نام پژوهشگر: محمدرضا پهلوان نژاد

بلاغت مقابله ای و بررسی فراگفتمان در انشاهای توصیفی فارسی زبانان و فارسی آموزان عرب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1389
  بتول محمدعلی نژاد   محمدرضا پهلوان نژاد

بررسی های گوناگون در زمینه ی مهارت نوشتن در زبان دوم نشانگر ضعف زبان آموزان دراین مهارت است. زبان آموزان با وجود دانستن دستور و لغات از نوشتن انواع مختلف متون عاجز هستند. بررسی در زمینه ی بلاغت مقابله ای می تواند به زبان آموزان و مدرسان زبان دوم برای حل این مشکل اساسی کمک کند. همچنین فراگفتمان که از اصول و الگوهای بلاغی به شمار می رود و سبک های بلاغی نویسنده را نشان می دهد، نقش مهمی در پیشرفت و بهبود مهارت نوشتن ایفا می کند. تحقیق حاضر سعی دارد با استفاده از انگاره هایلند (2004) به بررسی نوع و بسامد فراگفتمان در 80 انشای توصیفی نوشته شده توسط فارسی زبانان و فارسی آموزان عرب بپردازد و مشخص کند که هر گروه، از کدام نوع فراگفتمان با چه بسامدی استفاده می کند. نتایج حاصل نشان داد که این دو گروه در انشاهای توصیفی خود از همه ی انواع فراگفتمان های تبادلی و تعاملی (به جز نقش نماهای درون متنی) استفاده کرده اند. فارسی زبانان به ترتیب از گذرها، نقش نماهای نگرشی، معناهای رمزگونه، تقویت کننده ها و خودبیانی ها بیشترین استفاده را کرده اند و این در حالیست که گذرها، تقویت کننده ها، نقش نماهای نگرشی، خودبیانی ها و معناهای رمزگونه به ترتیب بیشترین کاربرد را در انشاهای توصیفی فارسی آموزان عرب دارند. همچنین نتایج حاصل حاکی از آن است که تنوع انواع مختلف فراگفتمان در انشاهای توصیفی فارسی زبانان بیشتر است. از این رو، انشاهای توصیفی آنها منسجم تر، زیباتر و جذاب تر است و قابلیت درک و تأثیر گذاری آنها به دلیل استفاده از انواع مختلف فراگفتمان بالاتر است.

نقد و بررسی کمینه گرایی معنایی کاپلن و لپور بر پایه داده های زبان فارسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1389
  اسماعیل مهرافشار   محمدرضا پهلوان نژاد

کمینه گرایی معنایی نظریه ای است که رویکردی صوری به معنا دارد. کاپلن و لپور نسخه ای از کمینه گرایی معنایی را معرفی می کنند که در آن وظیفه معنی شناسی، تعیین ارزش صدق گزاره ای است که به لحاظ معنایی توسط پاره گفتاری از یک جمله بیان شده است و تمام پاره گفتارهای آن جمله در آن مشترک هستند. در این نظریه گفته میشود صرفاً چند عبارت خاص بافت-وابسته هستند و بافت-وابستگی سایر عبارات نفی میشود. هدف از نگارش این پایان نامه، بررسی ادعاهای مطرح شده در این نظریه و همچنین کارآیی آن در زبانهای طبیعی به طور عام میباشد. کاپلن و لپور (2005) نظریه خود را چنان قاطع مطرح میکنند که گویی معنا شناسی را به انتها رسانده اند. از طرفی، نمیتوان به راحتی نقش عوامل شناختی و محیطی را نفی کرد. لذا نگارنده بر آن شد تا با بررسی انتقادات برخی از صاحب نظران و از طریق ارائه شواهد و بر اساس داده های زبان فارسی، صحت و سقم نظریه را مورد بررسی قرار دهد. ملاحظه خواهد شد نظریه فوق، با توجه به ماهیت متفاوت زبانهای طبیعی نسبت به زبانهای منطقی و ریاضی، از تحلیل معنا در زبانهای طبیعی و دفاع از اکثر ادعاهای مطرح شده در آن قاصر است.

آموزش واژگان هم آوا- هم نویسه از طریق داستان به غیر فارسی زبانان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  زهرا سادات حسینی   محمدرضا پهلوان نژاد

در این پژوهش،به بررسی آموزش واژه های هم آوا- هم نویسه از طریق داستان پرداخته می شود. پژوهش حاضر شامل 5 فصل و هر فصل خود به بخش-ها و زیر بخش هایی تقسیم شده است؛ پس از معرفی مباحث کلی پژوهش و نیز پیشینه ی مطالعات انجام شده درباره آموزش واژگان و چگونگی آموزش واژگان هم آوا- هم نویسه در کتاب های درسی زبان فارسی برای غیر فارسی زبانان، در فصل سوم به تحلیل کاربردشناسی داستان در آموزش زبان دوم پرداخته می شود، فصل چهارم به ارائه داده ها در مورد برخی از واژگان هم آوا- هم نویسه چون: اسفند،دام، سیر، شانه، شیر، گل اختصاص داده شد و سپس در فصل پنجم به نتیجه گیری اشاره شده است. هدف از این پژوهش، آن است که مطرح کنیم آیا داستان می تواند به عنوان یک شیوه ی آموزشی در آموزش زبان دوم به کار برود. برای بررسی میزان موفقیت داده های داستانی در آموزش زبان دوم در یک بررسی میدانی تعدادی از واژگان هم آوا- هم نویسه ی زبان فارسی در دو گروه (آزمایش، کنترل) به 7 دانشجوی خارجی زبان آموز زبان فارسی با استفاده از داستان و بدون داستان آموزش داده شد . برای بررسی نتایج و تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون t استفاده شده است. با توجه به این که سطح معناداری آزمون t کمتر از 0.05 (sig=0.00) می باشد می توان گفت که نمره گروه آزمایش با نمره گروه کنترل تفاوت معناداری دارد و بنابراین یافته های پژوهش نشان می دهد که می توان از داستان به عنوان یک شیوه ی آموزشی مناسب برای آموزش واژه های هم آوا- هم نویسه مدد جست و این شیوه یادگیری را تسهیل و جذاب می کند.

بررسی صوری و کاربردشناختی نشانه های بازخوردی در مکالمات زبان فارسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  مهناز ازادمنش   محمدرضا پهلوان نژاد

در این رساله، برای نخستین بار نشانه های بازخوردی در مکالمات فارسی زبانان از نظر بسامد، نوع، نقش، خصوصیات زبرزنجیره ای و مکان آنها در گفتار بررسی شده است. بدین منظور، در چهارچوب تجزیه و تحلیل گفت و گو 203 دقیقه مکالمات فارسی زبانان مورد بررسی قرار گرفته است. از نظر صورت، نشانه های بازخوردی به دو دسته ی گفتاری و غیر گفتاری تقسیم شده اند که هر کدام زیربخش های خود را داشته اند. نشانه های گفتاری به دو زیربخش لغوی و غیرلغوی تقسیم شده اند، شامل: اصوات، پاره گفتارهای کوتاه، تکمیل گفته ی سخنگو، سوالات کوتاه و تکرار بخشی از صحبت گوینده. از نظر مکان، نشانه های بازخوردی بعد از واکه های پایانی کشیده، سوالات تأکیدی کوتاه، پایان سازه های نحوی، زیر و بمی افتان، زیر و بمی خیزان و زیر و بمی یکنواخت کم آمده اند. از نظر نقش، این نشانه ها به دو دسته ی نشانه های بازخوردی عام و مفهومی تقسیم شده اند. تمام نشانه های بازخوردی به نحوی معنای ادامه دادن را می رسانده اند، اما گاهی معانی جانبی دیگری چون تأیید، درک و فهم، تعجب، عدم درک، مخالفت و عکس العملهای احساسی داشته اند. از نظر کاربرد، بسامد کاربرد نشانه های "bale" و "doroste" در بافت رسمی بیشتر بوده است، حال آنکه در بافت غیر رسمی نشانه ی "xob" کاربرد بیشتری داشته است. بعلاوه، نقش تأییدی در بافت رسمی و نقش درک و فهم در بافت غیر رسمی بیشتر کاربرد داشته است. همچنین، سوالات تأکیدی کوتاه در گفتار گوینده مکان محتملتری برای تولید نشانه های بازخوردی در بافت غیر رسمی بوده اند.

بررسی زبان شناختی با هم آیی های واژگانی در اثر مثنوی معنوی مولانا
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1391
  شیما ابراهیمی   محمدرضا پهلوان نژاد

در این پایان نامه سعی بر آن است تا پدیده زبانی باهم آیی در شش دفتر مثنوی مولانا بر اساس دسته بندی صفوی (1379،1382)، از این پدیده زبانی تجزیه و تحلیل شوند. یافته های حاصل از انجام پژوهش نشان می دهد که انواعی از باهم آیی ها در مثنوی وجود دارند که در دسته بندی صفوی نمی گنجند. این باهم آیی ها عبارتند از: باهم آیی های تلمیحی که خود بر دو نوع قرآنی و اساطیری هستند؛ باهم آیی های حجمی، وابستگی یک سویه، علّی، کارکردی، اصطلاحی و صفتی. علاوه بر این انواع باهم آیی ها، باهم آیی های دیگری در مثنوی یافت شدند که در دسته بندی صفوی قرار می گیرند. آن ها عبارتند از: حوزه ای و تداعی معنایی. بررسی های آماری نشان می دهد که در مثنوی باهم آیی های متداعی به طور معناداری بیشترین میزان بسامد را در مقایسه با دیگر انواع باهم آیی داشته اند. از میان باهم آیی های متداعی، تداعی معنایی به طور معنادار به میزان زیادتری نسبت به تداعی آوایی کاربرد داشته است. در تداعی معنایی، رابطه مفهومی متقابل نسبت به سایر روابط مفهومیِ هم معنایی، جزءواژگی و شمول معنایی بیشترین میزان فراوانی را داشته است. بسامد زیاد و معنادار رابطه مفهومی متقابل، می تواند بیانگر نوع تفکر مولانا نسبت به خلقت باشد. به نظر مولانا جهان بر اساس آیات قرآن دو قطبی آفریده شده است و شناخت انسان، طبیعت و حتی خدا از طریق شناخت اضداد میسر است (تعرف الاشیاء باضدادها). جهان طبیعت بر پایه عناصر متضاد (عناصر اربعه) پایه گذاری شده است و چون آدمی بخشی از طبیعت می باشد، لذا اصل تضاد بر او حاکم است. در مثنوی باهم آیی هایی وجود دارند که با تغییرات آوایی و واژگانی به شعر معاصر راه پیدا کرده اند، مانند «بیل و کلند» و «زهر و تریاق» که در فارسی معاصر به ترتیب به صورت های «بیل و کلنگ»، و «زهر و پادزهر» کاربرد دارند. در مثنوی باهم آیی های یافت شدند که فقط توسط مولانا و در این اثر به کار رفته اند، مانند «قش و دش» که صورت معاصر آن «دوست و دشمن» است. در مواردی نیز برخی باهم‏آیی ها علاوه بر مثنوی در دیوان شمس وی نیز ذکر شده بودند، مانند «لوت و پوت» که صورت امروزی آن «غذا و مذا» است.

بررسی و توصیف تکواژآرایی در زبان فارسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - پژوهشکده ادبیات 1390
  فاطمه مولوی   اعظم استاجی

رساله ی حاضر به معرفی رویکردهای مختلف به تکواژآرایی از جمله ساختواژه ی واژگانی کیپارسکی، رده شناسی، معنی شناختی بایبی و دستوری شدگی گیون می پردازد. اصول و مبانی این رویکردها بررسی و ساختمان فعل فارسی با رویکرد معنی شناختی بایبی مطابقت داده می شود. بایبی(1985) با معرفی اصول همبستگی و تعمیم واژگانی به بررسی مقوله های تصریفی در فعل پرداخته است. اصل همبستگی ترتیب مقوله-های تصریفی فعل را مشخص می کند. براساس این اصل هر مقوله یی که همبستگی معنایی بیشتری با فعل دارد نزدیک تر به پایه ی فعل ظاهر می شود در حالی که مقوله یی که همبستگی معنایی کمتری به فعل دارد دورتر از پایه ی فعل قرار می گیرد. اصل تعمیم واژگانی برخلاف اصل همبستگی معرف این است که مقوله یی که عمومیت بیشتری دارد همبستگی معنایی کمتری دارد و مقوله یی که تعمیم واژگانی کمتری دارد ، همبستگی معنایی بیشتری به پایه ی فعل دارد. اصل همبستگی از اصل تعمیم واژگانی مهم تر است و می تواند مبنای بررسی ترتیب وندها قرار بگیرد. سوال تحقیق این است که آیا براساس اصل همبستگی می توان ترتیب مقوله هایِ تصریفیِ فعل را در زبان فارسی تعیین کرد؟ با بررسی فعل های پنج متن نوشتاری از زبان فارسی امروزی و ارائه ی تحلیل های صوری و معنایی برای هر فعل، نحوه ی ترتیب تکواژهای تصریفی در هر فعل مشخص شده است. تحلیل معنایی فعل مقوله های نمود، وجه، زمان، جهت، شخص و شمار، نفی و تکواژ سببی ساز را در فعل زبان فارسی نشان می دهد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها این نتیجه حاصل شد که ساختمان فعل زبان فارسی براساس اصل همبستگی قابل توجیه است اما ترتیب این مقوله ها در فعل فارسی با ترتیب ارائه شده از طرف بایبی متفاوت است.

تاثیر آموزش آگاهانه مسائل کاربردشناختی به دو روش حضوری و برخط توسط مدرس سخنگوی غیربومی و سخنگوی بومی برفراگیران زبان خارجی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  آزاده عظیمی نیا   شهلا شریفی

یکی از چالشهایی که همواره فراگیران زبان با آن روبرو هستند استفاده صحیح از زبان است.تحقیقات نشان داده است که حتی فراگیران زبان که از لحاظ دانستن گرامر ولغات در سطح خوبی قرار دارند در بسیاری موارد قادر به بیان قصد مورد نظر خود به زبان مقصد نیستند و این بخاطر نداشتن اطلاعات کافی درباره کاربردشناسی آن زبان است. لذا دراین پژوهش سعی می شود که اثر تدریس آشکار مسائل کاربردشناسی را که در این مورد کنش گفتار "درخواست" می باشد،بر فراگیران سطح پیشرفته زبان انگلیسی بررسی شود. بدین منظور چهار گروه 36 نفره از فراگیران زبان انگلیسی در سطح پیشرفته و در محدوده سنی 20 تا 25 سال انتخاب شدند. یک گروه برای گروه کنترلی و سه گروه دیگر برای گروه آزمایشی. پیش از شروع دوره آزمایشی یک آزمون تکمیل گفتمان برای سنجش وضعیت فراگیران در توانایی کاربردشناسی ازآنها گرفته شد و پس از دوره نیز با وقفه ای دو هفته ای آزمونی دیگر برگزار و نتایج مقایسه شد. بمدت هشت هفته و هفته ای یک مرتبه برای هرسه گروه آزمایشی بمدت 40 دقیقه تدریس آگاهانه کنش گفتار درخواست انجام شد. هرکدام از گروهها به طریق ذیل از تدریس کنش گفتار درخواست بهره می بردند: گروه آزمایشی همراه با تدریس حضوری ، که کاربردشناسی به شکل رو در رو و توسط مدرس غیر بومی برایشان تدریس می شد، گروه آزمایشی رایانه محور با مدرس غیر بومی که آموزش خود را از طریق رایانه (در این پژوهش گفتگوی برخط صوتی) دریافت میکردند، و گروه آزمایشی رایانه محور با مدرس بومی که باز هم از طریق گفتگوی برخط صوتی آموزش خود را دریافت میکردند و تنها تفاوت آنها با گروه قبل در بومی بودن مدرسشان بود. یافته ها نشان داد که آموزش صریح مسائل کاربردشناسی تاثیر معناداری بر پیشرفت فراگیران در این موضوع دارد. همچنین روش برخط به اندازه روش رو در رو در آموزش کنش گفتار مورد نظر موثر بوده و می تواند بعنوان روشی بالقوه در تدریس مسائل کاربردشناسی بکار گرفته شود. دیگر اینکه، مدرس سخنگوی غیر بومی به خوبی مدرس سخنگوی بومی می تواند در تدریس اینگونه مسائل موثر باشد.

بررسی رابطه درک شنیداری و حافظه کاری در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی و مقایسه آن با کودکان بهنجار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1392
  نگین سنجابی   محمدرضا پهلوان نژاد

هدف: بررسی مولفه های حافظه کاری و درک شنیداری در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی و بررسی وجود رابطه میان این دو متغیر می باشد. روش: شرکت کنندگان در این پژوهش شامل دو گروه کودکان مبتلا به adhd و کودکان بهنجار می باشند. گروه اول به شیوه نمونه گیری در دسترس و گروه دوم به صورت طور تصادفی انتخاب شدند. شرکت کنندگان در هر گروه شامل 30 پسر بین 10-8 سال می باشند. تشخیص ابتلا به اختلال adhd، با استفاده از مقیاسsnap-iv، cbcl و مصاحبه بالینی صورت گرفت. پیش از انجام پژوهش به منظور همتاسازی دو گروه از نظر هوش، آزمون هوش ریون رنگی انجام شد. سپس جهت سنجش مولفه های حافظ کاری از خرده آزمون های فراخنای ارقام وکسلر(رو به جلو و معکوس)، آزمون نگهداشت دیداری بنتون و بلوکه های تپنده کرسی استفاده شد. همچنین از آن جا که جهت سنجش درک شنیداری آزمون استانداردی موجود نبود، آزمون موردنظر از یک مقاله خارجی گرفته، ترجمه و سپس بر روی30 کودک پسر بهنجار بین 10-8 سال از روش آلفای کرونباخ اعتباریابی شد و نتیجه اعتبار 0.62 را نشان داد. این آزمون دو نوع درک شنیداری را مورد سنجش قرار می دهد: درک سوالات مستقیم و سوالات استنباطی. داده های به دست آمده توسط آزمون ضریب همبستگی پیرسون، تی مستقل و تحلیل واریانس چند متغیره مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان می دهد که کودکان مبتلا به adhd، در هر دو آزمون درک شنیداری مستقیم و استنباطی نسبت به گروه بهنجار ضعیف تر عمل کردند(p<0.05)، همچنین نتایج تحلیل واریانس چند متغیره نشان می دهد که این کودکان در مولفه های حافظه کاری نسبت به گروه کنترل عملکرد ضعیف تری داشتند. علاوه بر این، نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان دهنده وجود رابطه معنی دار میان درک شنیداری و حافظه کاری در این کودکان می باشد(p<0.05). نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان می دهد کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی در تمامی آزمون های حافظه کاری نسبت به کودکان بهنجار عملکرد ضعیف تری داشتند، هرچند این تفاوت در آزمون فراخنای ارقام رو به جلو چشم گیر نبود. همچنین این کودکان در درک شنیداری اطلاعات مستقیم و استنباطی نیز از کودکان بهنجار ضعیف تر عمل کردند و این ضعف در درک اطلاعات استنباطی چشم گیرتر بود و میان درک شنیداری این کودکان و مولفه های حافظه کاری رابطه معنی داری وجود داشت، هرچند این تفاوت در حافظه کاری کلامی چشم گیرتر از حافظه کاری دیداری-فضایی بود.

بررسی سیر تحول مقوله جنس در زبان فارسی از دوره میانه تا امروز
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1392
  سپهر فلاحتی   محمدرضا پهلوان نژاد

هدف از انجام این پژوهش، بررسی جنس دستوری از دوره میانه تا فارسی جدید است. ما در این پژوهش نخست به بررسی واژه ها در دوره باستان پرداخته و سپس همان واژه ها را در دوره میانه و فارسی جدید بررسی می کنیم تا بتوانیم مقوله جنس دستوری واژه ها را در این سه دوره بررسی کنیم. علاوه بر این در ادامه کار نگاهی به مسئله جنس و جنسیتزدگی در زبان فارسی داریم و با آوردن مثال¬هایی وجود تبعیض جنسیت در ادبیات امروز را نشان می دهیم.روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-کتابخانه ای است و ابزار گردآوری داده ها فرهنگ ایرانی باستان، فرهنگ کوچک زبان پهلوی و فرهنگ فارسی معین می باشد. ابتدا با استفاده از فرهنگ باستان تعداد 800 واژه بررسی و از میان آن ها واژگان مذکر و مونث انتخاب شده، سپس واژه های فهرست¬شده با استفاده از فرهنگ کوچک پهلوی بررسی شد تا روند انتقال آن ها را بررسی کنیم. در پایان با استفاده از فرهنگ معین واژه ها در فارسی جدید مطالعه شدند. در مرحله بعد، به بحث درباره جنسیت زدگی در زبان فارسی می پردازیم. داده های این قسمت مبتنی بر مطالب خوانده و یا شنیده شده پژوهش گر می باشد. همچنین در پایان به بررسی چند گویش فارسی پرداختیم که هنوز مقوله جنس دستوری را در برخی از ابعاد دستور حفظ کرده اند. به طور کلی نتیجه پژوهش نشان می دهد که واژگان مثبت مذکر از کلمه های مثبت مونثی که به فارسی جدید منتقل شده اند بیشتر می باشند، به علاوه واژه های منفی مونث بیشتری نسبت به واژه های منفی مذکر به فارسی جدید رسیده اند. نتیجه دیگر پژوهش این است که نه تنها نگرش زبان فارسی نسبت به دو جنس بی طرفانه نیست، بلکه تا حدی مغرضانه هست. وجود اسامی، صفات، عبارات زیادی نگرش مردمحورانه این زبان را نشان می دهد. بنابراین می توان گفت مقوله جنس در زبان فارسی کاملاً حذف نشده بلکه از سطحی به سطح دیگر آمده است، یعنی در دوره تحول خود از سطح ژرف ساخت به سطح رو ساخت آمده است. همچنین وجود جنس دستوری در برخی گویش ها را می توان دلیلی بر اهمیت تفاوت میان دو جنس در میان مردم دانست.

بررسی منتخبی از غزلیّات محتشم کاشانی در چارچوب نظریه گفتمانی لاکلائو و موف
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  مریم سادات طیرانی   شهلا شریفی

پژوهش حاضر، می کوشد تا با مبنا قراردادنِ چارچوب نظری مشخّصی در علوم انسانیِ جدید، از زاوی? تازه ای به شعر و اندیش? محتشم، تقرّب پیدا نماید. چارچوب نظری مزبور، به کار لاکلائو و موف در حوز? فلسف? سیاسی- اجتماعی برمی گردد که به نظریّ? گفتمان «لاکلائو و موف» موسوم می باشد. مطابق این نظریّ? گفتمان، در سطح اجتماع، نظام های نشانه ایِ گوناگونی وجود دارند که هرکدام سعی می کنند نحو? نگرش خود را غالب سازند. این مهم، از برجسته سازیِ گفتمان خودی و حاشیه رانی گفتمان های رقیب حاصل می شود. بر این اساس، دیوان محتشم چونان عرص? تقابل گفتمان سوختن با گفتمان واسوخت پدیدار می شود که طیّ آن، در غزلیّات منتخب، گفتمان واسوخت می کوشد از طریق ابزارهای زبانی چندی نظیر گزینش واژگانی و کنایه، گفتمان سوخت را به حاشیه رانده، از آن ساخت شکنی کند. واژگان کلیدی: اسم دلالت (دالّ)، ساخت شکنی، گفتمان، گفتمان سوخت، گفتمان واسوخت، مفصل بندی، مکتب وقوع.

تفاوت های سبکی گفتاری مردان و زنان طبقه متوسط شهر مشهد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  پروین ضربی   محمدرضا پهلوان نژاد

هدف از پژوهش حاضر، بررسی و توصیف تفاوت¬های نحوی، واژگانی، و آوایی موجود در کلام مردان و زنان و تعیین بسامد صورت¬های زبانی دخیل در ایجاد تفاوت¬های سبکی است. سوال اصلی در این پژوهش آن است که: "چه تفاوت¬های در سطوح مختلف زبانی (اعم از نحوی، واژگانی و آوایی و نتیجتاً سبکی) میان گفتار مردان و زنان به چشم می¬خورد؟" جمعیت نمونه پژوهش شامل 12 گویشور بومی (6 مرد و 6 زن) در رده سنی 30 تا 35 سال با سطح تحصیلات کارشناسی بوده است. داده¬های به¬دست آمده به کمک آزمون تی تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری، به¬خصوص در دوسطح واژگانی و آوایی، از نظر بسامد کاربرد صورت¬های زبانی بین مردان و زنان وجود دارد.

بررسی و توصیف آوایی و ساختواژی گویش ازغندی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  احسانه نداف ازغندی   محمدرضا پهلوان نژاد

این پژوهش با رویکرد گویش¬شناسی سنتی، به بررسی و توصیف آوایی و ساختواژی گویش ازغندی در چارچوب توصیف همزمانی می¬پردازد. ازغندی یکی از گویش¬های استان خراسان رضوی است که در روستایی به همین نام به آن تکلم می شود. با توجه به عواملی نظیر روند گسترش مهاجرت و استفاده روزافزون از وسایل ارتباط جمعی و در معرض نابودی قرار گرفتن گویش محلی این منطقه، گردآوری، ثبت و حفظ آن ضروری به نظر می¬رسد. داده¬های این پژوهش به روش میدانی و از طریق گفتگو با گویشوران سالخورده و میان¬سال بومی ازغند و ضبط گفتار و یادداشت-برداری حین گفتگو و به¬وسیله پرسش¬نامه¬های مختلف، گردآوری و بر اساس راهنمای گویش¬ها و کتب آواشناسی تحلیل و توصیف گشته است. این پژوهش شامل 4 فصل است. فصل سوم این پژوهش شامل ارائه و تجزیه و تحلیل داده¬ها و دارای سه بخش بررسی آوایی، بررسی ساختواژی و مقایسه گویش¬ها است. در بخش اول فصل 3، ابتدا واج¬های گویش ازغندی استخراج شده سپس ساخت هجا، فرایندهای واجی و واحدهای زبرزنجیری این گویش مورد بررسی قرار گرفته شده است. در این بخش تعداد 31 واج (22 همخوان، 6 واکه ساده و 3 واکه مرکب) شناسایی و توصیف شده است. در بخش دوم، ساخت تصریفی و اشتقاقی این گویش مورد بررسی واقع گردیده و در بخش سوم، به مقایسه مختصری در مورد برخی از ویژگی¬های گویش ازغندی با گویش دو شهر هم¬جوار آن (کاشمری و تربت حیدریه¬ای) پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می¬دهد که گویش ازغندی با فارسی معیار تفاوت¬های آوایی و ساختواژی دارد.

تهیه و تدوین متون آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان بر پایه رویکرد تلفیقی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  مهدی مومن   محمدرضا پهلوان نژاد

فرآیند های طراحی کتاب های درسی و متون آموزشی، برای طراحان کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان همواره از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. با توجه به این امر، پژوهش حاضر می کوشد تا کم و کاستی های موجود در زمینه طراحی کتاب های آموزشی را با نقد و بررسی رایج ترین کتاب هایی که تاکنون آموزش داده شده اند، رفع نماید و بر اساس رویکرد ارتباطی آموزش زبان، دوره ای را طراحی نماید. داده ها اساساً به صورت پژوهش کتابخانه ای، روش های تجربی، نقد و بررسی کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان و پژوهش های اینترنتی جمع آوری شده اند. بنابراین، باید موضوعات مهمی در طراحی فرآیند ها در نظر گرفته می شدند که به این شرح می باشند: توجه به محیط، نیازیابی، پیروی از اصول، اهداف، محتوی و چینش، انتخاب قالب و ارائه ی مواد درسی، نظارت و ارزشیابی و ارزیابی دوره. به طور کلی، فصل چهارم این پژوهش شامل ده درس تحت عنوان های (اسم ها و اشیاء، اعداد، الفبای زبان فارسی، اسم و فامیل، مشاغل، شناخت همکلاسی ها، معرفی افراد، درباره ی مکان ها، چطوری به آن جا بروم؟، و رفت و آمد) می باشد. پژوهش این رساله بر اساس کتاب top notch fundamentals استوار است. بنابراین، محتوی مذکور برای بزرگسالانی طراحی شده که یا مبتدی واقعی هستند و یا در سطح پایین تر از مقدماتی قرار دارند. این پژوهش یک رویکرد تلفیقی را برای مواد درسی طراحی شده در فصل سوم ارائه می دهد و یک نمودار اهداف و توالی دروس را پیشنهاد می دهد که جزئیات سرفصل ها و عنوان های ذکر شده را به تفصیل بیان می کند.

بررسی جامع شناسی گوناگونی گویش مشهدی بر اساس متغیرهای سن، طبقه اجتماعی و جنسیت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور 1386
  مهناز زارعی   محمدرضا پهلوان نژاد

چکیده ندارد.

بررسی متن شناسی و جنبه های کاربردشناسی زیارت نامه امام رضا علیه السلام با نگاهی خاص به نظریه کنش گفتار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور 1387
  مهدی رجب زاده   محمدرضا پهلوان نژاد

چکیده ندارد.

بررسی اصول علم معانی بر اساس چند اثر برجسته ادبی (مقدمه شاهنامه ابومنصوری، قابوسنامه، تاریخ بیهقی و شاهنامه فردوسی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1387
  نصرت ناصری مشهدی   محمدرضا پهلوان نژاد

چکیده ندارد.

بررسی انگیختگی واژگانی در زبان فارسی نوشتاری دو مقطع زمانی با فاصله دویست سال (دویست سال پیش و مقطع کنونی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1388
  لیلا عرفانیان قونسولی   شهلا شریفی

انگیختگی به معنی وجود سرنخی در صورت برای رسیدن به معناست ؛ چیزی که ما را مستقیماً از صورت به معنا رهنمون شود و این بدان معناست که رابطه صورت و معنا همواره یا تنها قراردادی نیست یا این که رابطه قراردادی در پاره ای مواقع به رابطه تصویرگونه مبدل می شود. با توجه به این حقیقت که نظریه قراردادی بودن رابطه صورت و معنی در نشانه های زبانی نظریه ای غالب است به نظر می رسد انگیختگی توجه درخور را تاکنون دریافت نکرده و وجوه مختلف آن بررسی نشده و غالب بررسیهای انجام شده هم به سطح آوایی محدود شده است. در این پژوهش ، نگاه عمیق تر و دقیق تری به این پدیده داشته ایم و به تمام وجوه آن، هرچند به ضرورت مجال به اختصار، پرداخته ایم . سپس با بررسی چهار متن سفرنامه از زمان حال و استخراج 2800 واژه محتوایی ، به بررسی انگیختگی واژگان مرکب این متون ، واژگان با وند اشتقاقی ، انگیختگی آوایی و معنایی پرداخته ایم و سپس با همین جنبه های انگیختگی در 2800 واژه استخراج شده از چهار متن در دویست سال گذشته مقایسه نمودیم تا با بررسی ها و مقایسه های آماری دریابیم از دویست سال گذشته تا کنون ، زبان فارسی به سوی انگیختگی رفته است یا ناانگیختگی. مقایسه نتایج حاصل از بررسی این دو مقطع نشان داد که افزایش معناداری در شمار واژگان ونددار ، واژگان نیمه انگیخته مرکب ، واژگان انگیخته ونددار ، واژگان نیمه انگیخته ونددار و واژگان با انگیختگی معنایی در زمان حال نسبت به 200سال پیش به چشم می خورد و در هیچ جنبه ای از انگیختگی،کاهش معنادار درجه انگیختگی در متون زمان حال نسبت به گذشته ، ملموس نیست ، بنابراین ، شاید بتوان ادعا کرد از 200سال گذشته تا کنون ، زبان فارسی در جنبه هایی از انگیختگی ، به سمت شفافیت رفته است تا تیرگی.

بازنمایی کارگزاران اجتماعی در نشریات دوره ی مشروطه از منظر گفتمان شناسی انتقادی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1388
  محمدهادی فلاحی   رحمان صحراگرد

این پژوهش به بررسی شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در برخی از مطبوعات اوایل دوره ی مشروطه در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی می پردازد. تحلیل گفتمان انتقادی از جمله رویکردهای نوین در تجزیه و تحلیل گفتمان و متن است. این رویکرد، صورت نوین و توسعه یافته ی تحلیل گفتمان نقش گراست که علاوه بر بافت موقعیتی، مفاهیمی همچون قدرت و ایدئولوژی را نیز وارد تحلیل می کند تا تحلیل از سطح توصیف فراتر رفته و به سطح توجیه و تبیین برسد. در این پژوهش با استفاده از الگوی ون لیوون، متون انتخاب شده از 41 شماره از 8 نشریه ی سال های آغازین دوره ی مشروطه (صوراسرافیل، حبل المتین، مساوات، ندای وطن، مجلس، رهنما، صبح صادق، آیینه ی غیب نما)، به منظور یافتن شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در متون، تجزیه و تحلیل شده اند. همه ی این متون کم و بیش از مولفه های گفتمان مدار استفاده کرده اند. در این نشریات شیوه ی غالب در بازنمایی کارگزاران اعم از کلیه ی کارگزاران و موافقان و مخالفان مشروطه، با استفاده از مولفه های گفتمان مدار به ترتیب زیر است: تشخص بخشی، فعال سازی، تشخص زدایی، حـذف و منفعـل سازی. اصولاً کارگـزاران، انسان هایی فعال و پویا تصویرسازی شده اند. از سوی دیگر کارگزاران با پوشیدگی کم و صراحت بالا بازنمایی شده اند که این موضوع نشانگر فضای باز سیاسی آن سال هاست. در انجام این پژوهش علاوه بر تحلیل کیفی از بررسی کمی یعنی محاسبه ی بسامد و درصد مولفه ها و اعمال شیوه های آماری مجذور خی و فرمول نسبت استفاده شده است.