رساله حاضر با عنوان ایقاع و دلالته علی المعنی به بیان یکی از اعجازهای فنی قران پرداخته است که این اعجاز دارای دو بعد اساسی می باشد : 1- نزول آن به زبان عربی 2- وجود یک قالبی خاص که هیچکس را یارای مقابله با این نثر بی مانند نیست.اهمیت ایقاع قرآنی در القای معانی و قدرت آن بر تاثیر می باشد. ایقاع قرآن به بالاترین سطح خود در تناسب و تاثیر رسده است که در این رساله به بررسی آن می پردازیم.از این مبحث نتیجه میگیریک که کوچکترین وحدت صوتی در این کتاب حکیم درست و عالمانه در جایگاه خود قرار گرفته است. این پدیده در تمام کائنات اطراف ما نمودار است و اکثر محققین ایقاع را یک ویژگی مشترک و اساسی بر شمرده اند.

عنوان این پایان نامه سبک شناسی غزلیات نزار قبانی در سطح زبانی و در دو مجموعه ( الرسم بالکلمات و هکذا أکتب تاریخ النساء) می باشد . هدف از این پایان نامه بررسی ویژگی های زبانی غزل در اشعار نزار قبانی بویژه در این دو مجموعه می باشد .در جهت رسیدن به این هدف، مطالب پایان نامه در دو باب تدوین شده است.باب اول شامل سه فصل می باشد که فصل اول به بررسی زندگی نامه شاعر و فصل دوم به بررسی غزل و عوامل موثر در توسعه و گسترش آن از دوره جاهلی تا عصر حدیث و همچنین به عوامل موثر درگرایش نزار به سرودن غزل اختصاص یافته است و فصل سوم نیز درباره سبک و سبک شناسی و مهمترین گرایشات سبک شناسی از جمله ساختار گرایی پرداخته شده است .اما باب دوم که باب اصلی پایان نامه می باشد شامل پنج فصل است .فصل اول به موسیقی در شعر نزار – موسیقی بیرونی و موسیقی درونی - اختصاص دارد . آشکارترین عاملی که زبان را از کاربرد معمولی خود منحرف می کند و جنبه زیبایی شناختی آن برای همه مشخص و معلوم است « موسیقی شعر » است . در دودیوان نزار قبانی ، موسیقی سهمی برجسته و ممتاز دارد و از نکات جالب توجه در کار نزار ، هماهنگی وزن اشعار با موضوع آن هاست و یکی از مهمترین ابزار ها در ایجاد موسیقی درونی نزد نزار ، پدیده تکرار می باشد که محصول توزیع متناسب صامت ها و مصوت ها می باشد . اما فصل دوم مربوط به سطح دلالی است به طوری که کاربرد فراوان واژه هایی مربوط به جسد زن در این دو دیوان شعر نزار را به حسی بودن و جنسی بودن سوق داده است .فصل سوم به تصاویر شعری در شعر نزار پرداخته شده است و مشخص شد که تصاویر شعر نزار در بافت کلی غزل خوش می نشیند و به انسجام وساختار آن یاری می رساند.فصل چهارم به بررسی هنجارگریزی در شعر نزار اختصاص داده شد و در این فصل مشخص شد نزار قبانی با ابداعات و تخیل قوی خود چنان قدرت و توسعی به زبان بخشید که توانست با هم نشینی غیر عادی واژه های عادی و یا انحراف از عادات و شیوه های معمول تفکر و اندیشه ، اثری بیافریند که احساسات و عواطف خواننده و شنونده را تسخیر کند . مشخصه جدیدی در غزل نزار نمود زیادی داشته و آن عشق نزار به خویشتن و خودبرتربینی شاعر بوده است که این گرایش به نام نرجسیه در فصل پنجم که فصل نهایی پایان نامه می باشد مورد بررسی قرار گرفته است.

امام خطابی حدیث دان وفقیه زبان شناس، درقرن چهارم هجری در زمانی که همچون مقدمه وآغازی برای گسترش کتاب هایی با موضوع اعجاز قرآن به شکل مستقل بود، زندگی می کرد. وی در کتاب خود راجع به وجوه مختلفی که در باره ی اعجاز قرآن مطرح شده سخن می گویدوبه انتقاد از نظریه ی "الصرفه"و اشتمال قرآن براخبار آینده می پردازد وبه اینکه اینگونه مسائل بتواند اسرار ورموز قضیه ی اعجاز را تفسیرکند، راضی نمی گردد سپس به موضوع بلاغت می پردازد وبرمعتقدین به آن عیب می گیردچرا که آنان برتقلید تکیه می کنند به تحقیق نمی پردازند.سپس او به شیوه ی خود به این موضوع می پردازد وبه ذکر اقسام سه گانه ی کلام نیکو وپسندیده می پردازد ومی گوید که بلاغت قرآن ازهر بخش از این اقسام ،بهره ای دارد وهمه ی ویژگی های این سطوح مختلف بیان را با هم به نظم و انتظام کشانده وشیوه ای از بیان را به وجود آورده که دو ویژگی "استواری وفخامت" ونیز "روانی وگویایی" را با خود جمع کرده است درحالی که این دو صفت به تنهایی با یکدیگر متضادند. واجتماع این دو امر در نظمی که این کتاب فراهم آورده ، فضیلتی محسوب می شود که مخصوص قرآن است . به اعتقاد وی بشربه چند دلیل از آوردن مانند قرآن عاجز مانده است ازجمله : دانش انسان از تمام واژگان زبان عربی آگاهی ندارد ، درک وفهم آنان تمام معانی ومفاهیمی را که در الفاظ نهاده شده ،در نمی یابد، معرفت وشناخت انسان ها برای دریافت تمامی وجوه وشکل های گوناگون نظم موجود در یک کلام ناقص است .او براین باوراست که اساس بلاغت قرآن که همه ی صفات نیکو را شامل می شود این است که تمامی واژگان دربهترین ومناسب ترین موضع خاص خود واقع شده و به همین دلیل است که قوم عرب از معارضه با قرآن ترسیدند . ودر پایان خطابی به محکوم کردن برخی از ایرادهایی که معترضان بر علیه اسلوب قرآن می گیرند می پردازد .

با ژرداختن به ریشه سنت زنده به گور کردن دختران نزد عربهای جاهلی و بررسی آن از دیدگاه نشانه شناسی پرده از روی این برداشته شد پرده ای که مانع از آشنایی کامل با این سنت می شد. آنگونه که واضح است قربانی کردن انسانها برای خدایان نزد دیانتهای گذشته و امتهای سابق مرسوم بودهاست. بررسی نشانه شناسی و تقابلات آن نشان می دهد که میان قربانی کردن انسانها نزد اقوام گذشته و زنده به گور کردن دختران نزد عربها ارتباطی تنگتنگ وجود دارد.

حازم پسر محمد پسر حسن پسر حازم مکنی به ابوالحسن و معروف به حازم قرطاجنی انصاری اهل قرطاجنه از توابع بخش مرسیه و در اصل اهل سَرَقُسطه (zaragoza) است. وی که در علوم بلاغه و ادبیات استاد می باشد، در سال 608 قمری در خانواده ای ثروتمند و مرفه، در قرطاجنه، چشم به جهان گشود و به پیروی از پدرش که عالم، فقیه و ادیب مشهوری بود به تحصیل علوم، به ویژه ادبیات پرداخت و در این زمینه از پدرش پیشی گرفت. حازم در رکاب طبیعت زیبای اندلس با وجود آشفتگی سیاسی و آشوبهایی که فرو نمی نشست، زیست و در این مدت با شعرا به مقابله ی شعری پرداخت و نزد جمعی از علما از جمله ابو علی شلوبین، طُرسونی، عروضی و غیر آنان زانوی تلمذ زد و پس از مدتی دیار خود را ترک گفت و رو به سوی مشرق نهاد و کشور مراکش را انتخاب و در دربار فرمانروای آنجا ابو محمد عبدالواحد، جای گرفت. سپس عازم آفریقا یعنی کشور تونس شد و وارد کاخ مأمون حفصی گردید. زیباترین چیزی که بر زبان قلمش جاری گردید کتاب«المناهج الأدبیه» یا همان کتابی که با نام «منهاج البلغاء و سراج الأدباء» معروف است، بود. همچنین از آثار وی می توان به کتابهایی: «شدالزنار علی جحفله الحمار»، «القصیده النحویه المیمیه»، «کتاب التجنیس»، «کتاب القوافی» و کتابی تحت عنوان«فی العروض و القافیه» اشاره کرد. قرطاجنی دیوان شعر هم دارد که آن را «المجموع» نام نهاده و توسط عثمان الکعاک مورد تحقیق قرار گرفته است. از جمله آثار گرانبهای وی اثر موسوم به «المقصوره» است که ما در صدد تحقیق و بررسی آن می باشیم. مقصوره فراهم آمده از چند مجموعه ی شعری است که یا از نظر محتوی و یا از حیث سبک شعری و یا از هر دو جنبه مورد توجه واقع گردیده اند. به تعبیری دیگر، مقصوره نوع خاصی از قصاید است که علاوه بر دارا بودن رویّ مقصور، از لحاظ سایر ویژگیهای محتوایی و سبکی نیز ممتاز از انواع دیگر شعری است. معروف است که قرطاجنی هنگامی که از مراکش به تونس نقل مکان کرد- که به آن اشاره کردیم- در دربار حفصی ها پذیرفته شد و جایگاه و منزلتش نزد آنان بالا رفت و با استفاده از این فرصت، به تصنیف مقصوره پرداخت، او در مقدمه ی آن یاد آور شده که آن را در مقابله با مقصوره ی ابن درید و به منظور ستایش خلیفه ابو عبدالله المستنصر و گرفتن انعام از او سروده است و به همین منظور از دفاع خلیفه از اسلام ومسلمانان بحث به میان آورده است. پس هدف اصلی شاعراز خلق این اثر همان مدح و ثنای خلیفه و ستایش اعمالی است که در راستای مصلحت اسلام و مسلمانان انجام داده بود. مقصوره ی حازم سرشار از مضامین مختلف و صنایع ادبی گوناگون است چیزی که استحکام و زیبایی رابدان بخشیده است. حازم قرطاجنی دارای نظریات شعری خاصی است که در کتاب «منهاج البلغاء و سراج الأدباء» به آنها اشاره نموده است. این نظریات حول محور فرآیند ارسال و تلقی یا همان پیغام شعری می چرخند که شاعر آنها را بنا نهاده و به تحلیل و تبیین آنها پرداخته است برای اینکه فرستنده ی پیغام شعری بتواند در راه قانع ساختن گیرنده ی پیغام موفق شود.

معنای هسته ای واژه «سیاق» تتابع و توالی است. بر این اساس تتابع سطوح زبانی و توالی هدفمند کلام، سیاق لغوی نامیده می شود و شامل سطوح واژگانی، صرفی، نحوی، و همچنین بافت متنی می باشد. مسائل برون زبانی یعنی مولفه های بافت موقعیت و بافت فرهنگی که همچون زنجیره ای، کلام را در بر گرفته اند سیاق غیرزبانی گفته می شوند. این اندیشه در مطالعات جدید در نظریه بافت تبلور می یابد، اما تنها به آن محدود نمی شود و بن مایه کارکردگرایی، تحلیل گفتمان و زبان شناسی متن نیز قرار می گیرد. علمای قدیم به هر دو نوع بافت توجه داشته اند، اما شواهد حاکی از این است که اصطلاح سیاق در میراث قدیم جز در اشاراتی گذرا، همواره بر بافت زبانی اطلاق شده است. از سوی دیگر اصطلاحاتی همچون «الحال»، «الحال المشاهده»، و «سیاق القصه» بر بافت برون زبانی دلالت دارند. توجه قدما به سطوح زبانی امری بدیهی و غیر قابل انکار است، و در خصوص بافت متنی گاه معیار از جمله تجاوز می کند و به متن می رسد و بر همین اساس قرآن کریم یک متن دانسته می شود و آیات آن با توجه به کلیت قرآن فهم می شوند. اما از آنجا که نگاه ایشان به زبان، میان نگرش اجتماعی یعنی توجه به مولفه های برون زبانی، و نگرش زبانی محض در نوسان است، دیدگاه ها در خصوص بافت برون زبانی ثابت و یکدست نیست. از این رو برای طرح ریزی الگویی جامع در خصوص مقوله بافت می بایست به میراث زبان شناسی قدیم به عنوان یک کلیت واحد نگریسته شود. از سوی دیگر همان گونه که بایست پیشدستی قدما در این مسائل را ارج نهاد، از اغراق گویی نیز باید پرهیز کرد. علمای قدیم و جدید از توجه به بافت هدف واحدی را دنبال نکرده اند. قدما در پی اهدافی همچون ارزیابی سطح بلاغت کلام، تحلیل معنای متن، و بازآفرینی بافت برون زبانی مفقود از خلال بافت زبانی موجود بوده اند و از آن به منظور دریافت معنا استفاده نموده اند. حال آنکه در نظریات جدید اصولا هدف از توجه به بافت، فهم معنا می باشد. برای تطبیق این نظریه بایست آن را به مولفه های تشکیل دهنده آن تفکیک کرد تا سهم تمامی آن ها به هنگام فهم معنا لحاظ گردد. اما این بدین معنا نیست که یک مولفه مستقل از دیگری عمل می کند بلکه در جمع بندی بایست همه را در کنار هم دید. بررسی آراء مفسران و ترجمه های قرآن گویای این است که توجه و یا عدم توجه به بافت تاثیر مستقیمی در فهم معنا دارد. البته علی رغم کارایی بالای نظریه بافت، گاه در عرصه کاربست موانعی وجود دارد که عملا نظریه را ناکارآمد می سازد. برخی از این موانع عبارتند از: پیچیدگی های خود زبان، ضعف کاربران زبان، عدم امکان گردآوری اطلاعات تمامی عناصر نظریه، و ضعف به-کارگیرنده نظریه به خاطر نداشتن شایستگی های لازم.

ساختارگرایی شکل گرا، یکی از مهم ترین رویکردهای نقد ادبی معاصر است که ناقد در آن، به دور از هرگونه عامل موثر خارجی ( شرایط اجتماعی و سیاسی و بیوگرافی ادیب ) تنها به ساختار متن و سطوح مختلف آن نظیر: سطح آوایی، نحوی ( جمله )، ادبی و معنایی و نیز تعیین جفت های متقابل میان واژه ها رو می کند. چه این جفت ها، نوعی تضاد و جدایی را سبب می شوند که ادیب، آن را در میان دو جهان متضاد به وجود می آورد. با این مقدمه، مجموعه حاضر برآنست تا سطوح آوایی، نحوی ( جمله )، ادبی و معنایی شعر ابن فارض را در پرتو ساختارگرایی شکل گرا بررسی کرده و از نیروی الهامی آن پرده بردارد. ماحصـل این خوانش، آن است که ساختار آوایی شعر ابن فارض با نگرش درونیوی هماهنگ می باشد. این هماهنگی، در تکرار آواها همراه با صفات و مخارج حروفشان نمایان شده است تا بیانگر معانی پنهان در شخصیت شاعر و نیز جدال ناشی از جفت های متقابل باشد. در سطح جمله، شگرد هنجارگریزی یا انحراف از نرم، موجب انسجام جملات با ژرف سـاخت متن می باشد. در سطح ادبی نیز، دو تکنیک انسان وارگی و حس آمیزی،به غریب سازی/ آشنایی زدایی و برجسته سازی تصاویر شاعر کمک کرده است. و سرانجام، در سطح معنایی،تعامل شاعر با متون پیشین، حاکی از آن است که ساختارگرایی در برخی از سطوح تحلیلی خود به قضایای خارج از ساختار متن نیز می پردازد.

إن الدلالات -إذا افترضناها فی بنیه دائریه- تتشکل من مجموعه الدوائر المتحده المرکز و المختلفه الحدود؛ فمایتکّون منها أولاً یعتبر دلالات مرکزیه ثابته تنتج فی مقام الوضع و ماتشکل هاله محیطه بالمعنی المرکزی من ظلال معنویه، تسمّی دلالات هامشیه من نتاج القیم التعبیریه و السیاقیه فی مقام التخاطب و أما الدلالات الهامشیه فی النص القرآنی فترتبط بما ینبع من تلقّیات عاطفیه-نفسیه و تعابیر ذاتیه فردیه ضمن السیاقات المقالیه و المقامیه و هذا یبرز للمتلقی جمالیه القرآن و إعجازیته حیث لایمکن التخلّی عنها فی فهم النص. تسعی الطالبه من خلفیه هذا البحث، الترکیز علی عده محاور لإنتاج الدلالات الهامشیه و الأول أن البنی اللغویه فی مستویاتها المختلفه الصـرفیه و النحویه و الدلالیه و الصوتیه توثر علی إشعاعات المعنی داخل الآیه و تأتی الباحثه بملخّصات منها و مایهمنا فی المستوی الصـرفی القرآنی هو الغرابه فی الاستعمال و الانزیاح الاستبدالی فی انتقاء ألفاظ خاصه أو ظهورها بأوزان التصغیر أو الحذف فی اللواحق دون تبریر نحوی و ما ینتج عنه من المعانی الهامشیه یتلاءم مع السیاق المقامی و یبرز المستوی النحوی الاستنتاجات الفردیه من جمالیه التقدیم و التأخیر و حذف أرکان من الجمله أو إسناد الفعل إلی فاعله غیر الحقیقی و یأتی المستوی الدلالی بالانزیاحات الدلالیه باختیار الاستعارات المستطرفه و الکنایات متعدده المعنی و الرموز الخاصه و توحی البنیه الصوتیه بالدلالات الهامشیه عبر تآلف الصوامت و الأصوات و وقعه الصوتی الخاص علی النفس و أما البنی غیراللغویه بمقاماتها الثقافیه و الدینیه و النفسیه و المحظورات المتعلقه بمقاماتها فتجسّد بنیه مقالیه خاصه تحدو المتلقی إلی الدلالات الهامشیه؛ فنبذه القول إن إبداعیه البحث تتبلور فی ذکر الشواهد القرآنیه المودیه إلی الدلالات الهامشیه التی لم یهتم الباحثون بهذه القضیه فی زوایا مختلفه من النص القرآنی حیث لها دور هام فی توظیف النص القرآنی من جهه التأثیر علی المتلقی و ظهور طرافه القرآن و الکشف عن إعجازیته و أما المنهج المتتبع فی هذه الأطروحه فهو المنهج التوصیفی-التحلیلی مستعیناً بالمصادر العلمیه و الآراء الشخصیه.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.