نام پژوهشگر: حسن حسین زاده شانه چی

تطور عاشورانگاری در منابع اهل سنت از آغاز تا پایان عصر سبط ابن الجوزی
پایان نامه 0 1391
  علی خلیلی صیفار   نعمت الله صفری فروشانی

عاشورانگاری اهل سنت از قرن دوم تا نیمه قرن هفتم مهم ترین دوره نگارش و تدوین این متون است. عاشورانگاران مورد بررسی در این پژوهش علاوه بر گرایش به عقاید عمومی اهل سنت از جمله اعتقاد به دو خلیفه اول، انتخابی بودن خلیفه و دیگر موارد، دارای گرایشهای فرعی نیز بودند که آنها را از یکدیگر متمایز کرده است. برخی از ایشان تمایل شدیدی به اهل بیت(ع) دارند و در مقابل نگاه انتقادی شدیدی نسبت به بنی امیه و حتی عثمان نشان داده اند؛ برخی دیگر همان تمایل به اهل بیت(ع) و ضدیت با بنی امیه را دارند جز آن که هوادار هر سه خلیفه قبل از امام علی(ع) هستند؛ عاشورانگارانی نیز هستند که شخص یزید را از جرم همدستی در قتل امام حسین(ع) تبرئه کرده اند. عاشورانگاری اهل سنت با تفصیل و تشریح وقایع- اگرچه نه در همه موقعیتها- آغاز شده و در ادامه با دو نوع روایت پیگیری شده است. در نوع اول مولفان با گزارش تاریخی مختصر که شامل همه موقعیتهای مربوط به وقایع عاشورا و کربلا نیست به روایت خود از عاشورا پرداخته اند و در نوع دوم کوشیده شده اکثر جزئیات و حوادث موقعیتهای مختلف بیان شود. توجه به دوره های زمانی که عاشورانگاریهای مفصل در آنها پدید آمده حاکی از این نکته است که این عاشورانگاریها ابتدا در دوران فترت خلافت بنی امیه و سپس در دوران فترت خلافت بنی عباس به وجود آمده است. عاشورانگاری های پدید آمده توسط اهل سنت از منظر دیگری نیز قابل توجه هستند. اکثر این آثار به صورت تک نگاری به نگارش در نیامده و در میان آثار بزرگ و کوچک صاحبان آن بروز و ظهور کرده است. همچنین عاشورانگاری در میان اهل سنت در شروع خود پیوند مستحکمی با سند دارد بدین معنی که نخستین عاشورانگاری تقریباً هیچ مطلبی را بدون استناد به راوی یا راویان نقل نکرده است و جالب آن که تقریباً بیش از نیمی از این راویان حوادث نیز خود از شاهدان بوده اند. اما این روش متاسفانه در ادامه با افت و خیز روبرو شده و تداوم نداشته است. عاشورانگاری اهل سنت در مقطع تاریخی مورد بحث اگر چه در دو روش تاریخنگاری و گزارش تاریخی بوده، اما نباید از تفاوت درونی همین دو نوع مذکور غفلت شود؛ زیرا روایت برخی عاشورانگاری ها از حوادث واقع گرایانه است و روایت برخی دیگر رویکردی داستانی احساسی پیدا کرده است. حوادث فراتاریخی نیز از آغاز عاشورانگاریها مورد توجه بوده و روایت شده اما با این حال تفاوتهای عمده ای در روایت عاشورانگاران مختلف یافته است که در دسته بندی تاریخی و فراتاریخی قرار می گیرد.

وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان امامی از شهادت امام رضا (ع) تا آغاز غیبت صغری (203-260 ه.ق)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1390
  یاشار شفیع اف   حسن حسین زاده شانه چی

این تحقیق تحت عنوان «احتکار و وظیفه حکومت اسلامی در برابر آن در فقه امامیه» دارای یک مقدمه، دو بخش، پنج فصل، شانزده مبحث و خاتمه می باشد. مقدمه تحقیق عبارت از کلیاتی است که در آن تعریف مسأله، بیان سوال های اصلی و فرعی، سابقه و ضرورت انجام تحقیق، فرضیه ها، هدف و روش تحقیق، روش گردآوری اطلاعات و ابزار آن و همچنین قلمرو تحقیق بیان گردیده است. فصل اوّل بخش نخست مربوط به مفهوم شناسی احتکار و مفاهیم مشابه آن بوده که معنای آن در لغت، در علم اقتصاد و در اصطلاح فقهاء آورده شده است. مفهوم احتکار با توجه به جنس و فصل آن، دو مفهوم مشابه دارد. احتکار از این دو مفهوم مشابه خود از نظر علم فقه و اقتصاد فرق های اساسی دارد. فصل دوّم مربوط به حکم و موارد احتکار با بیان ادلّه فقهی می باشد. درباره حکم احتکار میان فقهای امامیه دو دیدگاه اساسی وجود دارد. مشهور فقهاء قائل به حرام بودن احتکار، بعضی از فقهاء قائل به کراهت احتکار هستند. باتوجه به بررسی ادلّه هردو طرف، نظر حرام بودن احتکار دارای ادلّه محکم می باشد. موارد احتکار از نظر حکم اوّلی و حکم حکومتی با هم متفاوت است. در حکم اوّلی احتکار موارد آن منحصر در شش چیز، ولی در حکم حکومتی موارد احتکار شامل همه موادّ مایحتاج جامعه اسلامی می باشد. در فصل سوّم از عوامل زمینه ساز احتکار و همچنین آثار و عواقب زیانبار آن مثل آثار اخلاقی، اقتصادی و سیاسی- اجتماعی بحث شده است. و همچنین بیان شده است که انحصار اقتصادی همان شکل تغییر یافته احتکار است. فصل اول بخش دوم به راه های بازدارنده از سوی شارع مقدس در برابر احتکار و محتکر اختصاص یافته است. فصل دوم از بخش دوم به وظایف حکومت اسلامی برای مقابله با احتکار می پردازد. خاتمه تحقیق هم در بردارنده خلاصه و جمع بندی کلّ مطالب است.