میر شهداد خان تالپور متخلص به حیدری از شاعران و حاکمان ایالت سند است که در قرن سیزدهم ه.ق می زیسته است. از وی دیوانی بر جای مانده که شامل غزل، قصیده، مثنوی، ترکیب بند، ترجیع بند، مسمط، قطعه، رباعی و مفردات است که در گنجینه ی نسخ خطی تالپوران در حیدرآباد سند نگهداری می شود که در سال 1386 کپی آن براساس قراردادی که به همت مرکز مطالعات شبه قاره وابسته به دانشگاه سیستان و بلوچستان با نماینده موزه و گنجینه نسخ خطی تالپوران جناب آقای مهندس حیدر علی تالپور منعقد شد با مساعدت وابسته ی فرهنگی ایران در کراچی تحویل داده شد و بوسیله نگارنده مورد تصحیح و نقد و تحلیل قرار گرفت. این دیوان در مجموع 7169 بیت دارد و براساس روش تحلیل محتوا می توان آنرا به دو بخش تقسیم کرد . یکی بخش قصاید، ترکیب بندها، ترجیع بندها، مثنویها، قطعات و رباعیات و بخش دیگر غزلیات . در بخش نخست بیشتر ویژگی های سبک خراسانی دیده می شود و در بخش دوم یعنی غزلیات ویژگی های سبک عراقی نمایان تر است. از دید درون مایه نیز به دو بخش تقسیم می شود . بخش نخست که شامل همان قصایدو موارد همراه می شود، در عشق و ستایش پیامبر اسلام و دوازده امام است و بخش دوم یعنی غزلیات بیشتر موضوع عشق و معشوق زمینی و معمول در ادبیات را دربردارد. از نظر وابستگی سبکی حیدری جز شاعران دوره ی بازگشت به حساب می آید و شعراو تمامی ویژگی های دوره ی بازگشت ادبی را داراست.

چکیده: آخرین دوره رشد و شکوفایی زبان فارسی در سند به امرای تالپور ختم می شود که در قرن سیزدهم هجری قمری در حیدر آباد سند فرمانروایی داشتند و علاوه بر اینکه زبان فارسی، زبان رسمی و درباری آنان بود، تألیفات عدیده ای به این زبان از خود بر جای گذاشتند؛ تألیفاتی که در شمار آخرین آثار بازمانده فارسی در پاکستان محسوب می شود. یکی از این آثار«مناقب علوی» نام دارد که به قلم میر حسین علی خان تالپور، آخرین امیر و حاکم این خاندان است. از آنجا که این اثر به دلیل حفظ و نگهداری در گنجینه شخصی خاندان مذکور ناشناخته مانده و از دسترس همگان دور بوده است، برای معرفی به جامعه علمی و ادبی، تصحیح و تحلیل انتقادی آن ، موضوع کار رساله دکتری اینجانب قرار گرفت. این نسخه منحصر به فرد است و تصحیح آن به روش قیاسی صورت گرفته است. ضمن تصحیح ، ویژگی های محتوایی و سبکی مناقب علوی بررسی شده است: از حیث محتوا این اثر مملو از حقایق تاریخی و حکایت های اسطوره ای در مدح و اعجاز حضرت علی(ع) است و آن را در جایگاه یک حماسه دینی قرار می دهد. به لحاظ زبانی نویسنده با تلفیق خصوصیات زبانی سبک خراسانی، فنی، واژگان ریخته و رایج در بین فارسی زبانان سند، استفاده از واژگان هندی و سندی به ایجاد سبک خاصی دست یافته است که در قرن سیزدهم قمری آن هم در شبه قاره، قابل ملاحظه است. از جهت ادبی نثر این کتاب به خصوص در دیباچه و توصیفات مربوط به حضرت علی(ع) مزین به انواع آرایه های ادبی از تشبیه ، استعاره ، کنایه ، تلمیح ، سجع ، ترصیع و... است. هر چند کاربرد آرایه ها کلیشه ای و تکراری است؛ اما در مجموع به ایجاد نثری تقریباً هنری و زیبا منجر شده است. روایت حکایات اغلب به صورت سوم شخص و زاویه دید، بیشتر نمایشی و عینی است. مولف تنها در مواردی جهت اظهار نظر وارد داستان می شود و خارج از فضای داستان به بیان نظرات خود می پردازد. در هر حال شناساندن نسخه هایی به زبان فارسی که در شبه قاره تدوین شده ، به لحاظ گسترش زبان فارسی و به دلیل اشاعه دین و مذهب بسیار حائز اهمیت است و طرح و معرفی آن به عنوان یکی از راه های ایجاد پیوند فرهنگی و تحکیم روابط دوستانه میان ملت های ایران و پاکستان ، ضروری به نظر می رسد.

چکیده: شعر محل اجتماع اندیشه ها ، عقاید و عواطف است که در یک قالب موزون بیان می شود.یک شاعر در پی آن است که تراوشات و حالات درونی ،روحی و یا عقاید خویش را به مخاطب منتقل کند تا بدینوسیله احساسات بالقوه ی مخاطب را به فعلیت برساند .ازآنجا که شعر غیر ارادی از دل بر می آید،پس بدیهی است که شعر عالم ناخودآگاهی انسان است و عناصر شعری برخاسته از فضایی است که شاعر در لحظه ی سرودن شعر در آن قرار گرفته است .با این وجود قرار گرفتن شاعر در موقعیت های مشابه روحی باعث آفرینش سخنانی می شود که از نظر لایه های زبانی یا معنایی شباهت هایی با هم داشته باشند.شاعران بزرگ و خلّاق این توانایی را دارند که مضامین ، تصاویر و به طور کلی عناصر یکسان زبانی را در شرایط یکسان به شیوه های مختلف بیان کنند که در هر بار چنان این موارد در جامه ای تازه عرضه می شوند که مخاطب در نگاه نخست به تکراری بودن آنها پی نخواهد برد.این تکرارها نه تنها موجب ایستایی و رکود شعر نیست بلکه نشان دهنده ی قدرت و هنر شاعر در بازآفرینی مضامین،تصاویر و به طور کلی عناصر یکسان زبانی می باشد، و باعث طراوت و پویایی اشعار می گردد. با توجه به این موارد این رساله با روش تحلیل بسامدی به بررسی تکرارهای زبانی و تکرار در تصاویر هنری غزلیات سعدی پرداخته است و درچهار فصل زیر تنظیم شده است: 1 – فصل نخست که کلیات است و در آن به بیان مباحثی مثل غزل،تکرار و شرح زندگی سعدی پرداخته شده است. 2- فصل دوم در مورد مضامین تکرار شونده در غزلیات سعدی است که بر اساس بیشترین بسامد تکرار بیان شده است. 3- فصل سوم در مورد تصاویر و همچنین کنایات تکرار شونده در غزلیات وی است. 4- فصل چهارم در مورد موسیقی بیرونی، کناری و درونی غزلیات سعدی است که در آن بسامد اوزان عروضی به کار رفته شده در غزلیات وی نیز بیان شده است. نتیجه ی تحقیق نیز در همین فصل آمده است. کلمات کلیدی : سعدی - غزل- تکرار- مضمون- تصویر- کنایه- موسیقی بیرونی و کناری

آثار ادبی بازتاب حیات اجتماعی عصرخویشند.با مطالعه ودقت درمتون گذشته می توان به پاره ای از ناشناخته های جوامع پیشین دست یافت.درحقیقت جامعه شناسی ادبیات گفتاری است درباره ی تأثیر وتأثر محتوای آثار ادبی با اجتماع عصرخود. ما برآنیم تا در این پژوهش با ژرف کاوی حکایاتی ازمثنوی مولوی، جوهره ی اجتماعی این حکایات را بررسی کنیم و تصویر کلی جامعه ی آن عصر را از خلال این حکایات نمایان کنیم. از آن جا که تاکنون در زمینه ی جامعه شناسی حکایات مثنوی پژوهشی صورت نگرفته است؛ مطالعه ی این امر درحکایت مثنوی امری ضروری می نماید تا جایگاه ادبیات درتحلیل های جامعه شناسی روشن شود. این پژوهش براساس بیست وچهار حکایت ازشش دفترصورت گرفته است.که درپنج فصل تنظیم شده .فصل اول شامل کلیات می شود وفصل دوم جامعه شناسی سیاسی، فصل سوم جامعه شناسی اجتماعی، فصل چهارم جامعه شناسی اقتصادی و فصل پنجم جامعه شناسی فرهنگی(دینی ومعرفتی) است. روش تحقیق تحلیل محتوا است که با مراجعه به اصل مثنوی انجام گردیده است.

چکیده: آنچه در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است، بررسی و مقایس? عناصر زبانی، موسیقایی و زیبایی شناسی نثر نفثه المصدور نسوی و بخش مربوط به جلال الدّین منکبرنی از کتاب تاریخ جهانگشای جوینی است، گویا جوینی در نگارش تاریخ مربوط به این شاه خوارزمی از نفثه المصدوری که شهاب الدّین منشی در شرح مصائب خویش نگاشته است، بهره های بسیار برده است. زبان او آن گاه که سلطان مورد هجوم دشمن قرار می گیرد همان زبان نسوی است، هر چند که سوز جاری در کلام و حس درون الفاظ، تشبیهات و استعاره های بدیع، ترفندهای لفظی و معنوی زیبای روان در سخن شهاب الدّین این فکر را در ذهن خواننده تداعی می کند که او در بیان احوال، برتر از جوینی بوده است. در این جا برای شناخت هر چه بیشتر خصوصّیات این دو اثر برجست? ادب فارسی، در ابتدا فصلی در مقدّمه جهت شناسایی دو نویسنده، ویژگیهای نثر فنّی و آشنایی با شعر منثور و ... آمده است، پس از آن در فصلی دیگر خصوصّیات زبانی دو کتاب مزبور مورد بررسی قرار گرفته است، در فصل سوم نیز عوامل زیبایی آفرین کلام نسوی و جوینی، و در فصل چهارم ویژگیهای موسیقایی سخن آنها مشخّص شده است، در نهایت نیز نتیجه ای از مطالب بیان شده در این رساله ارائه گردیده است. واژگان کلیدی: نفثه المصدور، تاریخ جهانگشای جوینی، زبانی، زیباشناسی، موسیقایی، نثر.

سبک شناسی علمی است که به تشخیص و تمیز میان گونه های موجود در ادبیات یک ملت می پردازد و در ایران یکی از پدیده های نو می باشد. سبک شناس با نگاه ویژه ی خود می تواند چیزی را در یابد که دیگران از آن غافلند. شعرکودک یکی از مهم ترین و برجسته ترین گونه های ادبیات کودک و نوجوان به شمار می رود و هرچند در گستره-ی ادبیات غنی این مرز و بوم، به طور رسمی از تاریخچه ای غنی برخوردار نیست؛ اما در عصر حاضر به دلیل توجه بیش از پیش صاحب نظران تعلیم و تربیت، مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. از ویژگی های اصلی شعر کودک آهنگین بودن و سادگی زبان می باشد، معطوف به زیبایی مضمون و عنصرخیال که به ذوق زیبایی شناسی و موسیقیایی کودک و هم چنین غریزه ی بازی او پاسخ می دهد. شعر کودک یکی از عرصه هایی است که سال هاست نیاز به سبک شناسی علمی و دانشگاهی در آن احساس می شود. در این پژوهش با تکیه بر اشعار چهار شاعر شعر کودک(عباس یمینی شریف، محمود کیانوش، احمد شاملو و جبار باغچه بان) و هم چنین بر اساس روشی که«سیروس شمیسا» در کلیات سبک شناسی خود ارائه می دهد به سبک شناسی توصیفی اشعار کودکانه ی پس از مشروطه پرداخته می شود. هدف کلی از این پژوهش، گسترش دانش عمومی نسبت به شعر کودک پس از مشروطه و شناساندن هرچه بیشتر چهار تن از شاعران این عرصه به اهالی ادبیات کودک می باشد و نشان داده می شود که نخستین جرقه های شعر ویژه ی کودک در ایران از انقلاب مشروطیت به بعد زده شد و هم چنین شعر کودک در این دوران از لحاظ معیارهای امروزی شعر کودک در سطحی بالاتر از دوران قبل از مشروطه قرار می گیرد و به نوعی با ذهن، نگاه و جهان کودک همخوانی و تطبیق دارد.

چکیده جامعه شناسی ادبیات، دانشی میان رشته ای است که می کوشد با روشی علمی، تأثیراتی را که شاعر و نویسنده از جامعه و مقتضیّات عصر و عوامل اجتماعی می پذیرد و متقابلاً تأثیراتی را که با توجه به خلق اثر خود در روند امور و نهادهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی می گذارد، روشن سازد. در این پژوهش به بررسی جامعه شناختی رمان «شوهر آهوخانم» اثر علی محمد افغانی پرداخته می شود که سرگذشت ساده ی مردم متوسط جامعه ی ماست و مسائل اجتماعی وخانوادگی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی مردم در دوره ی پهلوی اول را بررسی خواهد کرد. این رمان آیینه ی تمام نمای اجتماع ما در دوره ای خاص است و مشکلات تأمین معاش، آداب، عادات، عقاید و ناگواری های جامعه را بدون تصنع نشان می دهد و آکنده از نمونه های واقعی زندگی زن ایرانی است و بار گرانی را که قرن ها بر دوش وی نهاده شده و همه ی جور و ستم مرد نسبت به زن در طول نسل های گذشته و همه ی مظلومیّت و خواری این قشر محروم و درد کشیده را نشان داده است. این پژوهش در پنج فصل تدوین و تنظیم شده است: فصل اول با عنوان کلیات به تعاریف جامعه شناسی هنر، ادبیات و رمان پرداخته و مختصری از زندگی نویسنده در آن آورده شده است. در فصل دوم، مسایل سیاسی و اقتصادی از رمان استخراج و به تحلیل آن پرداخته شد. فصل سوم، تحلیل داستان بر اساس جامعه شناسی خانواده و زن می باشد که در مورد مشکلاتی که زنان آن دوره داشته اند، به بحث می پردازد. فصل چهارم، جامعه شناسی فرهنگی است که در آن اعتقادات مذهبی، آداب و رسوم، باورها و ضرب المثل هایی که در آن دوره مورد استفاده قرار می گرفته، بررسی شده است.فصل پنجم مربوط به نتیجه گیری مطالب می باشد. روش پژوهش تحلیل محتوای داستان از دید جامعه شناسی می باشد و هدف ما مشخص کردن نقش ادبیات در بازنمایی مسایل اجتماعی است. کلید واژگان : جامعه شناسی، ادبیات، رمان، شوهر آهوخانم، علی محمد افغانی

چکیده فمنیسم، جنبشی است که برای نخستین بار در اروپا پدید آمد و در مسیر حرکت خود به شاخه های گوناگونی تقسیم گردید. اگر چه در طول تاریخ با نقطه تاریکی در این زمینه روبرو هستیم، اما اولین جرقه های دفاع از حقوق زنان در ایران را در انقلاب مشروطه می بینیم. مردانی که روایتگر اوضاع زندگی زنان بودند، به هیچ وجه نتوانستند چهره واقعی یک زن را در بیان خواسته ها، اندیشه ها و احساسات او به تصویر بکشند. در نتیجه با ورود زنان در عرصه نویسندگی و خلق آثار برجسته ای درباره وضعیت خود، مسیر دیگری را طی کرده و بیش از پیش به مراتب بالاتری نائل آمدند. یکی از این زنان، شهرنوش پارسی پور است. در این پژوهش به بررسی آثار شهرنوش پارسی پور پرداخته شده است که در کنار نوشته ها و گفته های زنان همفکر و هموطن خود، طرح تازه ای می اندازد و تقریباً در تمام آثارش حتی ترجمه ها، آنها را عنوان می کند. در بررسی آثار شهرنوش پارسی پور، به بحث در مسائلی پرداخته می شود که برخی از آنها در آثار زنان نویسنده مطرح شده و بعضی دیگر حاصل اندیشه و توجه خود اوست. این مجموعه ای است در باب دیدگاه های نظری و عملی برخورد با زنان و مادران در فرهنگ ایران و جهان، و به اتّکای روشهای بررسی مکتب فمنیسم و نقد عناصر فمنیستی، شواهد مستند و روشنگر که از لابه لای متون و منابع اصیل تاریخی و ادبی استخراج شده اند، موقعیت و منزلت زنان را از نگاه خواص و عوام نشان دهیم و به تحلیل های جامعه شناسانه و مردمی و پیشینه ها و مثالهای برجسته در این باره نیز اشاره هایی بکنیم. کوشیده شده علاوه بر نشان دادن نوع اندیشه فمنیستی شهرنوش پارسی پور، آفرینش قهرمانان زن در آثار او را با آفرینش قهرمانان در آثار دیگر زنان داستان نویس و همچنین نویسندگان مرد بسنجیم و جنبه های شباهت و تفاوت و نقاط ضعف و قوت را دریابیم. واژگان کلیدی: فمنیسم، شهرنوش پارسی پور، زن، رمان، داستان، ادبیات معاصر، نقد فمنیستی، نقد ادبی

چکیده: روایت بازگویی اموری است که در گذشته اتفاق افتاده و در تعبیر و تلقی تاریخی، بستری است مناسب برای گزارش واقعه که باید در آن ترتیب واقعی رویدادها رعایت گردد. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از سروده های مهدی اخوان ثالث (م. امید) را اشعاری تشکیل می دهد که روایت در آنها مشهود و داستان گونه بودن اینگونه اشعارملموس می باشد و با توجه به اینکه همه سروده های روایی شاعر تاکنون از دید داستان-گونگی مورد بررسی قرار نگرفته است، در این پژوهش برای پی بردن به این موضوع که داستان گویی چه جایگاهی در آثار مهدی اخوان ثالث دارد و آیا در این راه موفق بوده است یا خیر؟ با روش تحلیلی-توصیفی به بررسی آثار روایی شاعر پرداخته شده است.ذهنیت قصّه گو،نیاز زمانه،تأثیر پذیری از برخی شاعران پیش از خود مانند فردوسی و نیما و...از جمله عواملی هستند که اخوان را به سمت و سوی شعرهای روایی و داستان گونه سوق می دهد. شاعر سروده های روایی خود را که درونمایه ی اصلی آنها، درونمایه های اجتماعی و سیاسی است، در اکثر مواقع از طریق زاویه ی دید اول شخص و دانای کل و از طریق اشخاص متنوعی که برای روایت های خود خلق می کند و همینطور گفتگوهایی که به طرق مختلف میان آنها شکل می دهد به همراه توصیفات فراوان به صورت قصه و داستان بیان می کند.در سروده های روایی موفق شاعر دیگر عناصر داستانی مانند:گره افکنی، گره گشایی،کشمکش،نقطه ی اوج،هول و ولا،لحن و... قابل توجه می باشد. آنجا که شاعر عامدانه به سمت و سوی روایت و شعرهای روایی حرکت کرده است، هنر او را در سرودن شعرهای روایی و داستان گونه و قدرت او را در بکارگیری اکثر عناصر داستانی به خوبی مشاهده می کنیم. کلمات کلیدی: داستان گونگی،عناصر داستان،مهدی اخوان ثالث ،روایت،اشعار سنتی،اشعار نیمایی

هوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه)یکی از غزل سرایان معاصر ایران است که تأثیر وی در تکامل و ترقی غزل معاصر فارسی در دوره ی خود او و حتی دوره های بعد نیز برکسی پوشیده نیست. غزل فارسی به عنوان یکی از متشخص ترین و زیباترین قالب های شعر فارسی هنوز هم مورد توجه و علاقه ی شاعران است هر چند که در عمر طولانی خود فراز و فرود هایی هم داشته است. اما بیشتر این تحولات در دوره ی معاصر صورت گرفته است. در این پژوهش سعی شده است نقد و تحلیل جامعی از غزلیات هوشنگ ابتهاج بصورت توصیفی و تحلیلی ارائه گردد و همچنین اندیشه های محوری شاعر بازخوانی،دسته بندی و تحلیل شود و به تبین جایگاه این شاعر بزرگ معاصر در بین شاعران هم دوره ی خود پرداخته شود. بنابراین ضرورت انجام چنین پژوهشی محسوس می باشد. با بررسی های به عمل آمده مشخص شده که تأثیر پذیری سایه از غزل حافظ ابزاری ست برای هر چه زیباتر شدن غزل او. همچنین سایه شاعری اجتماعی است که به خوبی توانسته از عهده رسالت خود – شعر در خدمت مردم و اجتماع برآید.غزل سایه بیشتر در قالب عشق به اجتماع،میهن، آزادی و مردم و .......می باشد.

عالمتاج قائم مقامی (ژاله) از جمله شاعران عصر مشروطه است که با بیانی صریح از چشم انداز یک زن حساس اما فهیم و دانش آموخته از جهان اطرافش سخن می گوید. تجربیات زندگی فردی او بازتابی عمیق در محتوای آثار او دارد. در مجموعه ی آثار به جا مانده از او که جمعاً به نهصد و هفده بیت می رسد، مفاهیم جدیدی چون دفاع از حقوق زن، اعتراض به اسارت زنان و نابرابری زن و مرد در نگرش فرهنگ مرد سالار حاکم بر جامعه ی قاجار در قالب اشعاری محکم و موزون به چشم می خورد که تا آن عصر، طرح چنین موضوعاتی از زبان یک زن پیشینه نداشته است. تا آن جا که می توان وی را از نخستین شاعران زن نوپرداز و نواندیش ادبی در عصر مذکور دانست. وی سردمدار جنبشی بود که سال ها بعد کسانی چون پروین اعتصامی و فروغ فرخزاد از آن پیروی کردند. برخی از موضوعات مطرح شده در فحوای شعر عالمتاج قائم مقامی دردفاع از حقوق زنان و اعتراض به تبعیض جنسی با مفاهیم و اندیشه های جنبش فمنیسم که نخستین فعالیت های آن در اواخر قرن هجدهم شکل گرفته بود، آنچنان نزدیک به نظر می رسد که او را اولین شاعر فمنیست ایرانی دانسته اند. از این رو اندیشه های زیرساختی شعر او با دو شاعر همفکر او در غرب بررسی و مقایسه شده است. اولی، شاعرفمنیستِ اهل شیلی در قرن بیستم و فعال حقوق بشر ، گابریلا میسترال و دیگری مارگارت اتوود نویسنده و شاعر فمنیسم کانادایی در قرن بیست و یکم است. همسانی اندیشه و موضوعات طرح شده در شعر این سه شاعرِ زن نشان از پیوند عمیقی است که در اندیشه ی زیرساختی شاعران سراسر دنیا از شرق تا غرب در دفاع از حقوق همنوع بر قرار است.

شعر کلامی است اندیشیده، خیال انگیز و هنری که قواعد معمول زبان در آن شکسته می شود و به شکلی زیبا برای تأثیرگذاری بر روح وجان مخاطب ارائه می گردد. سیاوش کسرایی از شاعران توانمند معاصر ایران است که برای بیان اندیشه ها، عواطف و احساسات خود، زبان شعر را انتخاب کرده است. وی افکار و احساسات خود را که بیشتر آن سیاسی – اجتماعی است در قالب دوبیتی، نیمایی و سپید مطرح نموده است. پژوهش حاضر به بررسی ذهن و زبان این شاعر گرانقدر معاصر براساس سه مجموعه ی شعری "به سرخی آتش به طعم دود "،"آرش کمانگیر" و " هوای آفتاب " پرداخته، سعی در شناخت و شناساندن بیشتر لایه های گوناگون شعر وی دارد، شعر وی را از نظر قدرت تخیل، عاطفه ، موسیقی و مختصات زبانی مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. شایان ذکر است که نگارنده برای انجام این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده کرده است. این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است: فصل اول: کلیات (مقدمه، زندگی نامه، سالشمار زندگی و آثار، تعریف مسأله، پیشینه و اهمیت تحقیق) فصل دوم: تخیل فصل سوم: زبان فصل چهارم: موسیقی فصل پنجم: عاطفه و نتیجه گیری کلمات کلیدی: شعر معاصر، سیاوش کسرایی، ذهن و زبان، عاطفه، تخیل

زبان فارسی بنا به استعداد ذاتی خود و اینکه رابط مسلمانان و اسلام بوده و حکم زبان دین را دارد و برای آن تقدسی قائلند، مردم شبه قاره هند را چنان تحت تأثیرقرارداده که گویا برخاسته از همان سرزمین است. همچنین به دلیل سابقه طولانی گسترش و رواج زبان فارسی در شبه قاره و چهارصد سال زبان رسمی و اداری بودن آن، بسیاری از دیوان های شاعران فارسی زبان، مورد توجه هندیان قرار گرفته است از جمله آثار مشاهیر ادبی ایران نظیر: سعدی، حافظ، مولوی، عطار و ... که به کرات در شبه قاره چاپ، تصحیح، ترجمه و یا شرح شده است. اشعار حافظ نیز به دلیل عظمت مقام و نبوغ هنری او در هند بسیار مورد توجه بوده و بارها شرح شده که عموماً رویکرد شارحان به دیوان او، رویکردی عرفانی بوده است. شرح حاضر، یعنی شرح سید محمد صادقعلی لکهنوی بر دیوان حافظ نیز از جمله شرح های عرفانی است که متأسفانه در ایران کمتر شناخته شده است. دراین پژوهش به نقد، بررسی، تصحیح و معرفی این اثر پرداخته می شود. این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است: فصل اول: کلیات فصل دوم: سبک لکهنوی فصل سوم: اختلاف شرح ها و نسخه ها فصل چهارم: شرح دیوان حافظ فصل پنجم:کتاب نامه کلمات کلیدی: سید محمد صادقعلی لکهنوی- دیوان حافظ –نسخه-تصحیح- عرفان.

داستان‏نویسی در صد سال اخیر که از آغازش می گذرد دچار دگرگونی های بسیاری شده است. نویسندگان بسیاری بوده اند که ادبیّات داستانی را پیش برده اند و نام های بسیاری در ادبیات داستانی ماندگار شده است. یکی از این نویسندگان هوشنگ گلشیری است. نویسنده ای که نه تنها در پیش برد داستان‏نویسی موثر بوده، بلکه خود مسیری نو را ایجاد کرده است. بعد از این که صادق هدایت داستان مدرن را به ادبیّات داستانی ایران وارد کرد، گلشیری این مسیر را ادامه داد و آن را به اوج رساند. نویسنده ای که با استفاده از عناصر داستانی، داستان‏نویسی را با م‍‍ولفه های معاصر و مدرن همراه و شیوه ای نو ایجاد کرد. کسی که به اصول فنی داستان‏نویسی در کنار مفهوم و مضمون اثر معتقد بود، بنابراین، پرداختن به آثار وی و بررسی عناصر داستانی، بیش از پیش سبک و ویژگی های داستان‏نویسی او را آشکار می کند. در این پایان نامه پس از ارائه ی تعریف از عناصر داستانی به بررسی 5 داستان کوتاه هوشنگ گلشیری، پرداخته شده است که با این بررسی می توان به سبک ویژه ی او پی برد و تأثیر ادبیّات غرب و پیشینه ی ادبیّات ایران را در آثار وی به شکلی مدرن و امروزی مشاهده کرد. بررسی موضوع، درون مایه، پیرنگ، زاویه ی دید، شخصیت، گفت‏وگو، صحنه، فضا، لحن، و سبک 5 داستان محتوای رساله ی حاضر را تشکیل می دهد.

فروغی بسطامی از شاعران به نام و توانای عصر قاجار و قرن سیزدهم هجری است. وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهان قاجاری به ویژه ناصردین شاه گذراند. در فن غزل سرایی از استادان مطرح این دوره است، و در این شیوه دنباله رو نام آوران غزل فارسی (سعدی و حافظ) است. عشق، عرفان، و مدح مضامین اصلی غزل های فروغی بسطامی را تشکیل می دهد، وی مضامین عاشقانه را از سعدی و مضامین عارفانه را از حافظ وام گرفته است و بسیاری از غزل های خود را به تقلید از آن ها سروده است. اشعارش ساده، روان، به دور از ابهام و پیچیدگی، و سرشار از صنایع و زیبایی های بدیعی است، و همین امر نگارنده را بر آن داشت که به بررسی صنایع بدیعی در غزل های این شاعر توانا و صاحب ذوق بپردازد. این پژوهش در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول: کلیات در چهار فصل شامل (مقدمه، زندگی نامه، تاریخچه ی بدیع، فصاحت و بلاغت و عیوب آن). بخش دوم:بدیع لفظی در سه فصل شامل (روش تسجیع، روش تجنیس، و روش تکرار). بخش سوم: بدیع معنوی در شش فصل شامل (روش تشبیه، روش تناسب، روش ایهام، روش ترتیب کلام، روش تعلیل و توجیه، و خاتمه در بدیع معنوی). روش تحقیق در این رساله کتابخانه ای و مراجعه به کتب اصلی بوده است.

چکیده: علوم بلاغی از برترین و برجسته ترین علوم زبان عربی و فارسی است؛که فراگیری و بکار گیری آن باعث تأثیرگذاری و شیوایی کلام می شود. شناخت این علم،در فهم آثار ادبی،از اهمیت خاصی برخوردار است.علوم بلاغی و بررسی قواعد و قوانین آن برای کشف و بیان فصاحت و بلاغت کلام است ؛که شامل سه علم:معانی،بیان و بدیع می شود.هر شعری از جنبه زیبا شناختی به عواملی بستگی دارد ؛که تحلیل آنها می تواند ،کاشف بخشی از آن زیبایی ها باشد .در شعر گاهی این زیبایی ها جنبه لفظی دارد که قسمتی از علوم بلاغی این مهم را بر عهده دارد ولی بخش دیگر ارتباط لفظ با معنی وبازتاب اندیشه در لفظ را بررسی می کند.در این رساله که بررسی دیوان «سعید خان مولتانی »است.شعر او را از هر دوجنبه مورد بررسی قرار می دهیم ؛تا خواننده ضمن آشنایی با احساسات وعواطف شاعر به گرایش ذهن او در تصویر سازی پی ببرد ،و نگاه ودید شاعر را بشناسد واز فکر خلّاق وشاهکار آفرین او بهرمند شود .به همین دلیل در این مجموعه،ابتدا در مقدمه شرح حال مختصری از زندگی شاعر بیان گردیده ودر فصل های بعد به صورت مفصّل تر به بررسی هر کدام از عناصر خیال همراه با زیباترین شواهد از دیوان او پرداخته شده تا میزان توفیق سخنسرایی این شاعر فارسی گوی پاکستانی مشخص شود . شایان ذکر است که شاعر از میان تمام صنایع بیشتر ازتشبیه استفاده کرده است ؛که بسامد کاربرد صنایع از طریق نمودار بهتر نمایانده شده است

جامعه شناسی ادبیات دانشی نوین ومیان رشته ای است که در آن تأثیر جامعه بر ادبیات و برعکس، تأثیر ادبیات بر جامعه مورد بررسی قرار می گیرد. آثار ادبی بازتاب شفاف شرایط فکری و فرهنگی هر عصر ی هستند. از آنجایی که تاریخ نگاران، نمی توانسته اند به روشنی از فضای سیاسی و اجتماعی عصر خویش سخن بگویند، تحلیل جامعه شناختی آثار ادبی می تواند، تصویر روشن و واضحی از اوضاع اجتماعی عصر پدیدآورندگان اثر را به ما ارائه دهد. رمان مهم ترین شکل ادبی روزگار و تصویری عینی از چشم انداز و برداشت نویسنده از زندگی است که از اوایل دوران مشروطیت بیشتر در پیوند با انتقاد از اوضاع اداری و اجتماعی ایران به وجودآمد. ادبیات جامعه را بازمی تاباند و حقایقی را راجع به تعاملات اجتماعی ما بیان می دارد. جامعه و ادبیات، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند و بی شک، هر دو از هم تأثیر می پذیرند. جامعه شناسی ادبیات به عنوان یک شاخه علمی میان رشته ای ، اوضاع اجتماعی ،فرهنگی و اخلاقی و...شاعران ونویسندگان را مورد بررسی قرار می دهد.افکاری که بیان کننده اوضاع جامعه ،فرهنگ و آداب ورسوم حاکم بر آن است. رمان چهار جلدی« سال های ابری» علی اشرف درویشیان، یک رمان کاملا رئالیستی است و تمام وقایع آن، تجربیات و شواهد عینی زندگی نویسنده است. این رمان در واقع اتوبیو گرافی نویسنده وآینه ی تمام نمای زندگی و جامعه وی می باشد . هدف ما از نقد جامعه شناختی آن، ترسیم چهره ی طبقات اجتماعی، وضعیت سیاسی- اقتصادی و فرهنگی آن است. در این پژوهش تلاش بر این بوده تا با بررسی جامعه شناسی سیاسی- اجتماعی این رمان، اوضاع جامعه ی ایران در دوره ی پهلوی اول و دوم را که مقارن با پیدایش و زمان رویداد حوادث رمان سال های ابری است، به روش تحلیل متن داستان و نقد و بررسی آن به خواننده بنمایاند و سیمای واقعی ایران را از لا به لای سطور این اثر، استخراج کرده به همگان نشان بدهد.

چکیده: شعر را به این خاطر به عنوان یک هنر بر می شمارند که شاعران با شگردها و تمهیدات ویژه زبانی به آرایش سخن می پردازند و با نیروی خیال و آفریدن تصاویر هنری، زبان را از ساخت عادی خارج می کنند تا به زبانی به نام زبان شعر دست یابند. از طرف دیگر زبان شعر زبانی آهنگین است که از آوای نظم قافیه و ردیف، موسیقی بیرونی و درونی شعر حاصل می شود. در نتیحه شاعر به کمک همه این موارد تجربه های عاطفی خود را در زبانی تأثیرگذار بیان می کند. هرچه عاطفه ی شاعر قوی تر باشد، شعر از ساخت هنری موثری برخوردار خواهد بود. بنابرین اندیشه ی شاعر در ایماژها و هنر وی نهفته است و اگر خواننده ظرافت های زبانی، موسیقی و عناصر زیبایی شعر را به خوبی نشناسد، نمی تواند عاطفه را که هدف اصلی شاعر است چنان که هست دریابد. لذا در این پژوهش به توصیف شعر مأذون پرداختیم که در آن پس از شرح مختصری از زندگی وی، عواطف شاعرانه، نحوه ی به کار گیری زبان شعری از جمله واژگان و جملات، چگونگی موسیقی شعر و عناصر زیبایی های آن با تحلیل نمونه ها مورد بررسی قرار گرفته است تا بتوان به میزان بهره گیری شاعر از این عناصر شعری و موفقیت وی پی برد. در ضمن روش تحقیق در این رساله کتابخانه ای و توصیفی است. کلمات کلیدی: شعر، مأذون، عاطفه، موسیقی، هنر ، زبان

چکیده: تاریخ فرهنگ و تمدن هر ملت برآمده از افکار و رفتار جمیع آن ملت، به ویژه بزرگان و نخبگان آن است. برای شناخت بهتر سرزمین مادری و آگاهی از چند و چون داشته های آن، نخستین گام شناخت بزرگان و تأسی به آنهاست. رشید یاسمی از شاعران، محققان و پژوهشگران معاصر و به نام ادب فارسی است که آثار فراوانی را در عرصه ی علم و ادب، اعم از شعر و نثر و ترجمه به ثمر رسانید. دیوان اشعارش بالغ بر 2000 بیت است که در آن به شیوه ای اصولی به موضوع نوآوری در شعر فارسی اندیشید و کوشیدکه رنگ تازه ای به سخن خود بدهد. شعر او ترکیبی از ادب کلاسیک و معاصر است. اودر عین شناخت ادب کهن فارسی نوگراست و ذهنی شیفته اندیشه های بکر دارد و می خواهد علاوه بر حفظ اصالت ها و سنت ها بدعت گزارباشد. او با کمک عناصر سازنده چون زبان، موسیقی، صورخیال وعاطفه به آرایش سخن خود پرداخته و سخن شاعرانه ی خود را خلق می کند. سخن رشید از نظر معنی و مضمون درس اخلاق و فضیلت است و در این راستا در برگردان آثار شاعران و نویسندگان سعی در نشر اندیشه و جهان بینی اسلامی خود داشته است. در این پژوهش علاوه بر بررسی آثار و خدمات رشید به شیوه تحلیل محتوایی به بررسی عناصر بنیادین شعر او پرداخته و دراین راستا چگونگی بروز و نمود هر کدام از عناصر یاد شده و نیز میزان توانایی های شاعر در به کارگیری آنها مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. واژگان کلیدی:رشید یاسمی، زبان، موسیقی، صورخیال، عاطفه و درونمایه

در سراسر گیتی هزاران داستان و افسانه ی عامیانه بین اقوام و ملل مختلف پراکنده است، که شاید گردآوری تمام آنها سالیان دراز دیگر وقت بخواهد. هر یک از این داستانها موجودیت و هویتی جداگانه دارند و شاید هیچ گونه شباهتی بین بعضی از آنها وجود نداشته باشد؛ اما اگر با دید علمی بنگریم خواهیم دید که تمام قصه های دنیا از عناصر معدودی ساخته شده اند و اگر دگرگونی و تفاوتی هست در ترکیب این عناصر با یکدیگر است. پراپ عقیده دارد که تمام مواد و مصالح قصه های عوامانه از سی و یک عنصر بیرون نیستند و تمامی تفاوت ها فقط در ظاهر داستانهاست. علاوه بر این در این گونه قصه ها هفت شخصیت به چشم می خورد؛ که تمام خویشکاریها توسط آنها انجام می شود. در این پژوهش تلاش بر این بوده است تا با بررسی قصه های عامیانه ی صبحی مهتدی در ایران و هانس کریستین اندرسن در دانمارک، نظر پراپ را در مورد ریخت شناسی قصه های عامیانه ی ایران و دانمارک به اثبات برسانیم و یا رد کنیم و این نتیجه ی کلی به دست آمد که سازه های داستانی و ریخت شناسی قصه های عامیانه در تمام جهان از جمله ایران و دانمارک ثابت هستند. روش ما در این پژوهش تحلیل متن 4 قصه از هر مجموعه بر اساس ریخت شناسی پراپ و توصیف سازه های داستانی آنها بوده است.این پایان نامه شامل چهار فصل است که در فصل اول کلیات، در فصل دوم ریخت شناسی قصه، فصل سوم سازه های داستانی اعم از خرق عادت، غلبه ی تقدیر، زبان مشترک شخصیت ها، زمان و مکان مورد بحث قرار گرفته و فصل آخر مربوط به نتیجه گیری می باشد. کلمات کلیدی: صبحی مهتدی، هانس کریستین اندرسن، قصه، عامیانه، ریخت شناسی، سازه های داستانی.

رئالیسم و ناتورالیسم به عنوان دو مکتب ادبی در قرن نوزده در اروپا و به خصوص فرانسه مطرح بود. این دو مکتب ـ که به فاصله ی کمی از یکدیگر به وجود آمدند ـ خیلی زود منتقدین و البته طرف داران بسیاری پیدا کردند. رئالیسم تلاش می کرد واقعیت های اجتماعی و علل و عوامل موثر در پیدایش آن ها را به درستی منعکس کند، ولی ناتورالیسم به نشان دادن یک برش سطحی از این واقعیت، بسنده می کرد و علاقه ی زیادی به نشان دادن واقعیت های زشت و زننده ی زندگی داشت. مهم ترین اصل این مکتب، تحلیل رفتار انسان بر اساس دو اصل: جبر و وراثت است و در واقع دادن جنبه ی علمی به ادبیات. موضوع این پایان نامه، تحلیل داستان «دل کور» از اسماعیل فصیح، بر اساس ویژگی های رئالیستی و ناتورالیستی است و این که این نویسنده تا چه اندازه در نوشته هایش تحت تاثیر این دو مکتب بوده است.

داستان نویسی که عمری یکصد ساله دارد در پرتو نگرش ها و نظریات متفاوت و همچنین ابزارآلات بیانی مختلف دچار دگرگونی های بسیاری شده است. داستان نویسی پس از پیدایش فقط محدود به جنبه ی نوشتاری باقی نماند و پس از پیشرفت های علمی و ظهور عکاسی، به عنوان یکی از عوامل و لوازم فیلم های سینمایی مورد استفاده قرار گرفت. اقتباس از ادبیات، عکاسی، نقاشی، و موسیقی موجب شد که هنر سینما به عنوان هنری مرکب شکل بگیرد. چنان که فیلم سینمایی داش آکل به کارگردانی مسعود کیمیایی در سال 1350 بر اساس داستان داش آکل صادق هدایت تهیه شده است. تحلیل چنین آثار سینمایی که برگرفته از داستان های ادبی است علاوه بر آن که عرصه ی تازه ای را پیش رو می گشاید، می تواند ویژگی های دوره و بخشی از تاریخ سینمای ایران را نیز روشن کند.بر این اساس، پژوهش حاضر با تکیه بر داستان داش آکل و علم نشانه-شناسی علاوه بر پرداختن به چگونگی انتقال واژه ها به تصاویر، عناصر موجود در هر دومتن داستان و فیلم را نیز بررسی می کند و با توجه به نتایج حاصل از آن وجوه تشابه و افتراق ادبیات و سینما را بیان می کند. در این پایان نامه ابتدا تعریفی از هنر و دیدگاه های حاکم بر ادبیات و سینما، اقتباس و رابطه ی آن با علم نشانه شناسی و عناصر داستانی و سینمایی مطرح و بعد از آن ساختار داستان داش آکل از دو منظر سینمایی و ادبی بررسی شده است. در ساختار ادبی، عناصر داستان چون شخصیت، لحن، گره افکنی، گره گشایی، زاویه ی دید، گفتگو و... بررسی شده است و در ساختار سینمایی به عناصر بیانی فیلم که شامل سه نظام تصویر، تدوین و صدا است پرداخته و با متن داستان انطباق داده شده است. در ادامه، مقایسه ی تطبیقی بین ساختار هر دو متن و شخصیت های موجود در آن صورت گرفته است.

منظومه های عاشقانه یکی از زیر مجموعه های ادبیات غنایی محسوب می شوند.همان طور که از نام این منظومه ها مشخص است، درون مایه ی اصلی این نوع ادبی عشق و مضامین عاشقانه می باشد.مثنوی سیف-الملوک و بدیع الجمال اثری از میرصوبدارخان از دودمان تالپوران سند است. اثر مذکور در قرن سیزدهم از روی نسخه ی منثور یکی از داستان های کتاب هزار و یک شب طسوجی در بحر خفیف مسدس مخبون محذوف سروده شده است. این داستان را می توان در گروه قصه های پریان که یکی از انواع قصه های عامیانه است قرار داد. در این پژوهش به بررسی عناصر زیرساختی(درون مایه) و روساختی که خود در دو زمینه صورت گرفته است ( 1- از منظر ویژگی های منطومه های عاشقانه که شامل: قالب، شخصیت و انواع شخصیت، عشاق، طرفین عشق، توصیف، آغاز و انجام منظومه، واسطه، قرینه سازی و اتفاق) و (2- ویژگی های قصه های عامیانه که شامل: خرق عادت، پیرنگ، زبان مشترک شخصیت ها، زمان و مکان، مطلق گرایی و کلی گویی، غلبه ی سرنوشت و تقدیر و همچنین مشخص کردن زاویه ی دید داستان) و ریخت شناسی قصه و در انتها مشخص نمودن سبک داستان، پرداخته می شود. در پایان نتایجی از این مطالعات به دست می آید.

غبارهمدانی وشوریده شیرازی هردو از شاعران دوره بازگشت می باشند که قالب اشعار هردو غزل می باشد. هرشعری دارای عناصر سازنده ای است که مهمترین آنهاعبارتنداز :زبان ،تصویرومعنا. وبدون این سه عنصر شعری خلق نخواهد شد بنابراین در این پژوهش به شیوه تحلیل محتوایی به بررسی این سه عنصردر اشعار غبارهمدانی وشوریده شیرازی پرداخته می شودو چگونگی کاربرد هرکدام از این عناصر ومیزان توانایی کاربرد هردو شاعر مورد بررسی قرار می گیرد. این پژوهش شامل چهار فصل می شود که عبارتند از: فصل اول:کلیات(تعریف مسأله،بیان سؤالات وفرضیه های تحقیق،مقدمه،زندگی نامه) فصل دوم:زبان وموسیقی شعر و در فصل سوم:تصاویر بیانی شعر هردو شاعر مورد بررسی قرار می گیرد. و فصل چهارم:معانی وعواطف شعری هر دو شاعر را مورد بحث قرارداده ودر آخر نتیجه گیری کرده است.

مثنوی جدایی نامه اثر ماندگار میرصوبدارخان تالپور که مفصّل ترین مثنوی او نیز به شمار می روددر این پایان نامه علاوه بر تصحیح نسخه خطّی منحصر به فرد این مثنوی به روش قیاسی سعی شده است مهم ترین مضامین شعری و ویژگی های سبکی این مثنوی برشمرده شده و از منظر اختصاصات زبانی ، ادبی و سبکی نقد و تحلیل شود. علاوه بر این نسخه ی خطی مثنوی مذکور از منظر نحوه ی رسم الخط و اشتباهات رایج نگارشی و وزنی بررسی شده است. در سرتاسر مثنوی جدایی نامه، عاشقِ بی قرار از جدایی خانواده،وطن و دل بستگی هایی که به آنها داشته می نالد؛و با وجود گلایه های فراوان از بد عهدی ایام ، هیچگاه از لطف الهی و نقشی که او در عاقبت انسان دارد غافل نمی شود.. میرصوبدارخان و دیگر امیران خاندان تالپوری از ارادتمندان به اهل بیت (علیهم السلام) هستند که در این مثنوی نیز ابیاتی در طلب شفاعت و توسل به پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت(علیهم السلام) سروده شده است .استفاده از برخی اصطلاحات محلّی و عامیانه و گفتاری از یک سو و برخی نشانه ها و لغات و ترکیبات کهن سبک خراسانی از سوی دیگر، زبان مثنوی را ساده و صمیمی کرده و آن را از دیگر منظومه های عاشقانه در شبه قارّه متمایز می سازد.ضرورت پرداختن به این اثر،معرفی و نقد و بررسی آثاری است که در خارج از مرزهای امروز ایران به زبان فارسی پدید آمده و به دلیل منحصر به فرد بودن نسخه و در دسترس نبودن آن، متاسفانه تا کنون ناشناخته مانده است.

میر صوبدار خان تالپور متخلص به میر، از حاکمان وادیبان خاندان تالپور درهند وفرزند میر فتح علی خان است .برخلاف تمام خاندانش که شیعه مذهب بودند ، وی اهل تسنن بود.از وی کتابهایی باقی مانده،که عبارتند از : 1- مثنوی سیف الملوک که درسال 1247 ه.ق سروده و 1205 بیت دارد 2- فتح نامه که درسال 1244 سروده وبه پیروی از شاهنامه درتاریخ کلهوران وتالپوران است 3- مثنوی شیرین و خسرو درسال 1251 سروده است 4- جدایی نامه 5- ماه ومشتری که درسال 1255 سروده ودرحدود 1506 بیت است .آثار دیگری به نثر دارد مثل: خلاصه التداوی درطب یونانی وخطوط در 1000 بیت . موضوع مورد بحث ما مثنوی ماه ومشتری او ست که به تصحیح قیاسی، تحلیل ونقد توصیفی آن می پردازیم و توضیحاتی درمورد زندگی شاعر، ویژگی های رسم الخطی نسخه خواهیم دادو به صنایع بدیعی ، بیان ، ویژگی های سبکی ، صنایع لفظی ، تحلیل ساختارداستانی و... می پردازیم

اثرادبی به ویژه شعر از نظربه کاگیری زبان وروش بیان از اثر عیر ادبی متمایز می شود. ادبی وهنری کردن یک اثر از طریق به کاربردن شگردها وتمهیداتی صورت می گیرد که شکل گرایان روسی آن را آشنایی زدایی می نامند.به کاربردن تمهیداتی مانند وزن وقافیه وآهنگین کردن سخن،مجازهای بیانی شاعرانه مانند تشبیه،استعاره،پارادوکس،کنایه و...همچنین تغییر در ساخت اجزای جمله وساختن ترکیبات جدید شگردهایی است که زبان یک اثر را ادبی وهنری می کند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.