خاندان قائم مقام فراهانی، از جمله خاندانهای معروف اداری و دیوانی ایران در دوره قاجاریه محسوب می شوند. میرزا عیسی قائم مقام (قائم مقام اول) و میرزا ابوالقاسم قائم مقام (قائم مقام دوم) در دوران حکومت و پادشاهی فتحعلیشاه و محمدشاه قاجار ، در عرصه ها و زمینه های گوناگون سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ، تحولات و اصلاحات مهمی را به ثمر رساندند. این رساله به بررسی این مسائل می پردازد که عوامل اصلی ظهور و رشد خاندان قائم مقام چه بوده است؟آیا عوامل اصلی افول و زوال آنان فقط عوامل داخلی و درونی جامعه ایران بوده است یا اینکه عوامل خارجی نیز در سقوط آنان دخالت داشته است؟