هدف اصلی این پژوهش ،بررسی تمثیل در متون ایرانی میانه غربی و تفسیر آن است. تمثیل برخلاف رمزهای عرفانی، گونه ای استعاره است و استعاره استوار بر شباهت . تمثیل ها در پی گونه ای شناخت معنوی از انسان و جهان اند با اهداف تعلیمی برای سالکان و تهذیب نفس و یاد آوری، بدون دگرگونی زمینه تفسیری آموزه های دینی مربوط بدان.اما رمز عبارت است از بیان یک تجربه قدسی به گونه ای که جز آن، هیچ راهی جهت آشکار شدنش مترتب نیست ،پس همواره جنبه ای ناشناخته دارد و محل تلاقی ذهن آدمی با اموری فراطبیعی و آسمانی است...بیان تمثیلی درخاک ادب فارسی ریشه دارد و اغلب متون عرفانی و ادبی اسلامی از تمثیل هاجهت پیشبرداهداف خود سودبرده اند.چه بسا ،سرچشمه ی آغازین بیان تمثیلی در گستره ی فرهنگ هلنی آسیای غربی متون مانوی است که در تاریخ ادبی ایران رشد کرد وبعدها بزرگان ادب فارسی مانند مولانا و عطار آن را به اوج رسانیدند .

در این تحقیق سعی برآن بوده است که بررسی در مورد اناهیتا و سرسوتی براساس متون اوستایی و متون ودایی انجام گیرد. درابتدا در مورد پیدایی اسطوره و نمادهای آب و ارابه که در سرودهای این دو ایزدبانو نمایان است صحبت شده است. پس از آن دربار? اوستا و یشت ها تا حدی که شناختی کلی نسبت به کتاب و یشت ها که آبان یشت در آن قرار دارد بدهد. سپس دربا? اناهید، ترجم? آبان یشت و اسامی مهم در این سرود مطالبی نوشته شده است. پس از آن دربار? ریگ ودا و وداهای دیگر، ویژگی های این کتاب ها، سرود سرسوتی و ترجمه های سرودهای سرسوتی آورده شده است. در فصل آخر مقایس? این دو ایزد بانو و نتیجه گیری انجام گرفته است و خاستگاه این دو ایزد بانو مورد بررسی قرار گرفته است. واژه های کلیدی: اناهیتا، سرسوتی، اوستا، ریگ ودا

??????چکیده: رساله حاضر به بررسی درزمانی گویش لامرد واقع در جنوب استان فارس با تکیه بر تحولات آوایی و واجی و نظام دستوری می پردازد. از آنجا که این گویش در مقایسه با زبان های باستانی به یکی از گونه های گفتاری فارسی میانه (فارسی میانه زردشتی) نزدیک تر است، در اینجا نیز تا حد امکان مقایسه با فارسی میانه صورت گرفته است. این رساله از شش فصل تشکیل شده که فصل اول شامل مقدمه ای کوتاه درباره ی گویش شناسی، هدف و روش کار و همچنین محدودیت ها و دشواری های کار می باشد. در فصل دوم، مشخصات جغرافیایی و طبیعی، تاریخچه این شهرستان، و پیشینه مطالعات انجام شده دربار? این گویش آورده شده و فصل سوم به بررسی آواشناختی و واجشناختی گویش و طرح فرآیندهای آوایی اختصاص دارد. در فصل چهارم واجشناسی تاریخی گویش مورد بررسی قرار گرفته و در فصل پنجم به بررسی اسم، صفت، ضمیر، قید، عدد، حرف اضافه، حرف ربط ، صوت، فعل و ساختمان واژه پرداخته ایم و در فصل ششم ساخت نحوی این گویش آورده شده است.

چکیده: گویش درو جزء گویش های شمال غرب ایران است که در روستای درو که در منطقه خلخال بخش شاهرود واقع شده است بدان تکلم می شود و جزء گویش های آذری شمال شرقی محسوب می شود .این گویش ها جزء زبان های ایرانی نو هستند که همگی بازمانده ایرانی باستان هستند. زبان ایرانی باستان خود یکی از شاخه های زبان هند و ایرانی است. و گروه زبانی هند و ایرانی خود در خانواده زبانی بسیار گسترده ای به نام زبان های هند و اروپایی قرار می گیرد. گویش درو دارای 23 همخوان است. این گویش دارای شش واکه ساده هشت واکه مرکب است در گویش درو، سه نوع هجا وجود دارد که عبارتند از: cv، cvc و cvcc فعل در گویش درو دارای مقوله های شخص شمار، وجه، باب، نمود، گذر، زمان است . نشانه شخص و شمار در هر فعل همان شناسه فعل است درگویش درو وجه اخباری، امری، التزامی و تمنایی وجود دارد. فعل دارای نمود های ساده، استمراری، نقلی و آغازی است. فعل ها در این گویش گذر یا ناگذر و سببی هستند. ماضی گذرا در بیشتر زمان ها دارای ساخت ارگاتیو است گویش درو دارای دو باب معلوم و مجهول است. فعل معلوم نشانه خاصی ندارد..فعل مجهول با استفاده از ماده مجهول ساخته می شود. فعل در دو زمان حال و گذشته صرف می شود این گویش ساخت ویژه ای برای بیان آینده ندارد و از زمان مضارع اخباری برای بیان آینده ، استفاده می شود.

تغییر و تحول زبان به مانند همه پدیده های اجتماعی امری اجتناب ناپذیر است. زبان فارسی امروزی شکل تحول یافته از زبانهای کهن ایران باستان است. بسیاری از واژگان رایج در زبان فارسی با توجه به ریشه آنها به هزاران سال قبل باز می گردد و شکلهای کهن آنها را می توانیم در زبانهایی که امروزه خاموش هستند جستجو کنیم. زبان فارسی باستان و زبان اوستایی، متعلق به دوره باستان از تحول تاریخی زبان فارسی است و اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان، تنها سند مکتوبی است که بیانگر سیر تحول صرفی و نحوی زبان فارسی است. این پایان نامه با تکیه بر دانش اوستایی، در پنج بخش به ترجمه و بررسی واژگان یشتی از مجموعه یشتهای اوستا پرداخته است. در فصل نخست، کلیاتی درباره زبانهای آریایی و زبان اوستایی، پیشینه پژوهشهای اوستایی، آورده شده است. در فصل دو، یشتها و بویژه درواسپ یشت مورد توجه قرار گرفته است. در فصل سه، متن اوستایی بر اساس کتاب اوستای گلدنر آوا?نویسی و ترجمه شده است. در فصل چهار، یادداشتهایی در خصوص اختلاف ترجمه های اوستاشناسان و گزارشهای اسطوره ای آورده شده است و در فصل پایانی نیز واژه نامه اوستایی به فارسی، با ذکر مدخل واژه نامه های مورد استفاده، قرار داده شده است. با توجه به اینکه از زمان ترجمه اوستا به زبان فارسی بیش از نیم سده سپری شده است و از آن زمان تاکنون تحقیقات گسترده ای درباره متون اوستایی و تصحیح و ترجمه آن، به زبانهای اروپایی انجام گرفته، بنابراین جمع آوری و ارزیابی و ارائه آن در یک جا برای پژوهشگران زبانهای ایرانی از اهمیت خاصی برخوردار است. به پیروی از همین ضرورت، جهت ارائه ترجمه دقیق و منطبق با متن اوستایی کوشش شده است تا همه تحقیقات جمع آوری و با دید انتقادی بررسی شود.

دین یشت یا چیستا، شانزدهمین یشت از یشتهای اوستا است. این یشت یکی از یشت های متأخر است و در توصیف و ستایش ایزدبانو چیستا، ایزدبانوی علم و فرزانگی، است. رساله حاضر که به بررسی این یشت اختصاص دارد از 4 بخش تشکیل می یابد . 1- کلیاتی درباره اوستا ، زبان اوستایی ، یشت ها ، دین یشت 2- متن اوستایی دین یشت ، آوانویسی متن اوستایی و ترجمه آن به فارسی 3- تهیه یاداشتهایی در خصوص ساخت و معنی واژه های دشوار اوستایی و اسطوه آن 4- تهیه و تدوین واژه نامه بسامدی دین یشت . با توجه به اینکه از زمان ترجمه اوستا به زبان فارسی بیشتر از نیم قرن گذشته است و از آن زمان تا کنون تحقیقات گسترده ای درباره متون اوستایی ، تصحیح و ترجمه آن به عمل آمده است، و همه این تحقیقات به زبانهای اروپایی انجام گرفته، بنابراین جمع آوری و ارزیابی و ارائه آن در یکجا برای پژوهشگران زبانهای ایرانی از اهمیت خاصی برخوردار است . به پیروی از همین ضرورت جهت ارائه دقیق و منطبق با متن اوستایی کوشش شده است تا همه این تحقیقات جمع آوری و با دید انتقادی بررسی شود.

زبور مانوی یکی از نوشته های مانی و از زیباترین سروده های آیین مانوی است. تا پیش از بررسی دست نوشته های منحصر به فرد این اثر به سه زبان فارسی میانه، پهلوی اشکانی و سغدی از ناحیه تورفان، زبور قبطی تنها منبع موجود به شمار می رفت. بن مایه این متن ها ستایش است، بویژه در بردارنده ستایشی هایی هستند که برای ایزدان اساطیرمانوی تقدیم می گردند. در این پژوهش پس از درآمدی بر ادبیات مانوی و تاریخچه زبور قبطی و تورفانی در نخستین فصل، به بررسی کوتاهی از محتوی زبور و زبان آن در فصل دوم پرداخته ، دست نوشته های زبور تورفانی را معرفی نموده ایم. در ادامه تعدادی از این متنها را انتخاب نموده و پس از توضیحاتی درباره ویژگیهای هر قطعه، آنها را بر اساس محتوا مرتب کرده ایم. در فصل سوم به حرف نویسی، آوانویسی و ترجمه این متن ها پرداخته شده است. توضیحات لازم مفهومی، دستوری و یا ریشه شناختی آنها در فصل چهارم به همراه نتیجه گیری آورده ایم و در فصل انتهایی نیز واژه نامه ای بر اساس متن های پژوهش تنظیم شده است.

گویش تنگسیری یکی از گویش های منطقه جنوب غرب ایران است که تا کنون پژوهش و بررسی زبانی مستقلی در خصوص آن انجام نشده است. هدف از این تحقیق، بررسی درزمانی دستگاه واجی و صرف اسم وفعل در گویش تنگسیری است.شیوه تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع آوری داده ها میدانی-کتابخانه ای است.مناطق منتخب برای جمع آوری داده ها عبارتند از: روستاهای بوالخیر، خورسهاب، گاهی و عامری.در این پژوهش گویش تنگسیری از دیدگاه نظام آوایی، فرایند های واجی و ساختار فعل و اسم تجزیه و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نظام آوایی گویش تنگسیری شباهت زیادی به فارسی میعار داردبا این تفاوت که این گویش دارای 23 همخوان است و تنها تفاوت انها با یکدیگر تفاوت واج گونه ای است. ممشخص ترین فرایندهای واجی در گویش تنگسیری را می توان فرایند های چون همگونی، ناهمگونی، حذف،افزایش،قلب، تبدیل،کشش جبرانی و خیشومی برشمرد. همچنین در این پژوهش مباحثی مانند ساخت ماده های مضارع و ماضی، ساخت مصدر و صفت مفعولی،ادات فعلی، انواع فعل از نطر وجه، نمود،ساخت فعل مجهول، صرف فعل های خاص و به صرف اسم پرداخته می شود.

اندیشه نجات بخشی در جهان بینی زردشتی جایگاهی ارزشمند دارد. این باور در مـتنهای زردشتی میانه عـموماً با واژه سوشیـانت (-sao?iiant)، مطرح میشود. در گاهان، که اصیل ترین و قدیمی ترین بخش اوستا است، سوشیانت، مفهومی عام و بدون ارتباط با فرجام جهان را در برمیگیرد و به شخصی که صرفاً برای نجات بشر می آید دلالت نمیکند . از میان یشتها، فروردین یشت و زامیاد یشت دو یشتی هستند که این اندیشه در آنها مطرح و تا حدودی بسط داده شده است. در مقایسه با گاهان، مفهوم این واژه در یـشتها به تدریج محدود میشود و در نهایت به آخرین نجات بخش اطلاق می گردد. این پژوهش به توضیح و معرفی اندیشه نجات بخشی در دین زردشتی و بررسـی این اندیشه در گـاهان و یشتها می پردازد که شـامل متن اوستایی، آوانوشت، ترجمه و توضیحات بخشهایی از آنها است که در برگیرنده مطالبی در زمینه نجات بخشی هستند.

یکی از منابع مهم شناخت تاریخ هر دوره، مهرها و اثر مهرهای برجای مانده از آن دوره است و این نکته مخصوصاً درباره دوره ساسانی که آثار مکتوب اندکی از آن به ما رسیده است، صدق می کند. پیشرفت هنر مهرسازی در دوره ساسانیان نشانگر اهمیت مهر و کاربردهای مختلف آن بویژه در مکاتبات و مراسلات اداری و تجاری است. تعداد فراوان و کیفیت های متفاوت مهرها در شاهنشاهی ساسانی بیانگر این نکته است که اشخاص بسیار و مقام های مختلف از مهر استفاده می کردند. در این پژوهش از بین هزاران مهر ساسانی 223 مهر شاخص انتخاب شد؛ اغلب مهرهای انتخاب شده دارای نقش و کتیبه هستند. هدف از این پژوهش شناخت ارتباط نقوش و کتیبه های ارائه شده در مهرها است. نقوش مهرها به طور خلاصه شامل: نقوش انسانی، جانوری، گیاهی، موجودات اسطوره ای، پرندگان و منوگرام ها است. یکی از نکات جالب مهرهای ساسانی کتیبه های حکاکی شده در مهرها است، این کتیبه ها فقط از جنبه زیبایی شناختی دارای اهمیت نبوده بلکه ازدیدگاه تاریخ شناختی، تصویر شناختی و زبان شناختی با اهمیت اند. این کتیبه ها اسامی اشخاص، عناوین و القاب اداری، نام مالکان، جای نام و جملات دعایی را در بردارند. کتیبه ها به خط فارسی میانه نوشته شده اند. با بررسی دقیق این کتیبه ها و همچنین نقوش مهرها می توان به نکات مهمی از جمله سازمان های اداری و اقتصادی و مسائل مذهبی و مهمتر از همه جغرافیای اداری ساسانیان و نحوه اداره بخش های مختلف امپراطوری ساسانیان پی برد. مهرهای دوره ساسانی با ترکیبی که از تصویر و کتیبه ارائه می کنند، اسناد ارزشمندی برای محققان محسوب می شوند. روی مهرها با نقش نیم تنه انسان در اغلب موارد بین نقش و کتیبه ارتباط وجود دارد. نیم تنه صاحب مهر با هنرمندی تمام حکاکی و مزین به زیورآلات گرانبهایی چون تاج گوهر نشان، گردنبند، گوشواره و سربند با نوار های مواج، موهای بافته شده در چندین حلقه و نشان بزرگان ساسانی بر روی کلاه است. کتیبه مهر که اغلب کوتاه و در حاشیه مهر نوشته شده است؛ به مالک مهر و در صورت داشتن مقام و منصب اداری به شغل او اشاره می کند. مهرهای ساسانی بیانگر این موضوع اند که نقوش به کار رفته در دوره ساسانی تا چه حد جنبه نمادین دارند. حتی کتیبه های نوشته شده در مهرهای دوره ساسانی مانند افزون، خوبی، راستی و ... در ارتباط با دین زردشت است. مسئله تاریخ دقیق کنده کاری بر مهرهای ساسانی با مسئله پیدایش نمادهای دینی گوناگون در هنرایران با مساله پیشرفت آیین زردشت مرتبط است. همچنین با توجه به نقوش و کتیبه های حک شده در مهرها می توان به گاهنگاری مهرهای دوره ساسانی دست یافت.

هورامی یک گویش گورانی و زیر مجموعه ی شاخه ی زبانی گورانی- زازا است و یکی از گویش های ایرانی شمال غربی به شمار می آید. هورامی گویشی محافظه کار است و ویژگی های آوایی و صرفی کهن را حفظ کرده است، از این رو بررسی ریشه-شناختی این گویش مارا به نکات مهمی در شناخت دقیق تر زبان های ایرانی رهنمون می شود. در این رساله دستگاه فعلی گویش هورامی مورد بررسی قرار گرفته است؛ این بررسی عبارت است از توصیف همزمانی و درزمانی-تطبیقی دستگاه فعلی گویش هورامی، به این ترتیب که در فصل دوم و سوم فرایند صرف و نحو مقوله ی فعل در هورامی توضیح داده شده است و در فصل چهارم فهرست ماده های بسیط فعلی هورامی همراه با داده های ریشه شناختی مورد بررسی قرار گرفته و صورت دوره ی میانه ی گویشی و صورت ایرانی آغازین این ماده ها بازسازی شده است. مواد گویشی این پژوهش از میان گویشوران هورامان لهون جمع آوری شده است.

نیروی شر در این رساله، در دینهای ایرانی پیش از اسلام مورد بررسی قرار خواهد گرفت.واژه ی اهریمن نیز از نظر زبانشناسی در دوره های مختلف تحلیل می شود. ابتدا در دین نخستین ایرانی، که منظور از آن دین آریاییان مهاجر به نجد ایران است که با دین مردمان بومی آمیخته شده است.از کهن ترین کتاب مقدس هندوان یعنی ریگ ودا، برخی قسمت های اوستا و کتیبه های فارسی باستان استفاده و به این نتیجه رسیده ام که در این دوره ثنویت مذهبی وجود دارد، اما انگره مئینیو نیست. این واژه از ابداعات خود زردشت است.در گاهان که سروده های خود زردشت است و یسنای هفت ها؛ انگره مئینیو در برابر همزاد متناقض خودسپنته مئینیو قرار می گیرد و هر دو تحت قدرت اهوره مزدا قرار دارند. در قسمت های متاخر که یشت ها و وندیداد مورد نظر است، انگره مئینیو در یک نظام مطلق ثنوی در برابر اهوره مزدا قرار می گیرد و اهوره مزدا دیگر قادر مطلق نیست. اهورا و سپنته مئینیو یکی می شوند، انگره مئینیو مقابل خود اهوره مزدا قرار می گیرد و ثنویتی مطلق شکل می گیرد که در وندیداد به اوج خود می رسد.نامها، صفات، ویژگیها، صفت خلقت و مکان و جایگاه این نیروی شر در متنهای مختلف، در گاهان، یشتها، وندیداد و متنهای پهلوی متفاوت هست. و همینطور مسئله ی گناه و عاقبت بدی. در متنهای پهلوی اهریمن که گناک مینو نیز نامیده می شود، قدرت بیشتری پیدا کرده و دارای آفرینش می شود. وارد نبرد با اهوره مزدا شده و زمان به دوره های سه هزار ساله تقسیم می شود. آفرینش اهریمن که دیوان و پریان و موجودات اهریمنی هستند به کمک او خواهند آمد و در مقابل اهوره مزدا و ایزدان و یاری دهندگان اش قرار خواهند گرفت. زمان کارزار معین می شود و سرانجام نیز بدی شکست خورده و اهوره مزدا پیروز شده و قادر مطلق خواهد شد. در این میان در برخی باورها نوعی احترام به نیروی شر پدید می آید،به منظور رهایی از ویرانگریهای آن. با توجه به تحول اهریمن طی دورانهای زمانی و قدرتی که پیدا می کند،کارکردهای متفاوت که گاهی به صورت تلویحی در متنها به آن اشاره شده است؛ این احترام و حتی گاهی پرستش نیروی شر معنا پیدا خواهد کرد.

اسطوره و تاریخ را افسانه ها به هم پیوند می دهند، بخش عمده ای از مطالب مربوط به تاریخ ساسانیان در کتابهای تاریخ و کتابهای ادب ایرانیان، جنبه ی اسطوره ای دارد. منابع قبل از اسلام در زمینه تاریخ ساسانی بسیار اندک اند و شاید علت آن، از میان رفتن برخی منابع و نیز وجود سنت حفظ سینه به سینه مطالب در آن اعصار است. در منابع قبل از اسلام، مطالب واقعی و تاریخی، اندک است و مطالب عمدتاً صورت اسطوره ای دارد. مطالب اسطوره ای و غیر منطقی و ماوراء طبیعی را نیز جا به جا در لابه لای مطالب تاریخی گنجانده اند. در متن ها و کتیبه های بر جای مانده از دوران ساسانی رویدادهایی ذکر شده است که در آنها تاریخ به واسطه ی باورهای دینی و تعالیم مذهبی شاهان و نگارندگان متن ها، که خود از مغان و یا خاندان های به جای مانده از آنها بوده اند با عناصر اسطوره ای در آمیخته است که این روند در متن های دینی نکته ای غیر معمول نیست، اما در هم آمیختگی عناصر اسطوره ای با رویدادهای تاریخی حکایت از آن دارد که شاهان ساسانی برای مشروعیت بخشیدن به پادشاهی خود و موجه جلوه دادن حکومت از این عناصر به بهترین وجه ممکن استفاده کرده اند، آنطور که یادآور مباحث دینی در ذهن خوانندگان این متن ها و عامه ی مردم باشد. در این رساله سعی بر آن است تا نمونه هایی از این رویدادها را در چند متن پهلوی مورد مطالعه قرار دهیم.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.