار العربیه از نوآوران عرصه ی شعر معاصر عربی است که شاعری سنت گرا با گرایشهایی رمانتیک و نوآورانه است و توانست با مضامین و موضوعات جدیدی از قبیل حماسه، شعرهای داستانی، شعرهای وجدانی و شوق به وطن و همچنین اسلوب متمایزش در تصویرپردازی که وارد شعر کرد تحولاتی در بعد داخلی قصیده ایجاد کند و در بعد خارجی قصیده نیز با پرداختن به مسائلی همچون وحدت ارگانیک و نوآوری در قافیه ها و خلق وزن های جدید، راه جدیدی را فرا روی شاعران بعد از خود باز کند که ردپای دو مکتب کلاسیک و رمانتیک در اشعار وی نمایان است. کلید واژه: خلیل مطران، سنت، سنت گرایی، نوآوری، شعر.

عشق رخدادی معجزه گونه است که قلب و روح انسان ها را به یکدیگر می پیوندد، عاملی است که از طریق آن انسان ها احساساتشان را به همدیگر به هنرمندانه ترین وجه منتقل می نمایند. همانند اغلب شعرا ، ابراهیم ناجی و استاد محمد حسین بهجت تبریزی (شهریار) احساس عشق را در آثار گرانقدر خود با ظریف ترین بیانات استعاره ای بیان داشته اند. عشق همچنین دستمایه ی بیان حصول به حقیقت حق از طریق ارتقاء معنوی و کشف حقیقت بوده است. در پایان نامه حاضر تحت عنوان «بررسی تطبیقی عشق در آثار ابراهیم ناجی و استاد شهریار » مفاهیم عاشقانه ی این دو شاعر مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. این پایان نامه شامل یک مقدمه، سه فصل و نتیجه گیری به شرح ذیل است: فصل اول : شرح حال و بررسی دیدگاهها و آثار ابراهیم ناجی فصل دوم : شرح حال و بررسی دیدگاهها و آثار استاد شهریار فصل سوم: بررسی مقایسه ای در مضامین عاشقانه آن دو شاعر در بررسی آثار این دو شاعر از روش کتابخانه ای استفاده شده است . در خلال بررسی پایان نامه ها ، مقالات گوناگون و کتابهای موجود در دانشگاههای علوم انسانی قزوین و تهران آثار مشابهی یافت نشد. بنابراین تحقیق حاضر دارای نمونه مشابهی در زمینه مورد نظر نمی باشد ومی تواند کوششی منحصر به فرد تلقی گردد. این پایان نامه اگر چه شاید کاستیهایی را در بر داشته، ولی می تواند دستمایه ای برای مطالعات و پژوهش های گسترده و جامع تر قرار گیرد.

پیوسته با تغییر در معیشت بشر، ادبیات نیز دچار تحول شده و شعر عربی از دوران تکامل آن در دوره ی جاهلی تا کنون دستخوش تحولات چشم گیری گشته و بخش عمده ی این فراز و نشیب ها به دوره ی معاصر بر می گردد که به دنبال پیشرفت های علمی و صنعتی و هنری غرب ایجاد شد. عقاد (1889-1964 م) یکی از شاعرانی است که در این تحولات ادبی سهم به سزایی داشته و با نوگرایی در ساختار شعر و مضامین آن به تسریع این روند کمک نموده است. وی توانسته با تنوع بخشی در قوافی و به کارگیری از قوالب و فرم های نوین دست به ابتکار زده و راه نوآوری را برای شاعران جوان، هموارتر نماید. و همچنین با دعوت به وحدت ارگانیک، توانست شعر را از پراکنده گویی و گسستگی اجزا رهانده و به هدف والای آن که پرداختن به وحدت وجود و هستی است نزدیک ساخته و ساختار شعر را به بدن جانداری مبدل کند که به سوی کمال رشد می کند. از سویی دیگر وی با انعکاس موضوعات اجتماعی توانست، دغدغه ها و واقعیت های زندگی مردم را به تصویر کشیده و با شگفت انگیزی تمام به مضمون پردازی از کوچکترین عناصر زندگی دست بزند و مضامین اشعارش را متفاوت از اشعار دیگران سازد. لذا مجموعه ی این دلایل ما را بر آن داشت که به بررسی انواع نوگرایی در شعر عقاد بپردازیم. کلید واژه ها: عقاد، نوگرایی در ساختار، نوگرایی در مضامین، وحدت ارگانیک

هم زمان با رشد آگاهی ها و ورود علوم غربی به جوامع اسلامی، این علوم در جامعه عراق گسترش یافت. زهاوی با علاقه ای خاص، به ذکر اصول علمی در اشعار خود پرداخت. او در این اشعار الفاظ را در اختیار معانی قرار داد. سروده های علمی زهاوی جز در برخی موارد، به دور از عاطفه و احساس است، اما دارای خیال پردازی های قوی است. زهاوی در این اشعار به ارزیابی ستاره شناسی و علوم فضایی، ماده و انرژی نور و حرکت ستارگان می پردازد. شاعر در افکار فلسفی خود به اندیشه در هستی و درون گرایی، فرا می خواند و نظریات جدید غربی و روح مادی در اشعار فلسفی او نمایان است. زهاوی در اشعار علمی خود عالمی شاعر، و در سروده های فلسفی، فیلسوفی شاعر است. در اواخر قرن نوزده با تغییر اوضاع اجتماعی و سیاسی در کشورهای اسلامی، برخی شاعران با پرداختن به موضوعات مطرح در جامعه، تعهد خود را نشان دادند. از جمله این شاعران رصافی بود. او در مقابل انواع تهمت ها به دفاع از اسلام برخاست، و به موضوعات دینی مورد نیاز در جامعه پرداخت و از این رهگذر خود را به عنوان اولین شاعر متعهد در ادبیات معاصر معرفی کرد. فراخوانی به وحدت ادیان، بررسی جایگاه واقعی زن در اسلام، سفارش به رعایت کامل احکام دینی و دفاع از وطن در برابر استعمارگران از جمله ویژگی های مهم اشعار دینی اوست.

با پایان جنگ جهانی دوم و سیطره استعمارگران بر کشورهای عربی، شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جهان عرب رو به وخامت گذاشت. این شرایط باعث شد تا ادبیات داستانی سهم بسزایی در بازتاب وقایع داشته باشد. به دلیل این که بسیاری از مشکلات مردم، از اوضاع سیاسی کشور نشأت می گرفت، رمان نویسان با الهام از مضامین سیاسی سعی داشتند تا برای حل مشکلات چاره-ای بیندیشند. حنا مینه یکی از معروف ترین رمان نویسان سوریه است که درون مایه اصلی آثار او مسائل سیاسی می باشد. او به رمان نویسی پرداخته تا مصائب مردم را با هدف تحقق عدالت و آزادی به نمایش بگذارد. وظیفه ادبیات را یک وظیفه سیاسی و اجتماعی می داند و افکار واندیشه های سیاسی و اجتماعی خود را به شکل گسترده ای در آثار خود به کار گرفته است. یکی از آثار او که مبارزات سیاسی یک روشنفکر را به تصویر کشیده، داستان «الثلج یأتی من النافذه» است. نویسنده ایدئولوژی و افکار انقلابی خود را به شیوه منحصر به فردی با عقاید دینی خود تلفیق نموده و عناصر داستان را هم در خدمت بیان مضامین مورد نظر خود قرار داده است.

چکیده: این پایان نامه سعی بر آن دارد تا به یکی از شعرای معروف و تأثیرگذار ادبیات عربی «فوزی معلوف» و آثار، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری او در ادبیّات مهجر به طور اخص و در ادبیّات نوین عربی به طور اعم و افکار و عقاید وی در زمینه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، هنری، نظم و نثر و جامعه آن روز اعراب بپردازد. در این راه از مراجع و مصادر مختلف عربی و لاتین استفاده شده است. وی با آثاری همچون قصیده «الشعله العذاب»، نمایشنامه «ابن حامد» و قصیده ی «علی بساط الریح» برای ما شناخته شده و به همین سبب در این پایان نامه این آثار به دقت مورد تحلیل قرار گرفته است. واژه های کلیدی: فوزی، ادبیات مهجر، العصبه الاندلسیه

شعر نو حرکتی است نوگرایانه که در پی شرایط ایجاد شده بعد از جنگ جهانی دوم و به منظور به خدمت گرفتن ادبیات و نمود بارز آن یعنی شعر برای اصلاح شرایط اجتماعی و بیان احساسات و عواطف ملت ها در کشورهای عربی به وجود آمد. شاعران عراقی نظیر نازک الملائکه و سیّاب در حوزه شعر نو پیشگام بودند و در مصر نیز شاعرانی همانند صلاح عبدالصبور و حجازی و أمل دنقل نیز از پیشگامان شعر نو محسوب می شوند.عبدالصبور اولین دیوانش را به شعر نو منتشر نمود و در این اثر تلاش کرد تا از زبان عامیانه برای بیان اهداف و احساسات خود بهره گیرد و در ضمن به سرودن نمایشنامه شعری نیز همت گماشت. حجازی نیز بدون شک مشهورترین شاعر مصری بعد از صلاح عبدالصبور می باشد. وی نگاهی هوشمندانه به طبیعت از جمله مظاهر و جلوه های زیبای روستا دارد. مهاجرت از روستا و زندگی در غربت و تنهایی شهر، موثرترین عواملی است که زمینه را برای نمادین شدن طبیعت و مظاهر و جلوه های دلربای آن در اشعار این شاعر فراهم نموده و جلوه ای زیبا به اشعارش بخشیده است. أمل دنقل از نسل دوم سرایندگان شعر نوست که همراه با جنگ جهانی دوم و نتایج آن از جمله، کشتار، فقر، آوارگی و سرگردانی، پا به عرصه ی وجود گذاشت. او از نماد و اسطوره برای بیان رویدادهای فکری، سیاسی و اجتماعی معاصر جهان عربی به ویژه مصر، کمک گرفت. اشعار او به شعارهایی برای بیان اعتراضات و محکوم نمودن عوامل قدرت، در راه پیمایی ها و تظاهرات، تبدیل شده است. دیوان های شعری او پر از درد و امید است؛ درد به خاطر حادثه ی تلخ 1967 و امید به آینده ای که صفوف پراکنده ی جهان عربی، عظمت از دست رفته اش را به دست آورد.

تسعی هذه الرساله المتواضعه تحت عنوان مابین الرومانسیه والواقعیه فی الشعر العربی الحدیث أن تسلط الأضواء علی المدرستین الأدبیتین اللتین لعبتا دورا هاما فی أدبنا العربی و فی الأدب العالمی ککل ، وتخصص المرحله الإنتقالیه بینهما بفائق العنایه ، وذالک بإختصاص کل فصل بمدرسه أدبیه ثم یلیه الفصل الرئیس وهو الفصل الثالث الذی یدرس الإنتقال من الوجهه الرومانسیه نحو الواقعیه والإسباب والعوامل التی تقف وراء هذه الظاهره کما تدرس عدد من الشعراء الذین جسّدوا هذه الظاهره فی أشعارهم و إنتاجاتهم الأدبیه.

چکیده عصر جاهلی دوره ای است که در آن زندگی اعراب بسیار ساده و ابتدائی بوده است و شاعران برای سرودن شعر موضوعاتی جز چیزهای ساده اطراف خود نداشتند، یکی از این موضوعات شکار می باشد که از عناصر همیشگی موجود در شعر عرب بوده است و این ویژگی را می توان در شعر جاهلی بررسی نمود و نمونه های فراوانی را از شعر شاعران آن دوره، استخراج کرد که هر کدام به اسلوب خویش در این موضوع اشعاری سروده اند. از دیگر اغراض موجود در شعر عرب خمر است که در بیشتر شعر شعـرای جاهلـی به صورت وصف و کیفیت آن و تأثیرش بر روان شـاعر جلوه گـر می باشد. شراب و شکار از جمله لذّات و تفریحات عرب جاهلی است که با آن روزگار خود را می گذراندند. بررسی دیوان های شاعران جاهلی نشان می دهد که انعکاس صحنه ی شکار و توصیف شراب در شعر آنان توصیفی زنده و متحرک بود ولی وصفی که از شراب و شکار ارائه دادند، تکراری و شبیه به هم بود و کمتر شاعری یافت می شد که صورت نو و تازه ای آورده باشد. مهمترین شاعران جاهلی در زمینه ی شکار امروالقیس، زهیر بن أبی السلمی و لبید بن ربیعه العامری بودند و در مورد شراب مهمتر از همه أعشی بود که شاعر شراب نامیده شده است.

چکیده پایان نامه ی حاضر ترجمه ای است از کتاب «تداخل الأجناس الأدبیه فی الروایه الأدبیه» اثر صبحه أحمد علقم. این کتاب با اشاره ای کلی به موضوع انواع ادبی و تحولات ناشی از نو شدن آن ها و نیز برخی از نظریه های ناقدان در این زمینه، آغاز شده است. سپس وارد بحث اصلی خود یعنی رمان و ارتباط محکم آن با درام شده و سعی کرده است به ریشه یابی اصطلاح رمان دراماتیک و علل شکل گیری این شیوه از رمان نویسی بپردازد. در ادامه این کتاب به بحث رمان دراماتیک عربی و تحولات موجود در آن و نیز گرایش رمان نویسان به رهایی از بند انواع ادبی کلاسیک و تالیف یک نوع ادبی جدید مانند «نمایشنامه- رمان» تاکید کرده است، و سرانجام به تحلیل گسترده ی پنج «نمایشنامه- رمان» عربی پرداخته و هر یک از آ ن ها را از زاویه-ای مورد بررسی قرار می دهد. واژگان کلیدی: انواع ادبی، رمان عربی، دراماتیک، نمایشنامه، نمایشنامه- رمان.

کتاب «توظیف الثرات فی الروایه العربیه» اثر دکتر محمّد ریاض وتار، اثری است پژوهشی که به چگونگی ورود رمان در زبان و ادبیات عرب پرداخته و همچنین پژوهشگر در آن با مقایسه ی میان آثار جدید و قدیم در فرهنگ عربی، سعی بر آن داشته تا میزان تأثیرگذاری سنّت بر رمان های عربی، به ویژه رمان های عصر حاضر را دریابد و اینکه چرا در دهه های اخیر قرن بیستم رمان نویسان به بکارگیری میراث گذشتگان پرداخته اند، و مورد دیگری که در این اثر به آن پرداخته شده است، تفاوتی است که میان تأثیر میراث و کارکرد و بکارگیری میراث داستانی و معرفی آنها و نیز معرفی پدیده ی تجربه گرایی پرداخته است. این اثر شامل شش فصل است که با دو بخش ابتدایی مقدمه و درآمدی بر پژوهش آغاز شده و با معرفی اجمالی فرهیختگان نام برده شد، در اثر و جدول اصطلاحات به پایان می رسد. این پایان نامه، ترجمه است روان از این پژوهشی ارزشمند و امید است که مورد توجه علاقمندان حوزه ی پژوهش قرار گیرد.

ترجمه کتاب « تاریخ النقد الأدبی عند العرب من العصر الجاهلی إلی القرن الرابع الهجری »

چکیده پایان نامه ی حاضر ترجمه ای است از کتاب«المسرحیه فی الأدب العربی الحدیث» اثر د. خلیل الموسی. موضوع این کتاب پیرامون نمایشنامه نویسی در ادبیات عرب است که در ابتدا به بررسی مرحله ی پیش از نمایشنامه و نمایش و آرای متضاد در این زمینه پرداخته است. سپس در مورد سه نفر از پیشگامان نمایشنامه( مارون نقاش، ابو خلیل قبانی، یعقوب صنّوع) که نقش اساسی در نمایش عربی در بیروت و قاهره دارند سخن به میان آورده است. در ادامه، بحث در مورد نمایشنامه ی شعری سنتی و دلایل ناکامی شعر نمایشی است. سپس نمایشنامه ی شعری معاصر را بررسی و اسلوب، ویژگی ها و عیوبش را بیان کرده است. همچنین به بررسی نمایشنامه در ادبیات توفیق حکیم پرداخته و نمایشنامه ی «أهل الکهف» را از زوایای مختلف تحلیل کرده است، سرانجام بر نمایشنامه ی معاصر سوری تاکید کرده و اسلوب های نمایشنامه معاصر سوری را بررسی کرده است.

یکی از محوری ترین مضامین متبلور در ادبیات موضوع زن است. کم تر شاعری را می یابیم که به این موضوع گریزی نزده باشد و تصویری از آن در شعرش تجلی نیافته باشد. تصویر زن در ادب سنتی فارسی و قدیم عربی هماره تصویری حسی است و این تصویر صبغه ای زن ستیز دارد . پرداختن به ویژگی های معنوی بانوان در شعر شاعران اندک و وصف معشوق و سخن از او وجه غالب و تبلور زیباترین تصاویر از زن است که آن هم در بیشتر موارد در راستای لذت جویی های مردان بوده است. این روند تا دوره ی مشروطه در ایران و عصر نهضت عربی ادامه دارد. در این دوران نگرش شاعران و نویسندگان به زن تغییر کرده و به او به عنوان یک موجود انسانی و انسان ساز نگریسته می شود. در این دوران بر اثر ارتباط شرق با غرب مسائلی نوین در باب زنان چون حقوق و آزادی آنها ، حجاب ، برابری زن ومرد، تربیت و علم آموزی زنان و . . . به حوزه ی ادبیات فارسی و عربی وارد می شود. مسائلی مانند حقوق زنان، مسأله ی چند زنی، آزادی زنان، حجاب و عفاف، حضور در جامعه، توجه به تربیت و علم آموزی زنان و بیان تصاویری از جلوه های زن مانند مادر، همسر، دختر، دختران یتیم و فقیر، معشوقه، بانوی آرمانی و وصف بانوان حقیقی از نقاط مشترک در شعر احمد شوقی، حافظ ابراهیم، ملک الشعرای بهار و پروین اعتصامی است که ما برآنیم در این پژوهش به صورت تطبیقی و جداگانه آنها را بررسی کنیم.

یوسف السباعی از جمله نویسندگانی است که تقریبا در انواع ادبی دست به قلم داشته، از این جهت می تواند انتخاب مناسبی برای این منظور باشد. او در کارنامه کاری خود رمان بلند اجتماعی، رمان، داستان بلند، داستان کوتاه، فابل،نمایش نامه دارد که به وجه مسلم، نوع روایت هرکدام متفاوت خواهد بود. اما با توجه به حجم بالای آثار او، قطعاً بررسی همه آثار این نویسنده در این مقدمه کوتاه نخواهد گنجید. در این جستار، تنها به تحلیل ساختار روایی یکی از داستان های او و شاید بتوان گفت بارزترین اثر داستانی او از میان سی و اندی مجموعه داستان کوتاه و بلند ایشان پرداخته ایم تا هرکدام به عنوان مصداقی برای این نوع نظریه ادبی معاصر به کار آید. داستان نائب عزرائیل خود پایه گذاری بود برآغاز ابداع گری یوسف السباعی در زمینه ادبیات طنز و فکاهه که در نوع خود بی نظیر به شمار می رود و ایشان نوشته اش را به حضرت عزرائیل (سلام ا...علیه) هدیه می کند و با خطاب به او می گوید: هذاالکتاب یا سیدی عزرائیل ... این کتاب سرورم جناب عزرائیل ... از تو و برای توست، در آن کوشیده ام تا با وفاداری تمام حقیقت و راستی وجودی تو را به بشریت نمایان سازم، یا بر آنچه خود من گمان می کنم حقیقت توست ... و همچنین آن صورت زشتِ هولناک و درهم ریخته ای را که انسان ها به واسطه ی آن در ذهن خود بدان می اندیشند، از خیالشان بزدایم. اما نمی دانم تا چه اندازه ای موفق شده ام، یا اینکه تا چه حدی برای خودم رضایت بخش بوده است. یوسف السباعی به واسطه ی داستان های کوتاه طنزش از جمله داستان نویسان و پایه گذاران ابداع ادبیات طنز و فکاهه به شمار می رود، او در عمق جامعه ی مصری که در آن زندگی می کرد رسوخ و نفوذ می کرد و به دنبال سبک و سیاق های زندگی انسانی ای که آن ها را با دقت و ظرافت تمام رصدکرده بود، می رفت. از این روست که یوسف السباعی نویسنده ای به شمار می رود که کاملاً معنای روح زمانه ای را که در آن زندگی کرد، دریافت، زمانه ای که هم او را رنج داد و هم درگیر جنگ و نبرد کرد. او به شدت از محیط عامه ی جامعه و همین طور احزاب سیاسی تأثیر پذیرفت، احزابی که رأس هم? مشکلات بودند. از مضامین محوری که یوسف السّباعی در خلال رمان به آن پرداخته، عشق است. این عشق خود را این بار در همان اصطلاح معروفی که هرکسی شاید بارها در طول زندگی شنیده باشد، نشان می دهد، یعنی همان عشق آسمانی. نویسنده با ایجاد این سوال که آیا ممکن است چنین چیزی یا نه؟! انبوهی از تعجب و شگفتی را در ابتدا به شکل ناخودآگاه در ذهن تداعی کرده و مخاطب و خواننده را مجبور می سازد به این موضوع بیندیشد. اما هیچ گاه به صراحت اقرار به این موضوع نمی کند، حتی وقتی آن مرد زمینی از جناب عزرائیل (سلام ا... علیه) درباره ماهیت قرار ملاقاتش با یکی ازملائک بهشتی ـ در بهشت ـ می پرسد، ایشان بلافاصله جواب نمی دهد و سعی می کند به جای پاسخ، اصل موضوع و مورد تعجب مرد زمینی را به او بهفماند. این پرسش و شگفتی با حیرت آمیخته مرد که ـ آخر چطور می توان میان شقاوت و سختی قلب در شغل خطیر قابض الارواحی (ملک الموت) را با لطافت و نرمی عشق و عاشقی جمع بست؟! اصلاً اجتماع نقیضینی اساساً محال است. اما در مقابل این پرسش هم به ظاهر و هم در واقع غیرمنطقی و برخاسته از سطحی نگری صرف یک زمینی غیر اصیل، جناب عزرائیل پاسخ دندان شکن و حکیمانه ای ارائه می دهد و می گوید: دوست داشتن همچون هواست که همه مخلوقات عالم ناگزیر از تنفس آن هستند و تا زندگی هست عشق هم برقرار است. رمان نائب عزرائیل، داستان شخصی است که در این دنیای پر از فساد و گناه و ظلم، جایی که ضد ارزش ها خود را به عنوان ارزش ها جا زده اند وآن هایی هم که اندکی در مسیر درست زندگی سعادتمندانه و با شرافت و غالباً بدون خطا وگناه گام بر می دارند باز هم با بزرگترین دشمن بشریت یعنی همان غفلت ـ با تمام مصادیقش ـ دسته و پنجه نرم کرده و گهگاهی دچار آن می شوند؛ این شخص در حالی زندگی می کند که با مردگی فرقی ندارد. کسی که خود از طبقه ی متوسط جامعه به شمار می رود، جدای از درگیر بودن با همه ی آنچه از فراز و نشیب های یک زندگی معمولی آن هم در مصر آن زمان که دچارآشوب های داخلی بود، می توان برشمرد، این فرد درگیری ها یا بهتر بگوئیم مشکلات نفس زیادی هم ـ مثل خیلی های دیگر ـ در خود داشت. (نکته: اینکه داستان هایی از این دست همیشه بر آن بوده اند که ضمن به تصویر کشیدن حیات بیرون یک انسان در هر عصر، بیشتر توجه را به درون او معطوف دارند تا قضاوت را برعهده ی خواننده گذاشته باشند) . صحبت از تعلقات دنیوی، فراز و نشیب های یک زندگی انسانی ـ که شاید عمدتاً خلاف واقع شکل می گیرند و از کم و کاستی های آن گرفته تا ماجرا و حقیقت مرگ، انتقال ازاین جهان به جهانی دیگر، در قید و بند غفلت و گناهان بودن ـ که خیلی ها تاآن دم آخر، آنها را ابداً غفلت و گناه به حساب نمی آوردندـ و شاید مهم تر ازهمه چگونگی و شکل نگاه افراد جوامع مختلف انسانی به این امر و واقعیت و بالاخره دنیای عالی تر و فراتر از این دنیا. از مواردی که این رمان( داستان) را به نمایشنامه نزدیک می سازد، کاربرد طنز و فکاهه ای است که اغلب در بخش های داستان یافت می شود. این طنز، گاه جنبه ی انتقادی و گاه طره ی حرف است. نویسنده از طنز صرف، تمثیل جو خانواده های مصری و زندگی روزانه و درترسیم برخی از شخصیت های داستانی بهره جسته است. از دیدگاه انتقادی هم اشاره ای دارد به سه مشکل فقر و مرض و جهل که مردم آن زمان با آن ها بسیار درگیر بوده اند و اینکه متولیان و زمامداران حکومت و حتی و علما و نویسندگان با اینکه خود را داعیه ی برطرف کردن و از بین بردن این ها می دانند، ولی خود بیشتر محتاج فقر و مرض و جهل زدایی اند. در آخر بایستی گفت که این شکل از داستان نویسی یکی از معدود ابتکارات در این حوزه به شمار می رود که با بیانی روان و ساده به زیبایی توانسته با بهره گیری زیرکانه اما بی پروا از دنیای وسیع فساد و هرج و مرج و انحطاط اخلاقی و جمع کردن اینها با واقعیت هایی چون مرگ، مأمور مرگ، انسانیت، فتنه انگیز بودن مال و فرزند و مادیات همراه با اشاره ای به حقیقت عالم خلقت و خالق هستی، اثر فاخر از خود به جای گذاشته و مخاطبان زیادی را به سوی خود بکشاند.

روان شناسی با ادبیات و نقد ارتباطی عمیق و پیشینه ی فرهنگی دارد. این پیشینه ی فرهــــــــنگی گسترده است و نمی توان آن را در چند صفحه ی محدود برشمرد؛ زیرا لیست طولانی آن شامل تعداد زیادی نام های فلاسفه، روان شناسان، ناقدان و ادیبان جهان می باشد. شفاف سازی این پیوند چه به صورت تلویحی یا واضح نزد افلاطون از موضع هنر و ادب است و اما از دیدگاه ارسطو نظریه« التطهیر» است. همچنان روان شناسان مثل فروید، آدلر، یونگ، کارل بودوان، کارل مورن و... همچنان تعداد زیادی از ناقدان و هنرمندان از شیوه ی روان شناختی در پژوهش های ادبی و شخصیت های ادبی شان تأثیر پذیرفته اند. پیشرفت واقعی رشد روان شناسی و ارتباط آن با ادبیات و نقد در نیمه ی اول این قرن چه ازنظر غربی ها و چه ازنظر عرب ها صورت گرفته است. ضمن اینکه برخی اشارات نقد روان شنـــــاسی از ناقدان گذشته عرب همچـــون ابن قتیبه (ت 276 هــ) در کتاب «الشعرو الشعراء» و قاضی جرجانی (ت 393 هــ) در کتاب «الوساطه» را منکر نمی شویم؛ شاید اشارات روان شناختی نزد عبدالقاهر الجرجانی (ت 471 هــ) در کتاب های «دلائل الاعجاز و اسرار البلاغه» اش گویاتر باشد. بااین حال آغاز حقیقی نقد روان شناسی در عصر جدید به دست گروهی از نویسندگان، اساتید دانشگاه و دنبال رو آن ها در سال (1921 م) صورت گرفته و پژوهش علم روان شناسی در سبک شعرشان به صورت گرایش فردی متبلور شده است...

این کتاب مهمترین تحولات در زمینه ی خلاقیت ادبی از زمان اسطوره های حماسی اولیه تا انقلاب های درام جدید را شامل می شود. و در برگیرنده بخش وسیعی از دستاوردهای فکری جهانی است که به شیوه ی استقرایی، همراه با ژرف نگری می باشد. در این کتاب ما به معرفت و اندیشه رسیده و تا حدودی از نتایج و اصول آن استفاده می کنیم و در آن نظریاتی ارائه شده که باعث تعمق محققان متخصص شده و شیوه های تحقیق هوشمندانه ی دانشگاهی، برایشان فراهم شده است. از اینرو، این کتاب به یک مقدمه و سه فصل و یک خاتمه تقسیم می شود. در مقدمه، برخی دلایل وجودی این کتاب و رویکرد مورد نظر در آن و فهرست مهمترین مباحث آن ارائه شده است. در فصل اول آن، به حماسه های پانورامایی پرداخته شده که خود به سه بخش تقسیم شده است: بخش اول، به تعریف حماسه و معنای آن و ارکان مهم آن پرداخته، بخش دوم آن به انواع حماسه از جهت پیدایش و بخش سوم آن، به ادبیات عربی و موانعی که مانع ظهور حماسه ی عربی در طول تاریخ گردیده پرداخته است. فصل دوم این کتاب، به موضوع دارم پرداخته که طولانی ترین فصل این کتاب است. و این فصل نیز به سه بخش کلی تقسیم می شود: بخش اول در مورد درام یونانی با انواع و اقسام آن و پیدایش آگاهانه ی، آن است. بخش دوم در مورد درام ارسطویی است و بخش سوم به مطالعه ی درام در ادبیات غرب پرداخته است. و در نهایت در فصل سوم به موضوع رمانتیسم در دو مقوله پرداخته است: اول، رمانتیسم در اروپا و دوم رمانتیسم در ادبیات عربی است.

چکیده مکتب ادبی مجموعه ای از خصائص و مبادی اخلاقی و فکری است که در یک مجموعه ی پیوسته نزد یک ملت یا ملل مختلف در برهه ای از زمان شکل می گیرد و در بر گیرنده ی شمار زیادی از نو آوران با ذائقه و مزاج یکسان در یک شرایط محیطی می باشد . موضوع مکاتب ادبی همواره از مباحث زنده ومتداول در محافل ادبی در سراسر جهان می باشد . پایه ی اساسی در فعالیت های ادبی مکاتب ادبی می باشد که ادب و ادیبان اعم از مبتدی یا متخصص از آن بی نیاز نیستند . در این زمینه همواره سخن از واقعیات ، رومانتیسم، رمز ، تجدید ، نوگرائی ، و ارتباط ادب با فلسفه و اجتماع و محیط و اشکال گوناگون تحولات و گرایشها و... است که همه ی این ها بی نیاز از مکاتب ادبی نمی باشد . در واقع مکتب ادبی همان بحث آشکارِ پنهان است که تاریخ جوهری مهمترین دستاورد های انسانی تمدن بشری است . مکاتب ادبی بسان امواجی است که هر موجی موج مقابل خود را می راند و با موج پشت سر خود رانده می شود و همگی در یک دریا حرکت می کنند ، و تنها کسی می تواند در ادب غور کند و آن را آنچنان که هست و بایسته است بشناسد که آگاه از مکاتب ادبی و تحولات و عوامل موثر در آن باشد و امتیازات هر یک از مکاتب و دلایل بروز و تطور آن را بداند . کتاب پیش رو مکتب های ادبی را همراه با علل ظهور و افول و چهرهای برجسته هر مکتب را با ذکر آثاری از نویسندگان آن بیان داشته است. با توجه به حجم زیاد این کتاب مکتب های ابتدایی این کتاب شامل مکتب های کلاسیسیسم ، رمانتیسم ، پارناسیسم و سمبولیسم به فارسی ترجمه شده است.

این کتاب شامل مهمترین اقدامات صورت گرفته در زمینه ی خلاقیت و نوآوری ادبی از زمان اسطوره های حماسی اولیه تا انقلاب های دارم جدید می باشد و در برگیرنده بخش وسیعی از دستاورد های فکری جهانی که به شیوه ی استقرایی همراه با ژرف نگری است.در این کتاب ما به معرفت و اندیشه رسیده و تا حدودی از نتایج و اصول آن استفاده میکنیم و در آن نظریاتی ارائه شده که باعث تعمق محققان متخصص شده و شیوه های تحقیق هوشمندانه ی دانشگاهی ، برایشان فراهم شده است .از اینرو نویسنده ی کتاب را به یک مقدمه و سه فصل و یک خاتمه تقسیم نموده. و در مقدمه برخی دلایل وجودی این کتاب و رویکرد های مورد نظر در آن و مهمترین فهرست های آن را ارائه کرده. فصل اول آن به حماسه پانورمایی پرداخته و دارای سه بخش است: بخش اول به تعریف حماسه و معنای آن و مهمترین ارکان آن و در بخش دوم به انواع حماسه و بخش سوم نیز به ادبیات عربی اشاره میکند. فصل دوم این کتاب به موضوع درام می پردازد که بخش عمده این کتاب را در بر میگیرد و در واقع یک تحلیل کلی از درام از یونانیان باستان تا اواسط قرن بیستم است که دارای سه بخش است در بخش اول به درام یونانی و انواع آن و در بخش دوم به درام ارسطویی و در بخش سوم به درام در ادبیات غرب پرداخته است فصل سوم این کتاب به مکاتب و رویکرهای ادبی اشاره کرده و به چهار بخش تقسیم شده در بخش اول به کلاسی سیم و بخش دوم آن به مکتب رومانتیسیم و بخش سوم به رئالیسم یا واقعگرایی ودر آخرین بخش به مکاتب ادبی معاصر همچون پارناسیسم ( هنر برای هنر)، سمبولیسم سورئالیسم می پردازد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

نفوذ استعمارگران در خاورمیانه و مهاجرت یـهودیان به فلسطین باعث واکنش اعراب به این مسأله گردید و موجب دو درگیری خونین در سال های 1948 و 1967 بین آنان و اسرائیل شد و جامعه ادبی را به شدّت متأثّر ساخت که نمود آن در جنگ ژوئن کاملا محسوس نظر می رسد، عمق فاجعه تا آنجایی بود که اعراب از آن به عنوان نکسـه یعنی سر افکندگی یاد می کنـند. شاعران با بررسـی دلایــل شکسـت و با تجدیـد نظـر در موضوعـات شعـری از اسطوره هـای غربی و شرقی دسـت کشیـده و برای تعبیر از این و برطرف نمودن دغدغه های مردم عرب از شخصیت های تاریخی عربی استفاده نمودند که به علّـت مطابقـت با روحیات ملّـت بهتر توانسـت رنج های آنـان را به تصویـر کشیـده و برای برون رفت از این بحـران راه حل های بهتـری ارائــه نمایند. کلید واژه: اعراب،فلسطین، اسرائیل،شکست ژوئن،شعر معاصر،التزام،میراث

بانوان به عنوان یکی از بخشهای سازنده و سرنوشت ساز و تأثیرگذار بر فرد ، خانواده و جامعه همواره دست مایه مضامین آثار ادبی بویژه رمان و داستان کوتاه بوده اند. از جمله مسائلی که به شخصیت بانوان در جامعه مصری – عربی ارتباط داشته است ، بی بهره ماندن این بخش بزرگ جامعه از حقوق اجتماعی و انسانی خویش در جامعه مردسالار دهه (30-40 م) بوده است، زیرا از کوچکترین حقوق فردی بهره ای نداشته اند. احسان عبدالقدوس به عنوان یکی از داستان پردازان رمانتیسم در ادبیات نوین عربی نگاه ویژه ای به بانوان داشته است. وی با ایمان به این که بانوان در جامعه مرد سالار مصری – عربی قربانی برخی از سنت های نادرست شرقی هستند ، همواره در آثار خویش به نقد این سنت های نادرست پرداخته است.