نام پژوهشگر: علیرضا نیکویی

رویکرد چند رشته ای به وجوه طنز در امثال و حکم دهخدا
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1389
  حمیده مظفری   علیرضا نیکویی

شوخ طبعی، از عناصر جدایی ناپذیر زندگی بشری است. شوخ طبعی در گفتار و نوشتار در صورت های مختلفی چون طنز، هزل، هجو و لطیفه نمود پیدا می کند. هر یک از این نمودها، بنا بر تعاریف خاص خود در موقعیّت های متفاوت کاربرد دارد. طنز در میان مطالعات ادبی، جامعه شناسی، روان شناسی، زبان شناسی و مردم شناسی دیده می شود و کسانی چون فروید، فوناژی، گرِمِس و راسکین نظریه هایی در این زمینه مطرح کرده اند. طنز با ادبیات عامّه آمیخته است و ضرب المثل از مصادیق پایدار این گونه ادبیات است. دهخدا از جمله محقّقانی است که به جمع آوری امثال پرداخته است، وی پس از فیش برداری برای نگارش مجموعه ی لغت نامه، مصمّم گشت ضرب المثل ها، حکمت ها و کلمات قصار را از میان لغت نامه جدا و در مجموعه ای مستقل به چاپ رساند. این مجموعه در چهار مجلّد به طبع رسیده است. در این رساله که مبنای آن امثال و حکم دهخدا است، ابتدا امثال طنز آمیز از میان ضرب المثل ها جدا گردیده، سپس در فصول مختلف دسته بندی شده است.این رساله ی تحقیقی در پنج فصل تنظیم گردیده است: 1- شوخ طبعی 2- ادبیات عامه و ضرب المثل 3- آرایه های لفظی و بازی های زبانی 4- اقوام و خرده فرهنگ ها 5- رویکرد های نو.

بررسی و تحلیل جامعه شناختی شعر پس از انقلاب اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1390
  حسام ضیایی   علی صفایی

چکیده بی تردید وقوع پدیده ی انقلاب و تبعات مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ...آن، تأثیری آشکار بر شکل گیری گفتمان های ادبی و نقشی مستقیم در جهت دهی به رویکردهای زیبایی شناختی و ادبی دارد. طبیعتاً انقلاب اسلامی نیز به عنوان پدیده ای منحصر به فرد در ایران معاصر از این قاعده مستثنا نیست. حوادث متعدد پس از انقلاب اسلامی در طول سه دهه ی اخیر، تأثیر زیادی بر ذهن و زبان شاعران در خصوص هدف و رسالت ادبیات داشته است. هدف از این رساله بررسی چگونگی بازتاب این تحولات در آثار شاعران این سه دهه بر اساس نظریه های چهره های مطرح در حیطه ی جامعه شناسی و جامعه شناسی ادبی نظیر بوردیو، آلتوسر، وبر، ایگلتون، لوکاچ و ... می باشد. این پژوهش حاکی از آن است که در دهه اول پس از انقلاب، فضای انقلابی در نظام سیاسی و اجتماعی ایران و همچنین پدیده ی جنگ تحمیلی، توجه به محتوا و شعارگرایی در شعر را کاملاً برجسته کرد. در دهه ی دوم، تغییر در سیاست های دولت پس از جنگ و تحول در نظام اجتماعی ایران، شعر فارسی را به سمت فرم گرایی و دوری از تعهد هنری پیش برد. در دهه ی سوم نیز حرکت شعر فارسی به سمت آشتی دوباره با مخاطب عام، نوعی تعادل نسبی بین فرم و محتوا پدید آورده است. ضمن اینکه تحولات متعدد فرهنگی و اجتماعی در دهه ی سوم پس از انقلاب، ذهنیت نسلی شاعران را نیز با تغییرات عمده ای مواجه کرده است؛ به طوری که بین شاعران نسل اول و سوم پس از انقلاب، تفاوت های آشکاری در هنجارها و باورهای نسلی به چشم می خورد.

بررسی مقایسه ای عنصر نور در مثنوی و مهم ترین آثار عرفانی ادبیات فارسی (از آغاز تا قرن نهم هجری قمری)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1390
  اختیار بخشی   علیرضا نیکویی

چکیده بررسی مقایسه ای عنصر نور در مثنوی و مهم ترین آثار عرفانی ادبیّات فارسی (از آغاز تا قرن نهم هجری قمری) اختیار بخشی در این پایان نامه، به بررسی جایگاه عنصر نور در جهان بینی عرفانی مولوی و مقایس? آن با مهم ترین آثار صوفیان? ادبیّات فارسی پرداخته ایم. رویکرد اصلی ما در این رساله رویکرد الگومدار بوده است و با این رویکرد جایگاه و نقش الگوهای بصری و نورمدار را در شکل گیری جهان بینی عرفانی مولوی و صوفیان بزرگ تبیین کرده ایم. این رساله به دو فصل تقسیم می شود. در فصل اوّل، به بررسی عنصر نور در مثنوی و آثار مولوی پرداخته ایم و در دوّمین فصل، جایگاه عنصر نور را در مهمّترین آثار صوفیان? ادبیّات فارسی برکاویده ایم. در بخش اوّل از فصل نخست، به بررسی عنصر نور از دیدگاه هستی شناسی و در بخش دوّم، به بررسی کارکردهای مهمّ آن و در بخش سوّم به بررسی جایگاه و نقش این عنصر از منظر معرفت شناسی پرداخته ایم. در بخش هستی شناسی نور، به مباحثی مثلِ وحدت نور، پاکی نور، پارادوکسیکال بودنِ نور ، بساطت نور، پنهان بودن نور، بازگشت نور به اصل خود و جایگاه نور در نظام تبدیل و تکامل معنوی انسان پرداخته ایم. دربخش کارکردهای نور، مهم ترین کارکردهای هستی شناختی و معرفت-شناختی عنصر نور را تبیین و تشریح کرده ایم. در بخش معرفت شناسی نور، به بررسی وابسته ها و همبسته های عنصر نور مثل ِ آیینه، روزن، انعکاس، صیقلی کردن آیین? وجود برای انعکاس نقشهای غیبی و حصول معرفت عرفانی و سرشت تابشی- انعکاسی معرفت عرفانی و عناصر مهمّی چون فراست ایمانی، معرفت حسّی عرفانی با حواسِّ باطنی و تمییز و مراتب و درجات آن پرداخته ایم. در فصل دوّم، این عنصر را در آثاری چون کشف المحجوب علی هجویری، تمهیدات عین القضات همدانی، گلشن راز شیخ محمود شبستری، کتاب الانسان الکامل عزیزالدّین نسفی، مرصادالعباد نجم الدّین رازی، حدیقه الحقیقه سنایی، اسرارنامه عطّار نیشابوری ، کشف الاسرار و عُدّه الابرار رشیدالدّین میبدی و مشکاه لانوار امام محمّد غزّالی بررسی کرده و وجوه تشابه و تفاوت آرای این عرفا را با مولوی تبیین کرده ایم. نتیج? کار نشان می دهد که مولوی بیشتر به جنبه های معرفت شناختی نورتوجّه می کند. او نورِ خدا را ذاتِ بصیرت و معرفتِ عرفانی و عامل اصلی تبدیل و تکاملِ معنوی انسان می شمارد. تکرار بیش از هفتصد بار کلم? نور و مشتقّات آن در مثنوی نشان می دهد که جایگاه نور در عرفان او در مقایسه با صوفیان دیگر محوری تر است. عنصر نور در کانون توجّه مولوی بوده-است و علاوه بر بهره گیری از این عنصر در تشریح چگونگی فنای صوفیانه، همچنین از آن در توصیفِ ماهیّت و درجات بصیرت و معرفت عرفانی و مباحثِ مربوط به آن بهره برده است. مولوی در اشعار و جملات متعدّدی در مثنوی، دیوان شمس تبریزی، فیه ما فیه و مکتوباتش به جایگاه و نقشهای عنصر نور در خداشناسی، هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی معنوی پرداخته است. کلیدواژه: نورِ خدا، مثنوی، مولوی، هستی شناسی، معرفت شناسی، رویکرد الگومدار

بررسی شیوه های تربیت و کمال بخشی در کتب صوفیه (با تکیه بر اسرار التوحید، تذکره الاولیاء و نفحات الانس)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی 1390
  محمد یحیایی   علی صفایی

تعلیم و تربیت موثر و جریان آفرین یکی از پایه های اساسی تشکیل و تحکیم مبانی یک تمدن ماندگار است. دست یابی به اثر بخشی بالا در نظام تربیتی، مستلزم بینش صحیح و انتخاب درست روش تربیت است. یکی از برجسته ترین مکاتب تربیتی، مکتب تربیتی عرفای اسلامی است؛ کسانی که توانسته اند با کمترین امکانات یکی از تاثیرگذار ترین گونه های تربیت را در مواجهه با متربیان به کار گیرند. این پایان نامه مشتمل بر یک مقدمه و چهار فصل است که عبارتند از: فصل اول کلیات که به طرح بحث و ضرورت پرداختن به آن می پردازد. فصل دوم نگاهی دارد برجایگاه و چگونگی تربیت در تمدن های پیش از اسلام. فصل سوم به اصول تربیت در عرفان اسلامی می پردازد و سرانجام فصل چهارم روش های تعلیم و تربیت در آموزه های عارفان مسلمان را مورد بررسی قرار می دهد.

بررسی سازوکارهای آفرینش طنز در داستان های هوشنگ مرادی کرمانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1390
  حسین ادهمی فشتامی   علی صفایی

هوشنگ مرادی کرمانی متولد 1323 یکی از داستان نویسان و طنز پردازان موفق در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان است. داستانهای او بیشتر در زمینه رئالیسم اجتماعی است که به زندگی کودکان و نوجوانانی می پردازد که در چالش میان جهان آرمانی کودکی و جهان بزرگسالی، به تجربه و درکی از جهان واقعی می رسند. در روایت عبور این کودکان از این چالش که آمیخته با لحظات طنز و تراژیک است، مرادی با طنز تلخی، فقر و جهالت و بی عدالتی اجتماعی را که همگی نشانگر ساختار غلط اجتماعی و نظام بیمار جامعه است، به نقد می کشد. مرادی برای خلق طنز در داستانهایش از دو دسته سازوکار بهره می برد. دسته اول، سازوکارهای مبتنی بر کاربرد زبان است که بر ویژگیهای دو یا چند معنایی بودن زبان تکیه دارد. دسته دیگر بر محتوای زبان دلالت دارد و بیشتر بر موقعیتها و عمل داستانی استوار است. پژوهش حاضر می کوشد با روش توصیفی – تحلیلی و گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای و با نظر به نظریات نوین جهان طنز، در چهار فصل به بررسی، تبیین و تحلیل این سازوکارها در داستانهای مرادی بپردازد. این چهار فصل به ترتیب عبارتند از: 1- زندگینامه هوشنگ مرادی کرمانی. 2- شوخ طبعی و گونه های ادبی آن. 3- دیدگاه هوشنگ مرادی کرمانی درباره طنز و طنز پردازی. 4- سازوکارهای آفرینش طنز در داستانهای هوشنگ مرادی کرمانی.

ادبیت بازآفرینی قصه های عامیانه در داستان امروز ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1390
  زهرا تقی زاده   علی تسلیمی

در ادبیات هر کشوری ردّی از قصه ها و افسانه ها و اسطوره های کهن دیده می شود، اما گاهی ردپای قصه ها مشخص تر است. بازآفرینی قصه های کهن در قالب داستان نو، یکی از شیوه های نشان دادن جاپای گذشتگان است که می توان آن را ادای دینی برای قصه ها و افسانه های کهن دانست. این پایان نامه به داستان هایی چون: پریون، تعویض مرکب، مهره مار، سرناچی و تن آبی، تنابی رو می کند که به ترتیب بازآفرینی قصه های فایز و پری، دوالپا، شاهزاده ابراهیم و یلدا، شهر جن زده و پسر و غول بیابان است. داستان های حاضر نمونه همه داستان هایی است که جنبه های ادبیتِ بازآفرینی را شامل می شوند. ادبیت در اینجا دارای مفاهیم بنیادی فرمالیسم است، اما با مفاهیم دیگر مدرنیسم نیز گره می خورد و برای نمونه افزون بر مفاهیمی چون زاویه دید، آشنایی-زدایی، آشکارسازی صناعت و مانند آن مفاهیمی چون سوررئالیسم در داستان پریون، ساختارگرایی و پساساختارگرایی در تعویض مرکب و نمادگرایی در داستان مهره مار نیز مطرح شده اند.این پایان نامه به بازآفرینی قصه های عامیانه و بررسی ادبی و مقایسه آن با داستان های امروزی می پردازد.

بررسی جنبه های نوستالژیک در اشعار منوچهر آتشی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی 1391
  داود احمدوند   علی تسلیمی

نوستالژی اصطلاحی است که از روانشناسی وارد ادبیات و هنر شده است و برای توصیف و تحلیل آثار ادبی به کار برده می شود. نوستالژی در واقع تقابل گذشته و امروز و تلاش برای دست یابی به دنیایی آرمانی است که در گذشته وجود دارد. نوستالژی در ادبیات رفتاری آگاهانه است که هنرمند می کوشد با بهره گیری از آن به گذشته باز گردد. منوچهر آتشی (1312 ـ 1384) از شاعران پرکار ادبیات معاصر است که نوستالژی در آثار او از تشخص قابل توجهی برخوردار است. بازگشت به وطن که در آثار او به صورت بازگشت به زادگاه دیده می شود و همچنین عوامل و زمینه های اجتماعی ـ سیاسی و فرهنگی بیشترین سهم را در خلق احساسات نوستالژیک در اشعار آتشی دارد. این پایان نامه مشتمل بر یک مقدمه و چهار فصل است که عبارتند از: فصل اول پیشینه و طرح پژوهش. فصل دوم کلیات و تعاریف که به ریشه بابی لغوی و معانی اصطلاحی واژه و همچنین طرح مباحث پیرامون نوستالژی پرداخته شده است. در فصل سوم نیز شرح حال و آثار منوچهر آتشی بیان شده است و در فصل چهارم جنبه های نوستالژیک در اشعار منوچهر آتشی مورد بررسی قرار گرفته است. کلید واژه: نوستالژی، دنیای آرمانی، شعر معاصر، منوچهر آتشی

بررسی روابط بینامتنی در دو اثر گلستان سعدی و بهارستان جامی در حوزه های طنز و روایت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  عفت میرزایی راجعونی   علیرضا نیکویی

اهتمام اصلی این پایان نامه، «بررسی روابط بینامتنی در دو اثر گلستان سعدی و بهارستان جامی در حوزه های طنز و روایت» بود. بر این اساس پرسش آغازین آن بدین شکل طرح شد که «بین دو اثر ادبی "گلستان سعدی" و "بهارستان جامی"، در دو حوزه ی "روایت" و " طنز" به لحاظ فرمی، درونمایه ها، سرچشمه ها و آبشخورها چه تفاوت ها و شباهت هایی وجود دارد؟» برای پاسخگویی به این پرسش از تئوری های بینامتنیت و نظریه های روایت و طنز و برای گردآوری داده ها از روش «تحلیل اسنادی»، و از روش «تطبیقی و بینامتنی» جهت مقایسه و تحلیل داده ها استفاده گردید. در این پژوهش، از آثار سعدی «گلستان»، و از آثار جامی «بهارستان» در شمار منابع اصلی تحقیق بوده و اغلب بنا به اقتضای موضوع سعی شده از آثار دیگر این شاعران نیز در تحلیل متون مربوط به روایت و طنز و تبیین نظرگاه آنان در این زمینه استفاده گردد. از گلستان که دارای 177 حکایت در 8 باب می باشد، باب هشتم را که در بردارنده ی حکمت های کوتاه است را جز جامعه ی آماری محسوب نکرده و از هفت باب دیگر، 49 حکایت و از بهارستان که دارای هشت روضه و شامل حکمت ها، مطایبه ها ی زیاد و 67 حکایت می باشد، 59 حکایت در بحث روایت و تمام مطایبه ها مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج مطالعه نشان می داد که در باب تأثیر پذیری جامی از گلستان سعدی، دو دیدگاه متفاوت وجود دارد: دیدگاه اول یا دیدگاه موافقان؛ مبنی بر اینکه جامی در خلق بهارستان، صرفاً مقلد یا پیرو سعدی بوده است. دیدگاه دوم مبنی بر اینکه جامی در خلق بهارستان، صرفاً مقلد یا پیرو سعدی نیست بلکه جامی علاوه بر تأثیر پذیری از سعدی و بزرگان دیگر دارای خلاقیت نیز بوده است. محقق با بررسی دقیق فرضیه ها، پذیرش دیدگاه دوم را نزدیک تر به واقعیت می داند و تأکید می نماید که جامی ضمن داشتن ابتکار و نو آوری توانسته است شیوه نثر نویسان با ذوق پیشین را در دوران کم ذوقی های معاصرانش دنبال کند.

زن کشی در داستان های معاصر(گونه ها،الگوها و سازوکارها)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  مهسا شریعتی گیلانی   علیرضا نیکویی

در بررسی اساطیر،افسانه،تاریخ و آثار ادبی جهان، به نمونه هایی بر می خوریم که درونمایه و بنمایه آنها نبرد بین خویشان وخویشاوندکشی است ( پدرکشی / پسرکشی / برادرکشی/ زن کشی ). این پدیده به شکل های مختلف در تاریخ ، اسطوره، تراژدی، حماسه، افسانه و روایات مذهبی اقوام و ملل دیده می شود، که علیرغم تفاوت های صوری، از نظر ساختار و طرح کلی و الگوها شبیه یکدیگرند.خویشاوندکشی، انگیزه هایی دارد و شکل هایی؛ همانطور که بر مبنای رویکردکهن الگویی، الگوهایی دارد که به این پدیده، ویژگی جهانشمول (univresal ) می بخشد. نویسندگان بسیاری در جهان چه با الهام از رویدادهای تلخ و تراژیک زندگی و چه با دستمایه قرار دادن تخیل؛ رانه ها و سائق های روانی؛ خویشاوندکشی را به گونه های مختلفی در ژانرهای مختلف به تصویر کشیده اند.یکی از گونه های خویشاوندی کشی، زن/ همسرکشی (uxoricide) است که از دیرباز تا امروز در اساطیر و افسانه ها (هزار و یک شب، اتللو) و رمان ها و داستان های معاصر (بوف کور، عشق کشی، سلوک، پستی، عروسک پشت پرده و ...) و همچنین آثار سینمایی مثل روح و شیطانی / دایابولیک/ diabolic، دیده می شود. این پایان نامه در سه فصل طبقه بندی شده است. فصل اول شامل اسطوره، حماسه، تراژدی و .... ، فصل دوم شامل الگوها و فرم های زن کشی در داستان های معاصر ( رئالیسم، سوررئالیسم ، رویکرد اسطوره ای و .... ) و فصل سوم شامل نمونه هایی از داستان ها که مضمون زن کشی در آن دیده می شود و نقد و بررسی و تحلیل این نوع داستان ها است. قصد ما در این پژوهش ضمن به دست دادن زمینه های اسطوره شناختی،جامعه شناختی وروان شناختی این پدیده تحلیل داستان ها و رمان هایی است که درآنها پدیده زن/همسرکشی درفرم هاوساخت های عینی یا وهمی ؛ واقعگرایانه یا نمادین واستعاری با طرح های ساده یا پیچیده ،بازتاب یافته است.

توسیع هنری نمادهای گیاهان در شعر فارسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  اسمعیل نقدی   فیروز فاضلی

هدف اصلی این تحقیق، باز نمایی نمادهای شعری در گستره ی ادب فارسی بوده است و این نمادها نیز در بستری از زبان شکل پذیرفته اند، لذا شمّه ای از زبان ارتباطی و هنری نیز بازنموده شد و از آن جا که نظریّه پردازان هنری و زیبایی شناسان در موارد عدیده ای هنر و زیبایی را در کنار هم قرار داده و شناخت یکی را منوط به شناخت دیگری دانسته اند، پای زیبایی شناسی نیز به عنوان حلقه ی واسط بین زبان و هنر به وسط کشیده شد. در ادامه، برای تبیین هرچه شفّاف تر زبان، هنر، زیبایی شناسی و ارتباط این سه با هم، نخست به زبان و کاربردهای عادی و هنری آن پرداخته شد؛ سپس با ارائه ی تعاریفی از نمادها بر اساس فرهنگنامه ها، نشان داده شد که نه هنرشناسان و زیبایی شناسان توانستند بر سر تعریف جامع و مانعی از هنر و زیبایی به توافق برسند و نه فرهنگ نویسان در ارائه ی تعریف واحدی از نمادها؛ امّا با این همه زیباترین و سرزنده ترین کاربرد نمادها در زبان هنری شاعران مشاهده گردید. مطلب دیگر مورد بررسی در رساله ی حاضر، توجّه به اصل گیاه تباری انسان به ویژه در شعر معاصر است. گیاه تباری انسان مضمون بکری است که جای پای آن در دل فرهنگ های شرق و غرب به وضوح دیده می شود و سپهری نوپرداز نیز در موارد متعدّدی از شعر خود به این مضمون اشاره نموده است. پس از این مقدّمات، به ذکر اسامی گیاهان به ویژه گیاهان نمادین به ترتیب حروف الفبا پرداخته شد و هر چند که هدف اصلی رساله، بازنمایی مفهوم ادبی گیاهان در قالب کنایات و تشبیهات و استعارات و خصوصاً شکل فشرده ی آن ها یعنی نمادها بوده است، در عین حال، مجملی از توصیف علمی هر گیاه نیز از فرهنگنامه های غیر تخصّصی ارائه گردید و به دنبال مفهوم علمی، به توصیفات ادبی آن ها از فرهنگنامه های تخصّصی و همچنین ارائه ی شواهدی متنوّع از اشعار منوچهری، سعدی، صائب و سپهری پرداخته شد.

سنخ شناسی عجائب نامه ها (سبک، روایت، تصویر)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی 1391
  بابایی صغری   علیرضا نیکویی

عجائب نامه ها یکی از گونه ها و زیرگونه های ادبی محسوب می شوند و نام عمومی کتابهای منظوم یا منثوری اند که به شرح و وصف شگفتی ها و عجایب جهان می پردازند. خیال پردازی بشری و خلق تصاویر غریب متعلق به موجودات و اشیای گوناگون در آثار شفاهی و نوشتاری، منجر به پیدایش نوع خاصی از ادبیات با عنوان «عجائب نامه نویسی» شد. بناهای قدیمی و آثار باستانی، به ویژه در مصر، ایران و بین النهرین و چاه ها و چشمه های عجیب، آتشفشان ها، اجرام آسمانی و بازگویی معجزه ها و شگفتی های قرآن، در قالب سفرنامه ها و کتب جغرافیایی و رواج آن در ادبیات اسلامی، در پیدایش به عجایب نویسی در ایران نقش مهمی داشته اند. خاستگاه عجایب نامه ها در «طبیعیات ارسطویی، تصورات انجیلی و اسلامی» است. کتاب هایی که پیش از عجایب نامه ها در زمینه ی جغرافیا و حیوانشناسی نوشته شده اند و کتاب مهم پلینی یعنی «تاریخ طبیعی» اصلی ترین پیش متن های عجایب نامه ها به شمار می آیند. عجایب نامه ها امروزه نسبتی غیرقابل انکار با «ادبیات شگرف یا فانتزی» دارند. آنها توصیف گرِ جهانی خیالی و شگفت به موازات جهان واقعی اند. عجائب نامه ها را به لحاظ سبک و فرم می توان وجه خاصی از نوشتار فارسی محسوب کرد که زیر عنوان کلی "شکل های ساده" قرار می گیرند. شکل های ساده ای از نوشتار که در قالب های حکایت گویی، داستان سرایی یا اخبار تجلی می یابند. شیوه ی روایت در عجایب نامه ها گاه نزدیک به آن چیزی است که تودورف از آن با عنوان ساختار قصه در قصه یاد می کند. برای عجایب نویسان روایت قصه یا پاره ای اعجاب انگیز فی نفسه هدف است. تصاویر در عجایب نامه ها شامل دو بخش عمده می شوند. اول، تصاویری نمونه ای که به خودیِ خود شگفت انگیزند و دوم، تصاویری که در مناسبت با تصاویر دیگر موجب شگفتی می شوند. هدف از انجام این تحقیق، بررسی و تحلیل مشخصه ها ی سبک، روایت و تصویر در متونی است که تحت عنوان کلی «عجائب نامه» شناخته می شوند.

تحلیل ویژگی هاوالگوهای قهرمان در ادبیات داستانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  ایمان رزمجوی صوفیانی   علیرضا نیکویی

واژه قهرمان معرب واژه پهلوی کهرمان (به معنی(« کار(جنگ) + اندیش)می باشد. معادل لاتین آن یعنی واژه ی hero از ریشه ی یونانی به معنای محافظت کردن و خدمت کردن می باشد. مفهوم قهرمان با ایثار سرشته شده است. قهرمان شخصی است که از نیازهای خود به نفع دیگران چشم میپوشد. تمامی داستانها به دلیل برخورداری از قهرمان یا اشکال دیگر آن نظیر ضد قهرمان، مورد پیگری یا اقبال مخاطبان قرار میگیرند. قهرمان با تحقق بخشیدن به پیروزی، نامیرایی، امنیت، عدالت، غرور ملی و آرمانهای اخلاقی، نیازهای روان انسانها را ارضا می کند، از این رو هر فرد یا جامعهای به ویژه در شرایط بحرانی، نیازمند قهرمان است. ویژگیها و الگوهای قهرمان در رشتههای مختلف اسطورهشناسی، روانشناسی، جامعهشناسی و نقد ادبی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. هر یک از این رشتهها با مفاهیم و تعاریف خود به سراغ قهرمان رفتهاند. همین امر سبب شده تا نتایج پژوهشهای آنها گاه متناقض و متضاد باشد. برای حل این تناقضها و رسیدن به افقی تازه، نیازمند نگاهی چندمنظری هستیم. در این پژوهش، نخست با مروری تاریخی بر سیر تحول شرایط زندگی و اندیش? بشری، سیر تحول ویژگیهای قهرمان را بررسی می کنیم. سپس با تبیین دقیق و انتقادی نظریهها و الگوهای پژوهشگرانی چون راگلن، فن هان، فروید، رنک، یونگ، فرای، کمبل، کوهات، پراپ، مارزلف، لوکاچ و گلدمن، دلایل عدم توانایی الگوهای آنها در احصای ویژگیهای قهرمانان مختلف را بررسی خواهیم نمود. در هر مورد نمونههایی از ادبیات فارسی را نیز با الگوی مورد نظر مقایسه خواهیم کرد. در عین حال میکوشیم با در کنار هم قرار دادن نظریه های مختلف و نگاهی نو، افقهای جدیدی در تبیین پدیده قهرمانی بگشاییم.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی حکایات کوتاه کشف الاسرار و جامع الستین
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  لیلا باقری دابانلو   علی صفایی سنگری

داستان مینی مال نوعی جریان آگاهانه در جهت خلق آثارداستانی است که از واژگان اندک پدیدآمده، تا از این طریق، مباحث و مفاهیم عمیق و گاه پیچیده مطرح گردد، کم حرفی از روشن ترین ویژگیهای آن است.این نوع ادبی باید از داستان کوتاه جمع و جور وکوتاه تر باشد وعناصر ضروری اثر را درکمترین و کوتاه ترین شکل آن نگه دارد.در میان تفاسیرقرآن با برداشت های عارفانه، کشف الاسرار و عدّ?الابرار رشیدالدیّن ابوالفضل میبدی و جامع الستّین (تفسیر سوره یوسف ) املای احمد بن محمد زید طوسی که در قرن ششم هجری تألیف شده اند، درراستای بیان مقاصدخود با نقل حکایاتی در قسمت های مختلف کتاب، کلام خود را زینت بخشیده اند.این کتابها علاوه بر داشتن ارزشهای محتوایی،از جهت داستان پردازی حکایات نیز قابل اهمیت و توجه هستند.با این نگاه که این حکایات، داستانهای مینی مال دوره خود بودند، بررسی عناصر داستان، شامل:پیرنگ، شخصیت، گفتگو،درونمایه، صحنه، لحن، روایت و زبان در حکایات کوتاه جامع الستین، حکایات کوتاه نوبت سوم کشف الاسرار، داستانهای مینی مال ومقایسه آنها با یکدیگر در این پایان نامه، بیانگر این است که ایجاز در زبان و صحنه پردازی، حذف حشو و زواید،داشتن درونمایه جذاب، محدودیت شخصیت داستان،پیرنگ ساده،از ویژگیهای برجسته حکایات این کتابها است که به نوعی با شگردهای داستان سراییمینی مالیستی عصر جدید مطابقت دارد . بر این اساس، اینپایان نامه درشش فصل زیر تدوین شده است : 1- فصل اول : مقدمه و کلیّات 2–فصل دوم : مبانی عناصر داستان 3–فصل سوم : مبانی عناصر داستانهای مینی مالیستی 4–فصل چهارم : بررسی عناصر داستان در حکایات کوتاه جامع الستین 5–فصل پنجم : بررسی عناصر داستان در حکایات کوتاه نوبت سوم کشف الاسرار 6– فصل ششم : مقایسه تطبیقی عناصر داستان در حکایات کوتاه جامع الستین و نوبت سوم کشف الاسرار با داستانهای مینی مال. کلید واژه ها: عناصر داستان، مینی مالیسم، حکایات عرفانی، کشف الاسرار، جامع السّتین.

گونه شناسی و طبقه بندی غزل بعد از انقلاب اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده زبان و ادبیات فارسی 1386
  زهرا صابری نیکو   محمد ترابی

چکیده ندارد.

بررسی مقایسه ای اشعار سهراب سپهری و ای.ای.کامینگز
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1386
  علی علیزاده جوبنی   علیرضا نیکویی

چکیده ندارد.

نقد و بررسی ابهامات موجود در شروح مخزن الاسرار حکیم نظامی گنجوی (50 صفحه نخست)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان آذرباییجان شرقی - دانشگاه پیام نور مرکز تبریز - دانشکده علوم انسانی 1385
  سعید قاسمی پرشکوه   علیرضا نیکویی

چکیده ندارد.

رویکرد میان رشته ای در پژوهشهای ادبی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1388
  سهیلا فرهنگی   محمدکاظم یوسف پور

چکیده ندارد.

بررسی محتوایی شب و همبسته های هنری آن در مجموعه اشعار فروغ فرخزاد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1388
  وحید تقی نژاد   علی صفایی

چکیده ندارد.

بررسی ویزگیهای اجتماعی گویش گیلکی شرق گیلان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1388
  زهرا هاشمی نیاکویی   محرم رضایتی کیشه خاله

چکیده ندارد.

داستان وارگی غزلیات شمس
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1387
  سمیه اسدی   داود اسپرهم

چکیده ندارد.