در این پژوهش، اثر فراوری حرارتی بر سالم‏سازی و ارزش غذایی بستر جوجه گوشتی، به منظور امکان استفاده از آن در تغذیه نشخوار کنندگان، در دو کارگاه، مورد بررسی قرار گرفت. اثر فراوری حرارتی بر سالم‏سازی و ارزش غذایی بستر جوجه گوشتی، به منظور امکان استفاده از آن در تغذیه نشخوار‏کنندگان، در دو کارگاه فراوری مورد بررسی قرار گرفت. در کارگاه فراوری اول (سبزوار) فرایند حرارتی با استفاده از بخار آب جهت تأمین 70-80 درجه سلسیوس به مدت 30 دقیقه و در کارگاه دوم (سمنان)، فرایند حرارتی با استفاده از روغن داغ جهت تأمین 70 درجه سلسیوس به مدت 40 دقیقه اعمال شد. در هر دو کارگاه، فراوری باعث کاهش معنی‏دار جمعیت کلی باکتری‏ها در دامنه قابل قبول و حذف تمامی کولی فرم‏ها و باکتری‏های بیماری‏زا، به ویژه اشرشیاکلی و سالمونلا شد. در کارگاه شهر سبزوار میانگین ماده خشک 929 گرم در کیلوگرم ماده تر و خاکستر، پروتئین خام، دیواره سلولی، دیواره سلولی منهای همی‏سلولز، کلسیم و فسفر در نمونه‏های فراوری شده خروجی از دیگ پخت به ترتیب 186، 255، 462، 144، 4/17 و 5/9 گرم در کیلوگرم ماده خشک بود. در کارگاه شهر سمنان، میانگین ماده خشک 823 گرم در کیلوگرم ماده تر و خاکستر، پروتئین خام، دیواره سلولی، دیواره سلولی منهای همی‏سلولز، کلسیم و فسفر در نمونه‏های فراوری شده به ترتیب 178، 283، 491، 185، 6/18 و 4/9 گرم در کیلوگرم ماده خشک بود. اجزای پروتئینی نمونه‏های برداشت شده از خروجی دیگ پخت در کارگاه شهر سبزوار برای بخش‏های a، b1، b2، b3 و c به ترتیب 451، 119، 277، 97 و 66 گرم در کیلوگرم پروتئین خام بودند که طی فراوری مقادیر a و b1 کاهش اما بخش‏های b2، b3 و c افزایش یافت. در کارگاه شهر سمنان نیز اجزای پروتئینی نمونه‏های فراوری شده برای بخش‏های a، b1، b2، b3 و c به ترتیب 451، 5/60، 286، 131 و 72 گرم در کیلوگرم پروتئین خام بودند که مشابه با نمونه‏های شهر سبزوار با کاهش معنی‏دار a و b1 و افزایش معنی‏دار بخش‏های b2، b3 و c طی فرایند حرارتی همراه بود. مقادیر گوارش پذیری آزمایشگاهی ماده خشک، ماده آلی، ماده آلی در ماده خشک در نمونه‏های فراوری شده (خروجی از ماشین پرس) کارگاه شهر سبزوار به ترتیب 771، 773، 629 گرم در کیلوگرم ماده خشک و انرژی قابل متابولیسم 31/9 مگاژول درکیلوگرم ماده خشک برآورد شدند. میانگین اندازه‏گیری شده برای این مقادیر در کارگاه شهر سمنان به ترتیب 773، 787، 644 گرم در کیلوگرم ماده خشک و 53/9 مگاژول در کیلوگرم ماده خشک برآورد شدند که اختلاف معنی‏داری با بستر خام نداشتند. کاربرد فرایند حرارتی غیر مستقیم جهت فراوری بستر جوجه گوشتی می‏تواند منجر به تولید یک مکمل پروتئینی غنی از مواد معدنی در تغذیه نشخوارکنندگان شود.