نام پژوهشگر: محمد قجقی

اوزون حسن آق قوینلو و مشی سیاسی و نظام حکومتداری وی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1377
  محمد قجقی   ابوالفضل نبیء

ترکمنهای آق قوینلو، از اخلاف اغوزخان، تحت تاثیر تهاجم مغول به ایران، قفقاز و آسیای صغیر مهاجرت نمودند. پس از مرگ ابوسعید ایلخانی به سال 736 هجری قمری، برای کسب قدرت به تکاپو پرداختند و ظهور تیمور و اطاعت امیر قرایولوک عثمان از وی، زمینه تشکیل دولت آق قوینلو را در دیاربکر و به مرکزیت "آمد" فراهم آورد. با مرگ تیمور، قراقوینلوها فرصت پیشرفت در امور یافتند، ولی نهایتا با شکست جهانشاه قراقوینلو حسن آق قوینلو، دولت قراقوینلو واژگون گشت . سال بعد ابوسعید تیموری علیه اوزون حسن لشگرکشی نمود و مقتول گشت . آق قوینلوها بدین طریق بر اکثر ایران زمین و بخشی از آسیای صغیر سلطه یافتند و وزنه سیاسی گشتند. پیروزیهای اوزون حسن توجه اروپائیان و به ویژه دولت "ونیز" را - که با گسترش طلبی و فتوحات سلطان محمد دوم (فاتح) روبرو بود - جلب نمود و روابط سیاسی نزدیکی بین آنها ایجاد شد. به سال 787 هجری قمری اوزون حسن با اعتماد و اتکاء بر قول حمایت نظامی و گرفتن توپ و تفنگ ونیزی به جنگ عثمانی در "اتلق بلی" رفت ، اما شکست خورد. دوره سلطنت اوزون حسن و پسرش یعقوب ، دوره رفاه و آسایش مردم ایران بوده است . زیرا تجارت رونق گرفت ، سازمان قشون مرتب گردید و تفنگ و توپ مورد استفاده قرار گرفت ، مقدمات اصلاحی ارضی فراهم شد، اصلاحات مالیاتی و مالی انجام گرفت . دارالایتام و کتابخانه های مجهز و بزرگی ساخته شدند، دانشمندان مشهور به دربارش جذب شدند. روابط خارجی فعالی ایجاد گشت و زمینه مساعد و مناسب جهت برآمدن دولت صفویان فراهم آمد، دولتی که تشکیلات اداری و مالیش ، ادامه تشکیلات دوره آق قوینلو بوده است . در این پایان نامه هدف ما برسی مسایل ایران و غرب آسیا در دوره موردنظر بوده است .