با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از مصرف بی رویه نهاده های صنعتی از جمله کودهای شیمیایی، دائماً بر اهمیت توجه به کشاورزی پایدار افزوده می شود. بنابراین دستیابی به روشی که بتواند از مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی بکاهد، ضروری به نظر می رسد. در این راستا لزوم توجه به سیستم های ارگانیک به ویژه کودهای ارگانیک برای تأمین بخشی از نیازهای کودی گیاهان بیش از پیش احساس می شود. به منظور بررسی تأثیر انواع و مقادیر مختلف کودهای آلی به طور جداگانه و غنی شده با کود شیمیایی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک و و میزان عناصر کم مصرف در خاک و اندام های گیاهی کاهو و تربچه آزمایشی در سال 1387 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بصورت کرت های خرد شده در قالب دو طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل در سه تکرار انجام شد. عامل اصلی 14 تیمار کودی شامل شاهد، کود شیمیایی، کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست و لجن فاضلاب 20 و 40 تن در هکتار به صورت جداگانه و همراه با 50 درصد کود شیمیایی بود و عامل فرعی نیز کاربرد یکساله، دو ساله و سه ساله تیمارهای کودی در نظر گرفته شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که کاربرد انواع کودهای آلی اثر معنی داری روی غلظت عناصر میکرو (fe، zn، cu، mn) کل و قابل جذب خاک و میزان تجمع عناصر میکرو در ریشه و اندام هوایی کاهو و تربچه داشت؛ بطوریکه با افزایش کاربرد فاکتورهای فوق، غلظت عناصر فوق در خاک و برداشت آنها از خاک توسط گیاه افزایش یافت. همچنین مصرف سه ساله کودهای آلی و معدنی بهتر از مصرف دو ساله و یک ساله آنها بر افزایش غلظت عناصر میکرو در خاک و جذب آنها توسط اندامهای گیاه تأثیر داشت. اثر برهمکنش بین نوع کود و مدت مصرف آن بر غلظت روی و منگنز قابل جذب خاک، منگنز ریشه کاهو، آهن، روی و مس اندام هوایی کاهو، روی و مس ریشه تربچه و آهن اندام هوایی تربچه از نظر آماری معنی دار بود. بطوریکه بالاترین میزان روی قابل جذب خاک مربوط به کاربرد سه سال متوالی تیمار لجن فاضلاب 40 تن در هکتار، بالاترین میزان منگنز قابل جذب خاک، بیشترین غلظت منگنز در ریشه کاهو و بیشترین غلظت روی در ریشه تربچه مربوط به کاربرد سه سال متوالی تیمار ورمی کمپوست 40 تن + 2/1 کود شیمیایی، بیشترین میزان برداشت آهن، روی و مس توسط اندام هوایی کاهو مربوط به کاربرد سه ساله کمپوست 40 تن در هکتار، بیشترین غلظت آهن در اندام هوایی تربچه مربوط به کاربرد سه سال متوالی ورمی کمپوست 20 تن در هکتار و بیشترین غلظت مس در ریشه تربچه مربوط به کاربرد سه سال متوالی ورمی کمپوست 40 تن در هکتار بود. همبستگی بسیار بالایی بین غلظت عناصر غذایی میکرو کل و قابل جذب خاک و همچنین غلظت این عناصر با جذب عناصر غذایی میکرو به وسیله گیاه بدست آمد. اما همبستگی مثبت معنی داری بین مس ریشه کاهو با مس اندام هوایی و همچنین با میزان مس کل خاک مشاهده نشد. استفاده از ورمی کمپوست در سه سال پیاپی باعث افزایش نفوذپذیری، هدایت هیدرولیکی اشباع و پایداری خاکدانه ها شد. بیشترین تأثیر در کلیه خصوصیات را تیمار ورمی کمپوست 40 تن در هکتار نشان داد. در نهایت با توجه به نتایج حاصله از این تحقیق و تأثیر معنی دار استفاده از انواع کودهای آلی بصورت جداگانه و غنی شده با کودهای شیمیایی در کاهش مصرف کودهای شیمیایی، می توان کاربرد کودهای آلی به همراه کود شیمیایی و یا جداگانه را پیشنهاد نمود.

به منظور بررسی تأثیر کاربرد گوگرد و کود دامی بر میزان ph خاک و قابلیت جذب عناصر غذایی در خاک آهکی تحت کشت کلزا (رقم hayola- 401)، آزمایشی بصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 89-1388 در گلخانه پژوهشی گروه علوم خاک دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. فاکتور اصلی در این پژوهش، دو نوع بافت خاک، لوم (t1) و لوم رسی (t2) و فاکتورهای فرعی شامل 3 سطح کود گوسفندی، صفر (m0)، 25 (m1) و 50 (m2) تن در هکتار و 4 سطح گوگرد عنصری، صفر (s0)، 1500 (s1)، 3000 (s2) و 4500 (s3) کیلوگرم در هکتار همراه با 2% مایه تلقیح تیوباسیلوس بوده است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کاربرد کود دامی و کود گوگرد عنصری همراه با باکتری تیوباسیلوس در هر دو بافت خاک اثر معنی داری بر ph و غلظت عناصر غذایی (mn ,cu ,zn ,fe ,k ,p ,n) خاک و میزان تجمع این عناصر در برگ و دانه کلزا داشت. بطوریکه افزایش مقادیر کاربرد کود دامی و کود گوگردی موجب کاهش ph خاک و افزایش غلظت عناصر فوق در خاک و برداشت آنها از خاک توسط گیاه گردید، ولی درصد کاهش ph خاک و افزایش غلظت عناصر غذایی در خاک با بافت لوم بیشتر از خاک با بافت لوم رسی بوده است. اثر برهمکنش بین کود دامی و کود گوگرد عنصری همراه با باکتری تیوباسیلوس بر میزان ph خاک و غلظت فسفر، پتاسیم قابل جذب خاک (دو ماه بعد از کشت و در مرحله برداشت گیاه) و غلظت آهن، روی، مس و منگنز قابل جذب خاک (دو ماه بعد از کشت گیاه) و فسفر، پتاسیم برگ، فسفر، مس و منگنز دانه از لحاظ آماری معنی دار بود. بطوریکه کمترین میزان ph و بیشترین میزان پتاسیم قابل جذب خاک، بیشترین فسفر تجمع یافته در برگ و دانه مربوط به کاربرد 50 تن کود دامی + 4500 کیلوگرم گوگرد عنصری در هکتار همراه با تیوباسیلوس و بیشترین میزان فسفر، آهن، روی، مس و منگنز قابل جذب خاک و بیشترین غلظت مس دانه مربوط به کاربرد 50 تن کود دامی+ 3000 کیلوگرم گوگرد عنصری در هکتار همراه با تیوباسیلوس بود. همچنین، مصرف توأم گوگرد عنصری همراه با کود دامی موجب کاهش ph خاک و افزایش غلظت عناصر غذایی در گیاه کلزا گردید و بیشترین تأثیر نیز در تیمارهای 50 تن کود دامی + 4500 کیلوگرم گوگرد عنصری در هکتار همراه با تیوباسیلوس و 50 تن کود دامی + 3000 کیلوگرم گوگرد عنصری در هکتار همراه با تیوباسیلوس مشاهده شد که این دو تیمار در یک سطح آماری قرار داشتند. بنابراین کاربرد 50 تن کود دامی + 3000 کیلوگرم گوگرد عنصری در هکتار همراه با تیوباسیلوس با در نظر گرفتن کاهش هزینه مصرف کود گوگردی به منظور کاهش ph خاک و افزایش غلظت عناصر غذایی قابل توصیه می باشد.