ماهی ها متنوع ترین گونه ی جانوری در بین مهره داران هستند که هر روز نوع جدیدی از آن ها با ویژگی های خاص شناسایی می شوند. در کنار این تنوع و گوناگونی، بیماری ها و امراض مختلفی نیز وجود دارد که سلامت ماهی ها را مورد تهدید قرار می دهد. در این پایان نامه سعی شده است که با روش های مختلف هیستوپاتولوژی بیماری های انگلی رایج در میان ماهیان آکواریومی در استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و تهران بررسی شود. بدین منظور با مراجعه به مراکز ماهیان آکواریومی و زینتی 100 نمونه ماهی تهیه گردید. بلافاصله اقدام به کالبدگشایی و تهیه ی نمونه های بافتی شد. سپس مراحل ثبوت، برش بافت، پردازش بافت، قالب گیری، و برش قالب های پارافینی و سایر کارهای پاتولوژی طی شد. بعد از این مراحل رنگ آمیزی با 4 روش h&e، گیمسا، زیل نیلسن و pas انجام شد. علائم بالینی دیده شده در این مطالعه شامل لاغری، بی حالی، جمع شدگی دم و باله، قرمزی پوست، کاهش اشتها، مشکلات جلدی و عدم تحرک می باشد. یافته های انگلی که به شکل میکروسکوپی بدست آمد شامل حضور انگل های کریپتوسپوریدیوم، بندنیا مونتیسلی، کوکسیدیوز، میکسوبولوس، چندین نماتود، تتراهیمن، تکاموئبا، ژیاردیا و چندین مورد تخم انگل بود.

هدف از این مطالعه مقایسه بین عوامل اسکولیسیدال فیزیکی (دما و اسمولاریتی)، عوامل شیمیایی (آلبندازول و دکستروز) و عصاره آبی گیاه اسپند(peganum harmala) بصورت in vitro بود. بدین منظور پروتواسکولکسها بصورت استریل از کبد و ریه گوسفندان کشتارگاهی آلوده به کیست هیداتیک جمع آوری گردید. در آزمایشگاه میزان زنده بودن پروتواسکولکسها با ائوزین 1% مورد ارزیابی قرار گرفت.در مرحله بعد اثرعواملی نظیر nacl 10 درصد ، nacl 20 درصد ، دکستروز 50%، آلبندازول 2%، دمای 20- درجه سانتیگراد، دمای 40 درجه سانتیگراد،دمای 60 درجه سانتیگراد و عصاره آبی گیاه اسپند ( با غلظتهای (25،50،75و100درصد) بر اسکولکس کشی پروتواسکولکس های کیست هیداتیک مورد ارزیابی قرار گرفت.بعد از تاثیر هر یک از عوامل فوق به مدت 5،10،15و60 دقیقه میزان زنده ماندن پروتواسکولکس ها در 100 پروتواسکولکس مورد شمارش قرار گرفت. نتایج توسط نرم افزار spss (ver=16) و با استفاده از آنالیز آماری مربع کای و توکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که nacl 20 درصد بعد از 60 دقیقه بیشتری اثر اسکولکشی نسبت به عوامل دیگر را داراست. به خاطر بی ضرر بودن این محلول ، نمک طعام می تواند بعنوان یک ماده اسکولیسیدال در جراحی کیست هیداتیک انسان و حیوان مورد استفاده قرار گیرد.

در این مطالعه 649 قطعه ماهی گوازیم دم رشته ای (nemipterus japonicus) از خلیج فارس صید شد. بعد از انجام کالبد گشایی انگل های جدا شده از ارگان های مختلف ماهی توسط لاکتوفنل شفاف سازی و با استفاده متد های مناسب از آن ها لام تهیه شد. شناسایی کرم ها با استفاده از کلید های تشخیص انجام گرفت. در کل 109 قطعه (17%) از ماهی های صید شده آلوده به انگل های کرمی بودند که بیشترین ارگان درگیر آن ها روده ها بود. در این مطالعه لارو یک نماتود بنام کونتراسکوم نمیپتروس و دو آکانتوسفال بنام-های سراسینتیس ساجیتیفر و تینیوسینتین نیلیتیکوس شناسایی شدند. میزان آلودگی کرمی در جنس نر بیشتر از جنس ماده ماهی تعیین شد.

توکسوپلاسموزیس یکی از بیماریهای زئونوز شایع با انتشار جهانی است که عامل آن تک یاخته توکسوپلاسما گوندی می باشد. این بیماری علاوه بر وارد آوردن زیان های اقتصادی، به علت قابل انتقال بودن به انسان از نظر بهداشتی نیز حائز اهمیت است، با توجه به شرایط خاص اقلیمی و فراهم بودن شرایط انتقال و چرخه این انگل در استان آذربایجان شرقی، تعیین وضعیت این بیماری حائز اهمیت فراوان است. این مطالعه با هدف تعیین سرواپیدمیولوژی توکسوپلاسما گوندی در گوسفندان کشتار شده در کشتارگاه های صنعتی شهر تبریز صورت گرفت. بدین منظور 192 نمونه خون از گوسفندان کشتاری در کشتارگاه تبریز اخذ شده به آزمایشگاه منتقل و سرم آنها جدا گردید. سپس سرم ها به روش وسترن بلات و دات بلات از نظر آلودگی به توکسوپلاسما مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از آلودگی سرمی 9/8 درصدی گوسفندان نر و ماده بود که آلودگی در گوسفندان ماده درصد بالاتری داشت ولی از نظر آماری این تفاوت معنی دار نبود.

ژن ovar-drb1 بعضی پروتئین¬های غشایی را کد می¬کند که در شناسایی پپتیدهای بیگانه به لنفوسیت¬هایt و ایجاد پاسخ ایمنی نقش دارند. هدف از اجرای این طرح، انجام مطالعات مقدماتی برای بهبود و اصلاح نژاد گوسفند نژاد قزل غالب در منطقه شمال¬غرب کشور در جهت مقاومت به انگل نماتودی همونکوس کنتورتوس و نماتود¬های دستگاه گوارشی بوده، و بنابراین تنوع داخل نژادی از نظر مقاومت ژنتیکی نسبت به انگل نماتودی همونکوس کنتورتوس و نماتدهای دستگاه گوارشی در بره¬های نژاد قزل تحت شرایط طبیعی بررسی شد. در این مطالعه چند¬شکلی اگزون شماره-ی 2ژن ovar-drb1 و ارتباط آن با ایجاد مقاومت ژنتیکی نسبت به انگل همونکوس کنتورتوس بررسی شد. در این طرح داده¬های مربوطه به 100 رأس بره¬ی 4-6 ماهه که متعلق به 5 گله¬ی مردمی مختلف در سطح استان بودند، مورد بررسی قرار گرفتند که بطور طبیعی در مرتع آلوده به انگل شده بودند. از این100 راس بره در گروه¬های مختلف 20 راسی در 2 نوبت و با فاصله¬ی یک هفته¬ای وزن بدن و تست famacha اندازه¬گیری شده و نمونه گیری از خون و مدفوع بعمل آمده و از آنها در اندازه¬گیری حجم فشرده شده¬ی سلول¬های خونی و شمارش تعداد تخم انگل نماتودهای مختلف در هر گرم مدفوع (epg)، استفاده شد، که در کل همه¬ی آنها بعنوان صفات فنوتیپی جمع آوری شدند. از نمونه¬های خونی dna استخراج شده و سپس با انجام واکنش زنجیره¬ای پلیمراز(pcr)، اگزون شماره¬ی2 ژن ovar-drb1 تکثیر داده شده و سپس با استفاده از نشانگر pcr-rflp (تفاوت طول قطعات برش خورده توسط آنزیم-های برشی) و آنزیم¬های taqi و psti چند¬شکلی¬ها بررسی شده و ژنوتیپ¬ها تعیین شد

توکسوکاریازیس بیماری مشترک بین انسان و سگ می باشد که توسط لارو توکسوکارا کنیس و کتی ایجاد می شود. انسان با بلعیدن تخم این کرم ها به سندرم لارو مهاجر احشایی (vlms ) مبتلا می شود. یکی از راه های متداول آلودگی انسان به تخم این کرم ها، آلودگی خاک پارک های عمومی شهرها می باشد. در طی این بررسی تعداد 540 نمونه خاک از 60 پارک عمومی تبریز (270 نمونه از 30 پارک در فصول گرم و 270 نمونه از 30 پارک در فصول سرد سال) برداشته شده و به روش کلیتون- لین از لحاظ آلودگی به تخم توکسوکارا ها مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع از 60 پارک مورد بررسی، 46 (66/76%) پارک آلوده به تخم توکسوکاراها بودند. میزان آلودگی در 540 نمونه خاک مورد بررسی 186 (44/34%) مورد بود. میزان آلودگی در طی فصل سرد نسبت به فصل گرم سال به صورت معنی دار بیشتر بود (p<0.01). میزان آلودگی در محیط های اطراف زباله ها در پارک ها نسبت به مناطق دیگر پارک ها آلوده تر بود، اما تفاوت در میزان آلودگی معنی دار نبود.

کریپتوسپوریدیوزیس یک بیماری نسبتاً مهم و جدی است و معمولاً به عنوان یکی از عوامل اصلی اسهال در انسان و دام های اهلی شناخته می شود. اطلاعات مستند نشان دهنده ی حضور سه گونه ی کریپتوسپوریدیوم در طیور شامل کریپتوسپوریدیوم بیله ای، کریپتوسپوریدیوم مله آگریدیس و کریپتوسپوریدیوم گالی می باشد. برخلاف پستانداران که عمدتاً کریپتوسپوریدیوزیس را به فرم روده ای نشان می دهند، در طیور، کریپتوسپوریدیوزیس به فرم های روده ای و تنفسی دیده می شود. مطالعه ی حاضر به بررسی هیستوپاتولوژی کریپتوسپوریدیوم در طیور گوشتی صنعتی و بومی استان گیلان می پردازد. در این مطالعه، تعداد 100 نمونه از جوجه های گوشتی صنعتی و بومی استان گیلان در فصول زمستان 1392 و بهار 1393 جمع آوری گردید. در ابتدا 150 لام آماده گردید. نمونه های بافتی در این مطالعه از ریه،نای،بورس فابریسیوس و روده بودند. همه ی نمونه ها به روش رنگ آمیزی هماتوکسیلین –ائوزین مورد مطالعه ی میکروسکوپی قرار گرفتند، سپس نمونه های مثبت از لحاظ آلودگی به کریپتوسپوریدیوم به روش رنگ آمیزی اختصاصی زیل نیلسون بافتی رنگ آمیزی گردید. بر اساس نتایج حاصل، آلودگی به گونه های کریپتوسپوریدیوم در ریه، نای، روده و بورس تشخیص داده شد. میزان آلودگی همزمان در این بافت ها 7/27 درصد بود.

این بررسی در کشتارگاه صنعتی تبریز جهت تعیین میزان آلودگی به بزهای کشتار شده به لارو مگس پرژوالسکیانا صورت پذیرفت. بدین منظور سطح خارجی لاشه و سطح داخلی پوست بز های کشتار شده مورد بازرسی قرار گرفت. لاروهای جدا شده در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفتند و از منافذ تنفسی خلفی آنان لام میکروسکپی تهیه شد و جنس و گونه آنها تشخیص داده شد. در بررسیها تنها گونه پرژوالسکینا کراسی تشخیص داده شد. در این بررسی مجموعا 3000 رأس در طی چهار فصل سال ( هر فصل 750 رأس)معاینه شد. مجموعاً 170 رأس بز ( 66/5 درصد) آلوده بودند که از این میزان آلودگی در 51 (7/1 درصد) بز نر و 119 (96/3 درصد) بز ماده مشاهده شد. این اختلاف در میزان آلودگی در بررسی های آماری معنی دار نبود. آلودگی در فصل بهار نسبت به فصول دیگر بطور معنی داری (p<0.05) بیشتر بود. مقایسه میزان آلودگی بز در منطقه تبریز در مقایسه با مناطق دیگر ایران و جهان حاکی از کم بودن میزان آلودگی بزهای تبریز به لارو مگس پرژوالسکیانا می باشد.