چکیده برای بررسی اثر نانو ذرات آهن روی رشد و عملکرد چغندرقند، یک آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی کارخانه قند نقده (36 درجه و 57 دقیقه شمالی و 45 درجه و 23 دقیقه شرقی و ارتفاع 1299 متر از سطح دریا) در سال 1390 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل مقادیر کود آهن نانو (1، 2 و 3 در هزار و بدون محلول پاشی به عنوان شاهد) و زمان محلول پاشی آهن (در مراحل 20، 40، 60، 80 و 100 درصد پوشش سطح زمین) بود. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تاثیر مرحله محلول پاشی بر بریکس و ph ریشه، طول ریشه، قطر-ریشه، طول و عرض برگ، غلظت کلروفیل b و کارتنوئید برگ، درصد فسفر، نیتروژن و پروتئین برگ و اثر غلظت محلول-پاشی آهن بر درصد فسفر، نیتروژن و پروتئین برگ معنی دار شد. اثر متقابل بین مقادیر آهن و مراحل محلول پاشی بر روی مساحت برگ یک بوته، شاخص سطح برگ، سطح ویژه برگ، وزن برگ و دمبرگ، کلروفیل a برگ، آهن و پتاسیم برگ، میزان سدیم، پتاسیم، ازت مضر ریشه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد ریشه (وزن تر ریشه)، عملکرد ریشه (وزن خشک ریشه)، درصد و عملکرد قند، عملکرد برگ و عملکرد پروتئین برگی و همچنین روی نسبت های (شاخص برداشت) برگ، دمبرگ، کل بخش هوایی، ریشه و شکر به بیوماس کل معنی دار بود. کاهش معنی دار سدیم ریشه فقط در محلول پاشی 2 و 3 در هزار آهن نسبت به شاهد و کمترین پتاسیم ریشه (21/5 درصد) در تیمار 2 در هزار آهن و در 20 درصد پوشش سطح زمین مشاهده شد. کمترین مقدار ازت ریشه (31/0 درصد) از تیمار محلول پاشی با غلظت 2 در هزار آهن و در 20 درصد پوشش سطح زمین بدست آمد. بالاترین شاخص بریکس (56/22 درصد) و کمترین ph ریشه (2/6) از محلول پاشی در مرحله 80 درصد پوشش سبز بدست آمد. بالاترین مقدار بیوماس (53576 کیلوگرم در هکتار)، از غلظت 2 در هزار آهن و مرحله رشدی 80 درصد پوشش و بیشترین عملکرد وزن تر ریشه (140571 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 3 در هزار در مرحله 20 درصد پوشش زمین به دست آمدند. عیار قند در کلیه مقادیر کاربرد آهن در مراحل 20 تا 40 درصد پوشش زمین برابر با درصد قند در تیمار شاهد بود. ولی در مراحل 60 و 80 درصد پوشش گیاهی مقادیر 2 و 3 در هزار آهن باعث افزایش معنی دار درصد قند شد. بیشترین عملکرد قند (2608 کیلوگرم در هکتار) از محلول پاشی آهن با غلظت 2 در هزار و در مرحله 80 درصد پوشش زمین بدست آمد. محلول پاشی در کلیه سطوح غلظت آهن، در مراحل 40 و 60 درصد پوشش زمین عملکرد قند را نسبت به شاهد افزایش نداد. بالاترین درصد آهن (5/274 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک) و پتاسیم (12/4 درصد) برگ چغندرقند در تیمار محلول پاشـــی 1 در هزار آهن و به ترتیب در مراحل 80 و 100 درصد پوشش سبز زمین مشاهده شدند و بیشترین درصد فسفر برگ چغندرقند از غلظت 1 و 3 در هزار آهن بدست آمدند. برای تولید عملکرد پروتئین بیشتر، با تاخیر در محلول پاشی نیاز به غلظت های بالاتر آهن می باشد. کلمات کلیدی: آهن نانو، بریکس، چغندرقند، عملکرد، مراحل رشد.