رادیکال های آزاد به خصوص گونه های اکسیژن فعال با آسیب رساندن به بیوملکول هایی همچون dna ، پروتئین ها و ... سبب پاتوژنز بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان ها و ... می باشند. با توجه به سمیت بسیاری از آنتی اکسیدان های مصنوعی استفاده از آنتی اکسیدان های طبیعی به خصوص گیاهان امری ضروری می باشد. نوروزک ( salvia leriifolia ) گونه ای است از تیره نعناع که بومی ایران (درناحیه شمال خراسان) و افغانستان می باشد و کاربردهای قابل توجهی در علم پزشکی و صنایع غذایی و دارویی دارد. هدف از این تحقیق شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس نوروزک و بررسی خواص سیتوتوکسی سیتی و آنتی اکسیدانی اسانس این گیاه بود.روغن فرار موجود در برگ این گیاه بعد از جمع آوری از دو منطقه بجستان و نیشابور در سال های 1385 و 1387، به روش تقطیر با بخار آب استخراج و ترکیبات موجود در آن از طریق آنالیز gc-ms شناسایی شدند. ترکیبات عمده اسانس او8 سینئول(اوکالیپتول)، آلفاپینن و بتاپینن بودند.خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس حاصل از برگ گیاه نوروزک جمع آوری شده از دو منطقه بجستان و نیشابور در سال 1387و اجزای اصلی آن به وسیله آزمون های dpph، tbars و bcb مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت .در آزمون dpph به طور کلی روغن های فرار و ترکیبات عمده آن ها اثر ضعیفی را نشان دادند. اسانس گیاه نیشابور اثر آنتی اکسیدانی بیشتری را نسبت به سایر ترکیبات نشان داد ولی در مقایسه با کنترل مثبت (ویتامین c و کوئرستین) اثر آنتی اکسیدانی بسیار پایینی داشت. به منظور مطالعه بهتر و کامل تر اثرات آنتی اکسیدانی اسانس ها از دو محیط لیپیدی tbars و bcb استفاده شد. در این روش اسانس ها و ترکیبات آن ها نسبت به آزمون dpph اثر آنتی اکسیدانی بالاتری را نشان دادند. در آزمون tbars، آلفاپینن ضعیف ترین جزء مورد بررسی بود. در آزمون bcb، در غلظت های بالا (2و3 میلی گرم در میلی لیتر) اثر اسانس نیشابور نسبت به بجستان بیشتر بود ولی اثر ان ها در همه غلظت ها نسبت به کنترل مثبت (bht) ضعیف تر بود. اوکالیپتول در این آزمون ضعیف ترین جزء مورد بررسی بود. روش tbars بر اساس اندازه گیری تشکیل ترکیبات ثانویه اکسیداسیون از ماتریکس لیپیدی (مالون دی آلدئید) است در حالی که روش bcb بر اساس اندازه گیری تشکیل ترکیبات اولیه اکسیداسیون از ماتریکس لیپیدی (هیدروپراکسی دی ان ها) می باشد. نتایج مشاهده شده در این تحقیق و مقایسه آن ها با یکدیگر مشخص می کند که آزمون bcb روش مناسب تری برای بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس نوروزک می باشد به دلیل اینکه ترکیبات عمده اسانس مونوترپن های هیدروکربنه (مانند آلفاپینن و بتاپینن) بودند و به علت مکانیسم عمل شان در این آزمون موثرتر عمل کردند در حالیکه فعالیت اوکالیپتول (او8 سینئول) که یک مونوترپن اکسیژن دار بود در این آزمون ضعیف تر مشاهده شد. در این پژوهش برای نخستین بار اثر سیتوتوکسی سیتی اسانس حاصل از برگ گیاه نوروزک که از دو منطقه بجستان و نیشابور و در سال های 1385 و 1387 جمع آوری شده بود، بر سلول های سرطانی tcc مورد بررسی قرار گرفت و اثر آن ها با هم مقایسه شد. اسانس های به دست آمده اثر سیتوتوکسی سیتی خوبی نشان دادند. . بررسی تغییرات مورفولوژیکی سلول ها نیز با استفاده از میکروسکوپ نوری معکوس خاصیت سیتوتوکسی سیتی اسانس را تایید کرد. حداقل غلظت لازم برای ازبین بردن نیمی از سلول های سرطانی (ic50) برای اسانس بجستان در سال 1385 μg/ml 466 و در سال 1387 μg/ml 250 ، برای اسانس نیشابور در سال 1385 μg/ml233 و در سال 1387 μg/ml212 محاسبه شد و حداقل زمان تیمار سلول ها با این اسانس ها 48 ساعت بود. اسانس به دست آمده از منطقه بجستان در سال 1385 اثر سیتوتوکسی سیتی ضعیفتری را نسبت به سایر اسانس ها نشان داد و سایر روغن های فرار با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشتند. 50% از ترکیبات برگ گیاه نوروزک را مونوترپن ها (آلفاپینن، بتاپینن و اوکالیپتول) تشکیل می دهند. احتمال دارد حضور این مونوترپن ها و هم چنین وجود سایر ترکیبات کم مقدار و یا اثر همکرداری میان ترکیبات دلیل خاصیت سیتوتوکسی سیتی و آنتی اکسیدانی آن باشد.

جنس artemisia متعلق به تیره کاسنی، زیرتیره asteroideae، قبیله anthemideae و زیرقبیله artemisiinae با حدود 400 الی 550 گونه در جهان و 34 گونه در ایران می باشد. مرکز اصلی پراکنش این جنس در آسیای مرکزی، جنوب غربی آسیا و مناطق مدیترانه ای است. این جنس از نظر تاکسونومی پیچیده است و برای حل این مشکل، مطالعات ریخت شناسی، تاکسونومی عددی، گرده شناسی و فیتوشیمیایی بر روی گونه های موجود در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد (fumh) و همچنین گونه های موجود در هربایوم دانشکده ی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و نمونه های جمع آوری شده از استان های خراسان جنوبی، رضوی و شمالی انجام شد. برای انجام مطالعات تاکسونومی عددی 102 صفت کمی و کیفی انتخاب شد و برای تعیین معنی داری صفات از آزمون kruskal- wallis استفاده شد. نتایج حاصل از این آزمون نشان داد که اکثراً صفات کیفی بررسی شده معنی دار بوده اند و صفات کمی از ارزش کمتری برخوردار بودند. برای تعیین معنی داری 6 صفت مورد بررسی در گرده شناسی نیز از آزمون kruskal- wallis استفاده شد. برای گروه بندی بین گونه ها آنالیز مولفه های اصلی انجام شد. نتایج نشان داد که گونه های موجود در شمال شرق ایران بر اساس صفات ریخت شناسی به سه گروه تقسیم می شوند. مطالعات فیتوشیمیایی تا حد زیادی تایید کننده ی نتایج مورفولوژی بودند.

بومادران (achillea)، گیاهی متعلق به تیره کاسنی ها (asteraceae) است که در طب سنتی در بیماری هایی نظیر التهابات پوستی، اختلالات گوارشی و تسکین زخم ها مورد استفاده بوده است. امروزه ثابت شده است که بسیاری از خواص دارویی عصاره این گیاه، ناشی از فلاونوئیدهای موجود در آن است. گونه های واکنش گر اکسیژن (ros) در بیماری های مختلفی از جمله آرتروز، آب مروارید، سرطان، پیری و دیگر بیماری ها نقش اساسی دارند. از همین رو مهار این عناصر مخرب، می تواند باعث ممانعت از بروز بسیاری از اختلالات باشد. سلول های فیبروبلاست پوستی نیز از جمله سلول های طبیعی بدن هستند که در معرض تخریب توسط ros تولیدی به روش های مختلف قرار می گیرد. برای مثال، اشعه ماورا بنفش و انواع آلاینده های محیطی از جمله منابع تولید ros در پوست هستند. در این مطالعه دو گونه achillea eriophora و achillea biebersteinii از استان های خراسان رضوی و جنوبی جمع آوری شدند. استخراج ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی، از پودر خشک برگ، گل، ساقه و بخش هوایی این دو گونه با استفاده از دو روش shaking و maceration، و در دو نوع حلال اتانولی و متانولی انجام شد. محتوای کل ترکیبات فنل و فلاونوئیدی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری بررسی شد. عصاره حاوی بیشترین میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی جهت بررسی خواص آنتی اکسیدانی استفاده شد. میزان توانایی آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از دو روش dpph (محیط محلول در آب) و bcb (محیط محلول در چربی)، تعیین شد. غلظت های غیر سمی عصاره هایی با بیشترین خاصیت آنتی اسیدانی، با استفاده از روش mtt تعیین شدند، و سپس توانایی این عصاره ها در ممانعت از آسیب اکسیداتیو (القا شده توسط پراکسیدهیدروژن) اندازه گیری شد. نتایج ما نشان داد که استفاده از حلال متانولی می تواند بیشترین ترکیبات فنلی را از برگ a. eriophora و گل a. biebersteinii، و بیشترین میزان ترکیبات فلاونوئیدی را از برگ هر دو گونه استخراج کند. عصاره های برگ هر دو گونه که حاوی بیشترین ترکیبات فلاونوئیدی بودند، بیشترین خاصیت آنتی اکسیدانی را نیز نشان دادند. همچنین غلظت 1 میکروگرم در میلی لیتر از عصاره برگ a. biebersteinii نیز که حاوی بیشترین ترکیبات فلاونوئیدی در بین تمام عصاره ها بود، توانایی بیشتری در حفاظت سلول ها نسبت به تنش اکسیداتیو نشان داد.

نوروزک(salvia leriifolia benth.) بومی استان خراسان رضوی و سمنان و گیاهی در معرض خطر انقراض می باشد. در سال های اخیرخواص دارویی متعددی مثل اثرات ضد میکروب و ضد قارچ ، ضد دیابت ،ضد درد و ضد التهاب از این گیاه گزارش شده است. مشتقات کافئیک اسید بخش مهمی از ترکیبات محلول در آب در جنس salvia هستند که خواص دارویی دارند. این پژوهش به منظور شناسایی اسید های فنولیک در گیاه نوروزک و تولید آن ها در محیط درون شیشه صورت گرفت. به این منظورتکنیک hplcبرای شناسایی اسید های فنولیک در برگ و ریشه گیاه نوروزک به کار گرفته شد و اسید های فنولیک کافئیک اسید ، رزمارینیک اسید وسالویانولیک اسید b برای اولین بار در برگ و ریشه گیاه نوروزک شناسایی و تعیین غلظت گردیدند. جهت دستیابی به گیاهچه های استریل جنین، گیاه نوروزک در محیط کشت های ms ، ms2/1 و b5و غلظت های مختلف bap وnaa کشت شد. محیط کشت های ms ، ms2/1 حاوی هورمون های bap وnaa در سطح 1 میلی گرم در لیتر به عنوان مناسب ترین تیمار برای رشد سریع و مناسب جنین تعیین گردید. همچنین به منظور ریزازدیادی گیاه نوروزک ، جوانه انتهایی حاصل از گیاهچه های استریل جهت نوشاخه زایی در محیط کشت ms محتوی هورمون های kin ،bap و iba کشت گردید. بعلاوه هورمون های 2,4-d ، naa و iba برای ریشه زایی مورد بررسی قرار گرفتند. بیشترین نوشاخه زایی در تیمار حاوی bap mgl-12+iba mgl-15/0 انجام شد و مناسب ترین تیمار جهت ریشه زایی ibamgl-11 تعیین گردید. میزان کافئیک اسید ، رزمارینیک اسید وسالویانولیک اسید b در گیاهچه های ریزازدیادی شده در مقایسه با شاهد و برگ گیاه نوروزک مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که در گیاهچه های ریزازدیادی شده میزان کافئیک اسید و رزمارینیک اسید به ترتیب65/1 و 03/3 برابر بیشتر از برگ گیاه نوروزک بود در حالی که میزان سالویانولیک اسید b تغییری نداشت. مریستم انتهایی، جنین و برگ گیاه نوروزک جهت القاء کالوس در محیط کشت ms حاوی ترکیب های مختلف هورمون های kin،2,4-d ، naa و bap کشت گردید. نتایج نشان داد مناسب ترین تیمار برای القاءکالوس از مریستم انتهایی و جنین 2,4-d mgl-12+kin mgl-11 و برای جداکشت برگ دو تیمار2,4-d mgl-12+kin mgl-11 و bap mgl-15+naa mgl-15 بود. میزان اسید های فنولیک در این کالوس ها در مقایسه با برگ گیاه نوروزک بررسی گردید. بیشترین میزان کافئیک اسید در کالوس های حاصل از برگ و کالوس جنین تولید گردید. بیشترین مقدار رزمارینیک اسید در کالوس برگ در تیمار bap mgl-15+naa mgl-15 بود که مقدار آن 3 تا 4 برابر دیگر کالوس ها و برگ گیاه نوروزک بود. بیشترین مقدار سالویانولیک اسیدb در کالوس مریستم انتهایی و برگ در محیط کشت حاوی kin و 2,4-d تولید شد. از کالوس حاصل از برگ در محیط کشت ms حاوی bap mgl-15+naa mgl-15 جهت کشت سوسپانسیونی استفاده شد و تاثیر سالیسیلیک اسید بر میزان اسید های فنولیک ، آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز وآنزیم های پراکسیداز و کاتالاز در کشت سلولی بررسی گردید. میزان اسید های فنولیک انتخابی و فعالیت آنزیم های فنیل آلانین آمونیالیاز و پراکسیداز تحت تاثیر غلظت 10 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید پس از 48 به حداکثر خود رسید در حالی که فعالیت آنزیم کاتالاز تحت تاثیر سالیسیلیک اسید پس از 24 ساعت کاهش یافت. همچنین اثر افزودن اسید آمینه فنیل آلانین بر غلظت اسید های فنولیک بررسی گردید. میزان کافئیک اسید، رزمارینیک اسید و سالویانولیک اسید b تحت تاثیر 10 میلی گرم در لیترفنیل آلانین بطور معنی داری افزایش یافت.

جنس cyperus (cyperaceae) و datura (solanaceae) دارای خواص دارویی بوده و دارای اثر آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد میکروبی و ضد سرطانی می باشند. c.longusیک گونه از جنس cyperus و بومی ایران می باشد که تاکنون تحقیقی بر روی آن صورت نگرفته است، ¬¬¬¬d.stramonium هم یک گونه از جنس datura و بومی ایران می باشد که تحقیقات چندانی بر روی گونه بومی مازندران آن صورت نگرفته است. در این بررسی فعالیت آنتی باکتریایی عصاره ها به روش انتشار در آگار توسط دیسک ها (agar¬¬¬ disc diffusion) و در برابر باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس (ptcc 1431)، باسیلوس سرئوس (ptcc 1015)، لیستریا مونوسیتوژنس(ptcc 1298)، انتروباکتر آئروژنز (ptcc 1221) سالمونلا انتریکا (ptcc 1709) و اشریشیا کلای (ptcc 1399) بررسی شد. mic و mbc سه عصاره ی داتوره با استفاده از محیط کشت مولرهینتون براث تعیین شد. جهت آشکار شدن رشد باکتری ها از نمک تترازولیوم کلراید استفاده گردید. با توجه به نتایج، بهترین اثر مربوط به عصاره ی متانولی گیاه داتوره بر روی b.cereus بوده است. این میکروب تقریبا به تمام عصاره ها حساس بوده و کمترین mic را داشت (mic=0.024 mg/ml). همچنین mbc مربوط به این میکروارگانیسم از سایر میکروارگانیسم ها کمتر بوده است (mbc=0.024 mg/ml). بررسی اثر آنتی اکسیدان عصاره ها به روش روبش رادیکال کروموژنیک (dpph) مورد بررسی قرار گرفت. در این روش از vit c و bht به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. با توجه به نتایج بدست آمده، قدرت مهار اکسیداسیون عصاره ی متانولی ریشه ی اویارسلام (c.longus) از سایر عصاره ها بیشتر بوده، بطوریکه در روش dpph میزان مهار اکسیداسیون (ic50) برای این عصاره 953/0 بود، اما اثر عصاره ی مذکور کمتر از استانداردهای مورد استفاده بود. درنتیجه شاید بتوان پیشنهاد کرد گیاهان c.longusو d.stramonium میتوانند به عنوان منابع جدیدی دارای اثرات ضدمیکروبی و آنتی اکسیدان مورد بررسی بیشتر قرار گیرند.

گیاه همیشه بهار، یکی از گیاهان دارویی مهم می باشد. مدیریت کود یک عامل مهم در موفقیت کشت گیاهان دارویی بوده و شناسایی کودهای مناسب برای گیاه می تواند اثرات مطلوبی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه داشته باشد. به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک و شیمیایی بر خصوصیات رشد، ترکیب شیمیایی و عملکرد گیاه همیشه بهار، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند در سال 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. کود بیولوژیک با شش سطح (بدون کود بیولوژیک، سودوموناس فلورسنس 187، سودوموناس فلورسنس p187، سودوموناس فلورسنس 169، سودوموناس پوتیدا 159، سودوموناس فلورسنس 36) به عنوان فاکتور اول و کود شیمیایی npk در چهار سطح بدون کود، 25، 50 و 100 درصد مقدار توصیه شده به عنوان فاکتور دوم بودند. صفات اندازه گیری شده در این آزمایش، شامل صفات مرفولوژی (ارتفاع ساقه گل دهنده، تعداد شاخه فرعی، تعداد گل، تعداد برگ، قطر کاپیتول و قطر براکته های کاپیتول گیاه)، صفات فیزیولوژی (شاخص کلروفیل، غلظت و محتوای عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم برگها، محتوی و غلظت فلاونوئید گل) صفات عملکرد و اجزای عملکرد (وزن تر و وزن خشک گل، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، عملکرد گل و عملکرد بیولوژیکی، تعداد برداشت و رطوبت گل) بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد، تمامی تیمارهای کود بیولوژیک اثر مثبت و معنی داری بر محتوای نیتروژن، غلظت و محتوای فلاونوئید گل همیشه بهار نشان دادند، ولی بر سایر صفات، اثر معنی داری نداشتند. در هریک از تیمارهای کود بیولوژیک افزایش میزان مصرف کود شیمیایی باعث افزایش غلظت و عملکرد فلاونوئید گردید. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد، کود شیمیایی اثر معنی داری بر صفات ذکر شده داشت، و با کاربرد بیشتر کود شیمیایی، تمامی صفات، به جز غلظت نیتروژن و فسفر، افزایش نشان دادند، همچنین اثر متقابل کودهای بیولوژیک و شیمیایی، بر صفات ارتفاع ساقه اصلی گل دهنده، وزن خشک برگ، شاخص برداشت، شاخص کلروفیل، غلظت و محتوای نیتروژن، غلظت و محتوای فلاونوئید معنی دار گردید. نتایج این تحقیق حاکی ازآن است، که کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کودهای شیمیایی در بهبود صفات گیاه دارویی همیشه بهار تأثیر مثبتی داشته و به جای مصرف مداوم کود شیمیایی، می توان با استفاده بهینه از نهاده های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و تضمین کیفیت گیاهان دارویی گام برداشت. کلمات کلیدی: شاخص کلروفیل،محتوای نیتروژن، فلاونوئید، سودوموناس.

گیاه دارویی برازمبل (perovskia abrotanoides karel.)، متعلق به تیره نعناعیان، در نواحی مختلف ایران می¬روید و ریشه آن، غنی از ترکیبات تانشینونی است که از نظر پزشکی حائز اهمیت هستند. در سال¬های اخیر، خواص دارویی متعدد تانشینون¬ها نظیر خاصیت ضد سرطانی، ضد میکربی، ضد التهابی، ضد دیابت، آنتی اکسیدانی و اثر بارز آن بر بیماری¬های قلبی-عروقی ثابت شده است. در پژوهش حاضر، با توجه به ویژگی¬های دارویی گیاه برازمبل و اهمیت تانشینون¬ها، تولید در شیشه (in vitro) برخی از این متابولیت¬ها نظیر کریپتوتانشینون و تانشینون 2a، برای نخستین بار مورد بررسی قرار گرفت. به منظور ایجاد ریشه نوپدید و یا کالوس، ریز نمونه برگ گیاه برازمبل در محیط کشت ms حاوی غلظت¬های مختلف (mg/l 4-0) از اکسین¬های iaa، iba و naa، به تنهایی یا در ترکیب با غلظت¬های مختلف (mg/l 75/0-0) از سیتوکینین¬های ba و kin، کشت داده شد. در تمام محیط کشت¬هایی که حاوی اکسین همراه با سیتوکینین بودند، کالوس تشکیل شد و بیشتر این تیمارها، 100% کال¬زایی را نشان دادند. محیط بهینه برای ریشه¬زایی (مستقیم)، بر اساس درصد ریشه¬زایی و تعداد ریشه¬های تشکیل شده در هر ریزنمونه، محیط کشت ms حاوی mg/l naa 2 بود. از میان تازن¬های مختلف مورد استفاده (نیترات نقره، عصاره مخمر، متیل جازمونات و سوربیتول)، عصاره مخمر و نیترات نقره، بیشترین تأثیر را بر محتوای کریپتوتانشینون و تانشینون 2a، به ویژه کریپتوتانشینون، داشتند. بیشترین مقدار کریپتوتانشینون (µg/g dw 62/443( و تانشینون 2a (µg/g dw 98/12(، به ترتیب در تیمارهای mg/l200 عصاره مخمر و µm 25 نیترات نقره حاصل شد. تازن¬ها اثری بر رشد ریشه¬های نوپدید نداشتند. کشت سوسپانسیون سلولی، با استفاده از کالوس حاصل از ریزنمونه برگ، در محیط کشت mg/l iaa 5/0 همراه با mg/l kin 75/0، که نسبت وزن خشک به تر آن¬ها بیشتر از کالوس¬های حاصل از دیگر تیمارها بود، انجام شد. بررسی تأثیر تازن¬های مختلف، حاکی از افزایش چشمگیر مقدار کریپتوتانشینون در تیمار mg/l100 عصاره مخمر بود. در این پژوهش، ریشه¬های مویین توسط نژادهای tr 105 و atcc 15834 آگروباکتریوم، در محیط کشت پایه ms با موفقیت القا شد. خالص سازی و شناسایی سه ترکیب هیدروکسی¬ کریپتوتانشینون، کریپتوتانشینون و تانشینون 2a موجود در ریشه گیاه برازمبل، با روش¬های کروماتوگرافی ستونی، hplc، lc-ms و nmr انجام شد. تیمار رده¬های سلولی سرطانی پستان و دهانه رحم (mcf-7 و hela) و طبیعی (فیبروبلاست) با عصاره تام ریشه و ترکیات تانشینونی خالص شده ازآن، دال بر تأثیر سمی آن¬ها، به ویژه هیدروکسی¬ کریپتوتانشینون و تانشینون 2a بود. رنگ¬آمیزی pi، آنالیز پیک sub-g1 و شکست پروتئین parp نیز، القای آپوپتوز را در سلول-های سرطانی تحت تیمار با ترکیبات مزبور نشان داد.

perovskia abrotanoides karel (برازمبل) گیاهی پایا، درختچه¬ای، با گل¬های آبی مایل به بنفش و متعلق به خانواده نعناع است که به صورت خود رو در ایران، افغانستان، پاکستان و ترکمنستان رشد می¬کند. برازمبل یکی از گونه¬های گیاهی ارزشمند شمال ایران است که خواص دارویی متعددی از جمله فعالیت ضد لیشمانیوز، ضد پلاسمودیوم، ضد درد و ضد التهاب، ضد باکتری و سمیت سلولی، برای آن گزارش شده است. در این پژوهش به بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس و عصاره برگ و گل گیاه برازمبل، در مراحل مختلف رشد و نمو گیاه، در محیط شیمیایی و سلولی، پرداخته شد. در این تحقیق پس از سنجش محتوای فنلی و فلاونوئیدی عصاره¬ها، و شناسایی اجزای سازنده نمونه¬های اسانس به روش gc-ms، خاصیت آنتی اکسیدان عصاره و اسانس های به دست آمده از برگ و گل در مراحل مختلف فنولوژی، با روش¬های dpph، bcb و tbars مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مراحل فنولوژی و نوع اندام تأثیر معنی داری بر محتوای ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و خاصیت آنتی اکسیدان عصاره و اسانس حاصل از این گیاه دارد. بیشترین محتوای ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدان متعلق به برگ گیاهانی بود که در مرحله رشد رویشی قرار داشتند به همین دلیل، توانایی عصاره و اسانس برگ¬ها در این مرحله فنولوژی، برای محافظت از سلول¬های hff3 (فیبروبلاست نرمال پوست ختنه گاه انسان) در برابر آسیب اکسیداتیو (القا شده توسط هیدروژن پراکسید) بررسی شد. جهت تعیین غلظت های غیر سمی عصاره و اسانس، روش mtt به کار گرفته شد. نتایج آزمون h2o2 نشان داد که هر دو عصاره و اسانس به دست آمده از برگ گیاه برازمبل توانایی زیادی در ممانعت از آسیب های اکسیداتیو داشتند و این فعالیت به طرز معنی داری بیشتر از خاصیت آنتی اکسیدانی آسکوربات (آنتی اکسیدان استاندارد) بود.

با توسعه سریع داروهای سنتزی، استفاده از داروهای گیاهی تا اندازه ای منسوخ شده بود، اما با بروز عوارض نامطلوب و جانبی ترکیبات سنتزی و عدم سازگاری آن ها با طبیعت انسان، و نیز مزایای استفاده از ترکیبات گیاهی در از بین بردن عوامل بیماری زا، بار دیگر توجه دانشمندان و محققین را به گیاه درمانی و استفاده از مواد موثر موجود در گیاهان دارویی، معطوف کرده است. گیاهان و فرآورده های آن ها از دیرباز به عنوان دارو مورد استفاده قرار گرفته اند. داروهای مصنوعی به دلیل محدود بودن ماده ی موثر، دارای اثر اختصاصی و اکثرا یک بعدی هستند در حالی که داروهای گیاهی به لحاظ دارا بودن ترکیبات متعدد، با تاثیر چند بعدی، ضمن ایجاد اثرات مختلف و مکمل، عوارض جانبی کمی دارند. درواقع، بخش زیادی از مواد موجود در گیاهان، مسئول کاهش یا از بین بردن عوارض جانبی هستند. با توجه به ماهیت عفونی پوسیدگی دندان و بیماری های پریودنتال که از جمله شایع ترین بیماری های دهانی قرن حاضرند، لزوم انجام بررسی ها و تحقیقات جهت یافتن راه کار مناسب برای غلبه بر این بیماری ها بر همگان روشن است. تهیه و به کاربری دهان شویه های جدید یکی از این راه کارها است. در تحقیق حاضر، اثر ضدباکتری اسانس گیاه perovskia abrotanoide karel و salvia leriifolia benth به عنوان گیاهان بومی و دارویی در استان خراسان، متعلق به تیره نعناع، بر برخی از باکتری های بی هوازی اختیاری ، مولد عفونت های دهانی – حلقی بررسی شد. ارتباط بین اثر ضد میکروبی اسانس بخش های هوایی (گل و شاخه های هوایی) گیاه برازمبل، در مراحل مختلف رشد و نمو (مرحله رویشی، مرحله گل دهی، مرحله بذر دهی) و برگ گیاه salvia leriifolia benth در مرحله گل دهی مورد ارزیابی قرار گرفت. اسانس گیری به روش تقطیر با بخار آب انجام شد. و تاثیر غلظت های مختلف از اسانس بر باکتری های streptoccus mutans (atcc:35668) و streptoccus sanguis (atcc:1449)، به روش رقت در براث (جهت تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی ((mic )برای هر دو اسانس و رقت در آگار (جهت تعیین حداقل غلظت باکتریسایدی((mbc ) برای اسانس p. abrotanoides بررسی شد. سپس ترکیبات موجود در گیاه p. abrotanoide از طریق gc-ms شناسایی شدند. مطالعه در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. ترکیبات آلفا 1و8-سینئول ، کامفور ، آلفا-بیسابولن ، آلفا-پینن و دلتا-کارن ، به عنوان اجزا اصلی اسانس برازمبل شناسایی شدند. ترکیبات فوق متعلق به گروه مونوتوپن های اکسیژنه هستند. در بررسی احتمال وجود هم کرداری بین اسانس دو گیاه p. abrotanoide و s. leriifolia به روش تیتراسیون شطرنجی و به دست آوردن زمان از بین رفتن باکتری، وجود تشابه در نوع و مقدار ترکیبات سازنده هر دو نوع اسانس تائید کننده اثر بی تفاوت آن ها نسبت به یکدیگر بود. به عبارت دیگرحضور توام دو اسانس بر همدیگر تقویت کننده خاصیت ضد باکتریایی آنان نیست.