چکیده شناخت شناسی و استلزامات تربیتی آن یکی از مهم ترین و حساس ترین مباحث فلسفه تعلیم و تربیت را تشکیل می دهد. این تحقیق با هدف بررسی و تبیین شناخت شناسی و استلزامات تربیتی آن از دیدگاه قرآن کریم که عالیترین منبع استخراج موضوعات مرتبط با فلسفه تربیتی اسلام و تعلیم و تربیت اسلامی می باشد، انجام گرفته است. پژوهش حاضر از نوع نظری یا مروری بوده است و با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است. نتایج تحقیق مبیّن آن می باشد که قرآن کریم جایگاه فوق العاده ای برای علم و شناخت قائل است؛ به همین دلیل معلمین را مورد تکریم قرار می دهد و دانش آموزان را می ستاید. قرآن کریم، ضمن اشاره به حواس، عقل و قلب به عنوان ابزارهای شناخت، حواس را به منزله ی گذرگاه عقل و عقل را به دلیل نقشی که در امر تفکر و تدبر دارد، زمینه ساز تصفیه ی قلب دانسته است. در این راستا روشهای آموزشی که منجر به تقویت و به کارگیری بیشتر این ابزارها می گردد، مورد تاکید قرار می دهد. در این تحقیق، از وادار نمودن فرد به تفکر و تدبّر از طریق مشاهده وگفتگو به عنوان زیربنای تمامی روش های آموزشی قرآن کریم یاد شده است. براساس نتایج مذکور به معلمین و دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت پیشنهاد می شود که خود را محدود به پرورش ابزار حواس ننمایند؛ از روشهای آموزشی که موجب پرورش عقل و قلب می گردد، استفاده نمایند و فرصت تفکر را به صورتهای گوناگون برای شاگردان ایجاد کنند، علاوه بر این با توجه به منابع شناخت، تعلیم و تربیت را محدود به کتب درسی ننمایند ومحتواهای آموزشی را متناسب با نیاز جامعه طرّاحی نمایند.

تربیت اخلاقی موضوعی میان رشته ای است که از یک سو، با روان شناسی و از سوی دیگر با علوم تربیتی و اخلاق ارتباط دارد: در ضمن تربیت اخلاقی از مهمترین ساحت های تربیت است. هدف از انجام این تحقیق تبیین و تشریح دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه در خصوص تربیت اخلاقی می باشد. به عبارت دقیق تر هدف تحقیق، استخراج و شرح دیدگاههای نهج البلاغه در مورد ویژگی های ارتباط انسان با خدا، خودش، انسان دیگر و آنگاه تشریح استلزامات تربیت اخلاقی مرتبط با هر کدام از موارد مذکور است. نتایج تحقیق مبین آن است که نهج البلاغه دارای مطالب و نظرات قابل توجهی در خصوص ویژگیهای خدا، انسان، جهان می باشد که می توان از آن به عنوان مبانی تربیت اخلاقی استفاده نموده و از آنها، اصول و رهنمودها و نکات تربیت اخلاقی را به منزله استلزامات تربیت اخلاقی مبتنی بر آن مبانی، استخراج و استنتاج نمود. کلمات کلیدی: تربیت، اخلاق، نهج البلاغه، خدا، انسان.