نام پژوهشگر: محمدجواد میرخلیلی

معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته ای و اثر آن بر نظام بین الملل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران 1381
  نواب دانشی   ابومحمد عسکرخانی

با پیدایش و کشف انرژی هسته ای ، مناسبات بین المللی که از قرون گذشته در چارچوب سنتی جنگ و صلح تعریف می گردید، وارد عرصه جدیدی شد و بالتبع با توجه به اینکه مناسبات بین المللی ، با نظر به رشد روزافزون تکنولوژی ، ارتباطات ، وابستگی متقابل و اخیرا با توجه به غالب شدن گفتمان جهانی شدن بر عرصه نظام بین الملل، ضرورت قانونمندی ، نظام مندی و نهادینگی تعاملات بین الملل و در واقع ایجاد اصول ، هنجارها ، قواعد و رویه های تلاقی دهنده علایق بازیگران ، که بنوعی اساس و شالوده رژیم های بین الملل می باشند را ، آشکار ساخته است ، لذا نهادینه شدن و قانونمندی در مهمترین عرصه و بعد نظام بین الملل که همانا بعد امنیتی آن بوده و بارزترین وجه آن امنیت هسته ای می باشد را ، آشکار ساخته است . لذا در این جهت رژیم های بین المللی ، بعنوان ابزار کارآمدی در زمینه کاهش هزینه معاملات ، تسهیل توافقات ، بسط ارتباطات ، ارتقا شفافیت سیستم و ... خود را الگویی کارا برای مدیریت نظام جهانی می نمایاند. در عصر کنترل تسلیحات هسته ای ، کارآمدترین رژیم ها، رژیم منع اشاعه تسلیحات هسته ای ‏‎npt‎‏ می باشد. بنابر نظام منع گسترش ، علاوه برآن دول غیر هسته ای متعهد می شوند که از قبول مستقیم یا غیر مستقیم انتقال سلاحهای هسته ای یا سایر ادوات انفجاری هسته ای یا کنترل بر این سلاحهای هسته ای یا سایر ادوات انفجاری هسته ای را نساخته ، تحصیل ننموده و برای ساختن آن در جستجو یا قبول کمک برنیایند. البته رژیم فوق برای خود مکانیسمی برای نظارت بر اجرای معاهده برگزینده است ، بطوریکه معاهده ‏‎npt‎‏ ، آژانس بین المللی انرژی اتمی ‏‎iaea‎‏ را به عنوان مرجع صلاحیتدار، عهده دار مسئولیت بازرسی ، تضمین و اطمینان یابی از رعایت تعهداتی که دولتها در زمینه جلوگیری از انحراف مواد هسته ای و تجهیزات مربوطه به مقاصد غیر صلح جویانه و نظامی به عهده گرفته اند، دانسته است تا با ابزارهای فنی پیشرفته به همراه همیاری اعضا به اهداف و آمال معاهده ، در زمینه منع گسترش تسلیحات هسته ای و ارتقا امنیت هسته ای جهان ، جامه عمل بپوشاند.