شب پره پشت الماسی یا بید کلم با نام علمی plutella xylostella (l.) (lepidoptera: plutellidae)، یکی از مهمترین آفات گیاهان خانواده چلیپاییان در سراسر دنیا می باشد. این حشره در سالهای اخیر همواره آفتی جدی برای کلم کاری های استان تهران بوده است. در این آزمایش اثر دو حشره کش ایندوکساکارب (آوانت 150 sc ) و هگزافلومورون (کنسالت 10% ec) روی مراحل تخم، لارو سن سوم و حشره بالغ شب پره پشت الماسی به روش فرو بردن برگ (leaf dip) در محلول حشره کش بررسی شد و غلظت کشنده (lc50) هر دو حشره کش بر روی مراحل مختلف آفت به دست آمد. همچنین غلظت های زیرکشنده lc10 و lc25 هر دو حشره کش روی لارو سن سوم اثر داده شد و پارامترهای دموگرافیک شامل امید به زندگی (ex)، نرخ بقا میان دوره ای (lx)، مرگ و میر ویژه سنی(dx)، احتمال مرگ و میر ویژه سنی (qx)، tx و باروری ویژه سنی(mx)، همچنین وزن شفیرگی، درصد شفیرگی و درصد پروانه شدن شفیره ها، طول دوره رشد و نمو مراحل پیش از بلوغ، طول عمر حشرات بالغ، باروری و زادآوری، میزان بقا نسل حاصل، نسبت جنسی، توزیع سنی پایدار و پارامترهای بیولوژیکی مانند نرخ ناخالص تولید مثل (grr)، نرخ خالص تولید مثل (r0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت در روز (?)، متوسط مدت زمان یک نسل(t)، نرخ ذاتی تولد (b)، نرخ ذاتی مرگ (d) و زمان دوبرابر شدن جمعیت (dt) به دست آمده تحت این تیمارها با شاهد مقایسه شد. مقدار lc50 های به دست آمده روی مرحله تخم، حشره بالغ و لارو سن سوم برای ایندوکساکارب به ترتیب 40/201، 20/845 و 82/4 پی پی ام و برای هگزافلومورون 32/37، 3438 و 48/1 پی پی ام بود. مقایسه میانگین های وزن شفیرگی، درصد پروانه شدن و درصد شفیرگی نشان داد که در نسل والدین ، همه غلظت های زیرکشنده با شاهد اختلاف معنی دار داشتند اما در نسل بعدی تنها در lc25 ایندوکساکارب، در وزن شفیرگی اختلاف معنی دار با شاهد نشان داد. همچنین طول دوره رشد و نمو لارو و شفیره در هگزافلومورون با شاهد اختلاف معنی داشتند ولی ایندوکساکارب تاثیری بر این دوره ها نداشت. طول دوره تخم و عمر حشرات بالغ نیز با این حشره کش ها تغییر یافت ولی طول دوره پیش شفیرگی تفاوتی با شاهد نداشت. تعداد کل تخم های گذاشته شده، باروری، نرخ ناخالص تولید مثل (grr)، نرخ خالص تولید مثل (r0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت در روز (?) و نرخ ذاتی تولد (b) تحت تاثیر دزهای زیرکشنده نسبت به شاهد به صورت معنی دار کاهش یافتند. همچنین پارامترهای مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (dt)، میانگین زمان یک نسل(t) و نرخ ذاتی مرگ (d) نسبت به شاهد افزایش یافتند. اما پارامترهای نسبت جنسی و درصد تفریخ تخم ها در تیمارها اختلاف معنی داری با شاهد نداشت. مجموع lx ها در پروانه ها و امید به زندگی (ex) حشره در تیمارها از شاهد کمتر بود. توزیع سنی پایدار (cx) نشان داد که حشره کش ها باعث تغییر دینامیسم جمعیت شده بودند.

کنه ی تارتن دو لکه ای با نام علمی tetranychus utricae koch به نام های کنه ی تارتن گلخانه و کنه ی تارتن زرد نیز مشهور است. این گونه دارای انتشار جهانی است .این کنه حدود 1200 گونه ی گیاهی را مورد حمله قرار می دهد که به 150 گونه از این میزبان ها خسارت اقتصادی وارد می کند. استفاده از آفت کش های وسیع الطیف در کشاورزی باعث از بین رفتن موجودات مفید، طغیان آفات ثانویه، به وجود آمدن نژادهای مقاوم آفت و اثرات نامطلوب محیطی شده است. در سال های اخیر اسانس ها، عصاره ها و متابولیت های ثانویه گیاهی به سبب خواص حشره کشی، دورکنندگی و ضدتغذیه ای توجه زیادی را در کنترل آفات به سمت خود معطوف ساخته اند. در این پژوهش اثر اسانس و عصاره گیاه پونه (.mentha pulegium l)، دارچین ((cinnamomum zeylanicum blume. و سرو (thuja orientalis l.) بر کنه ی تارتن دولکه ای t. urticae در شرایط دمایی 2±28 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±70 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه clevenger به دست آمدند. در تهیه ی عصاره ها از اتانول به عنوان حلال و توسط دستگاه rotary evaporator در خلأ تغلیظ شد. بر اساس lc50 بدست آمده، کنه ی تارتن دولکه ای در مرحله ی بالغ و تخم به اسانس پونه حساسیت بیشتری نشان داد. نتایج بازدارندگی تخمریزی نشان داد که اسانس پونه باعث بازدارندگی تخمریزی در تیمارها شد. بر اساس lc50 بدست آمده، عصاره ها دارای سمیت زیادی روی کنه ی تارتن دولکه ای نبودند. در میان عصاره ها، عصاره ی پونه باعث دورکنندگی شد. بالاترین میزان بازدارندگی تخمریزی در بیشترین غلظت عصاره پونه به دست آمد. از نتایج به دست آمده مشخص شد که اسانس گیاهان مورد مطالعه نسبت به عصاره آن ها روی کنه ی تارتن دولکه ای موثرتر هستند.

بید سیب زمینی، (zeller) phthorimaea operculella از آفات مهم سیب زمینی در مناطق معتدله و گرم جهان از جمله ایران می باشد. در این آزمایش اثر دو حشره کش آبامکتین (1.8 %ec) و دلتامترین (%ec 2.5) روی مراحل تخم، لارو سن اول، شفیره و حشره کامل بید سیب زمینی (به دو روش غوطه وری کاغذ صافی و آغشته کردن ظروف پتری) بررسی شدند و غلظت کشنده (lc50) هر دو حشره کش روی مراحل مختلف آفت برآورد گردیدند. همچنین غلظت زیرکشنده lc30 هر دو حشره کش روی تخم اثر داده شد و پارامترهای دموگرافیک شامل امید به زندگی (ex)، نرخ بقای میان دوره (lx)، مرگ و میر ویژه سنی (qx) و طول عمر حشرات کامل، باروری و زادآوری، میزان بقای نسل حاصل، نسبت جنسی، توزیع سنی پایدار و پارامترهای بیولوژیکی مانند نرخ ناخالص تولیدمثل (grr)، نرخ خالص تولیدمثل (ro)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (?)، متوسط مدت زمان طول یک نسل (t)، نرخ ذاتی تولد (b)، نرخ ذاتی مرگ (d) و زمان دو برابر شدن جمعیت (dt)، به دست آمده تحت این تیمارها با شاهد مقایسه شدند. مقدار lc50 های به دست آمده روی مراحل تخم، لارو سن اول و حشره کامل به دو روش غوطه وری کاغذ صافی و آغشته کردن ظروف پتری برای آبامکتین به ترتیب 92 /0، 014/0 و 6/4، 46/0 و برای دلتامترین به ترتیب 095/0، 024/0 و 9/1، 29/0 پی پی ام بود. حشره کش-های آبامکتین و دلتامترین حتی در غلظت های بالای 2000 میلی گرم بر لیتر (بر مبنای ماده موثر) در این آزمایش به روش غوطه وری هیچ گونه تاثیری روی مرحله ی شفیرگی نشان ندادند. به همین دلیل lc50 آنها برای شفیره تعیین نشد. بر اساس نتایج به دست آمده، آبامکتین روی مرحله لارو سن اول بیشترین سمیت را نشان داد و حشره کش دلتامترین برای مراحل تخم و حشرات کامل بید سیب زمینی سمیت بیشتری را داشت. تقریبا همه ی پارامترهای جمعیت پایدار مانند نرخ های ناخالص و خالص تولیدمثل، نرخ های ذاتی و متناهی افزایش جمعیت، متوسط طول مدت یک نسل، مدت زمان دو برابر شدن جمعیت و پارامترهای زیستی مانند زادآوری و طول عمر تحت تاثیر حشره کش ها قرار گرفتند و آبامکتین بیشترین اثر سوء را روی پارامترهای تولیدمثلی p. operculella داشت. آبامکتین اثرات منفی روی نرخ های ذاتی، متناهی افزایش جمعیت، پارامترهای زیستی مانند زادآوری و نسبت جنسی ایجاد کرد و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (dt) را افزایش داد. حشره کش دلتامترین همه ی پارامترهای جداول زندگی را به ویژه نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) را افزایش داد اما سبب کاهش مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (dt) گردید.

سن گندم، eurygaster integriceps puton (hemi.: scutelleridae) مهم ترین آفت مزارع گندم و جو در خاورمیانه است.این حشره در ایران نیز به عنوان یک آفت کلیدی، خسارت قابل ملاحظه ای به محصول گندم و جو وارد می کند. سم پاشی هایی که علیه این آفت صورت می گیرد نه تنها باعث آلودگی محیط زیست شده بلکه موجب آلودگی مواد غذایی نیز می شود. بنابراین استفاده از قارچ های بیمارگر حشرات در مدیریت آفت می تواند موجب کاهش استفاده از آفتکش های شیمیایی شود. قارچ metarhizium anisopliae (metchnikoff) sorokin یکی از مهم ترین قارچ های مورد استفاده در کنترل بیولوژیک آفات است. در این پژوهش زهرآگینی سه جدایه ی بومی از قارچ m. anisopliae به اسامی m14، iran437c و iran715c در آزمایش های زیست سنجی پوره های سن دوم، پنجم، نسل تابستانه و نسل زمستانه ی سن گندم با یکدیگر مقایسه شدند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی امکان استفاده از قارچ m. anisopliae در برنامه ی کنترل بیولوژیک سن گندم، انتخاب بهترین جدایه و بهترین فرمولاسیون بود. قارچ ها روی محیط کشت sda در دمای 2 ± 23 درجه سلسیوس و در شرایط 16 ساعت روشنایی و هشت ساعت تاریکی کشت داده شدند و به روش سیستم دو مرحله ای آماده استفاده شدند. در این روش اینوکلوم قارچی شامل قطعات میسلیوم یا هیف ها در محیط مایع درون ارلن های متحرک تولید شده و برای تولید کنیدی ها به محیط کشت جامد انتقال یافت. کنیدی های قارچ جهت انجام زیست سنجی به روش اسپری مورد استفاده قرار گرفتند. پس از اثبات بیماریزایی و انجام یکسری آزمایش های مقدماتی دزهای 104، 105، 106، 107، 108 و 109 اسپور بر حشره جهت آزمایش استفاده شدند. آزمایشات انجام گرفته در قالب طرح کاملاٌ تصادفی و آزمون فاکتوریل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تعیین lc50 از نرم افزار sas و برای تعیین lt50از نرم افزار curve expert 1.3 استفاده شد. نمودارها با استفاده از نرم افزار excel رسم گردید. lc50 جدایه های m14 ، iran715c و iran437cروی مرحله پوره ی سن دوم به ترتیب 103×3/2، 103×9/4 و 104×8/4، روی مرحله ی پوره سن پنجم (جدایه های iran715c و iran437c) به ترتیب 103×1 و 103×6، روی نسل تابستانه به ترتیب 106 ×4/1، 106×2/3 و 107×3/4 و روی نسل زمستانه به ترتیب 104×5/6، 104×1/7 و 105×6/3 اسپور بر میلی لیتر و lt50 آنها (در غلظت 108) نیز به ترتیب 11/5، 31/6 و 9 روز (برای مرحله ی زمستان گذران)، 9/11، 52/17 و 64/29 (مرحله ی تابستان گذران)، 22/2، 48/3 و 5/3 (پوره ی سن دوم)، 12/3 و 45/3 (پوره ی سن پنجم) محاسبه گردید. m14 بهترین جدایه ی بومی با کمترین زمان کشندگی و دز کشندگی 50% تعیین شد. حساس ترین مراحل رشد حشره نسبت به آلودگی قارچ به ترتیب مراحل پورگی، نسل زمستانه و نسل تابستانه مشخص شدند. اثر سوسپانسیون های 106 و 108 اسپور بر میلی لیتر از قارچm. anisopliae در روغن ها بر میزان مرگ و میر سن گندم به روش اسپری بر روی نسل تابستانه سن گندم مطالعه شد. در تمام آزمایش ها غلظت 108 اسپور در میلی لیتر، میانگین درصد مرگ و میر بیشتری را در سن گندم نشان داد و در این غلظت تفاوت معنی داری بین روغن های ®addit،® ec و® citoweet از نظر مرگ و میر سن گندم مشاهده شد. روغن های ® citoweet و ec®،®addit ، lt50قارچ m. anisopliae و جدایه ی m14 را نسبت به حامل آب مقطر و توئین به ترتیب 38/63، 45/54 و 63/35 درصد کاهش دادند. بیشترین کاهش دز کشندگی 50% قارچ در روغن citoweet® مشاهده شد. افزودن حامل های روغنی به سوسپانسیون قارچ سبب افزایش بیمارگری قارچ شده است. استفاده از روغن و آب در فرمولاسیون ضمن تأمین رطوبت کافی برای اسپورها، نفوذ قارچ به کوتیکول حشره را تسهیل کرده و موجب کوتاه شدن چرخه بیماری گردید.

سن گندم،put. eurygaster integriceps مهم ترین آفت گندم در بسیاری از کشورهای آسیای غربی از جمله ایران، افغانستان، عراق، لبنان، سوریه و ترکیه می باشد. یکی از راهبردهای کنترل سن گندم استفاده از قارچ های بیمارگر به ویژه beauveria bassiana (balsamo) vuillemin به عنوان آفت کش قارچی برای کنترل حشرات کامل زمستان گذران و نسل تابستانه روی محصول می باشد. در این تحقیق بیمارگری چهار جدایه ایرانی فشند، spt-566، ir-k-40 و spt-22 از قارچ b. bassiana و همچنین تأثیر افزودن مواد روغنی در بیمارگری این جدایه های قارچ، روی حشرات کامل سن گندم در دو مرحله تابستان گذران و زمستان گذران به روش زیست سنجی از طریق اسپری کردن غلظت های مختلف و نمونه برداری در طول زمان، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات در چهار تکرار به صورت آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی تجزیه گردید. برای تعیین lc50 از نرم افزار sas 9.0 و برای تعیین lt50 از نرم افزار curve expert 1.3 استفاده گردید. نمودارها با استفاده از نرم افزار excel رسم شد. همچنین میزان تولید کنیدی های قارچ، روی محیط های غذایی مختلف بررسی و بیمارگری کنیدی های حاصل از این محیط کشت ها و یک سوسپانسیون روغنی، روی سن گندم در مکان زمستان گذران آن در ارتفاعات حمامک در قالب طرح بلوک کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق نتایج میانگین مرگ و میر روی سن گندم در مرحله تابستان گذران با غلظت 109 اسپور بر میلی لیتر از جدایه های فوق الذکر به ترتیب 40/7±53/73، 68/3±3/8، 5/7±5/22 و 78/4±5/7 درصد و در مرحله زمستان گذران به ترتیب 12/5±87/94، 9/4±41/59، 81/9±58/43 و 41/19±33/33 درصد محاسبه گردید. lc50 برآورد شده برای جدایه فشند در مرحله تابستان گذران 108×6/1 و در مرحله زمستان گذران 105×2 اسپور بر میلی لیتر می باشد. همچنین lt50 در غلظت 109 اسپور بر میلی لیتر در مرحله تابستان گذران 13 روز و در مرحله زمستان گذران هفت روز به دست آمد. با مقایسه ای که بین مرحله تابستان گذران و مرحله زمستان گذران سن گندم انجام شد مرحله زمستان گذران با میانگین 74/43 درصد تلفات، حساسیت بیشتری را در مقایسه با سن های تابستانه با میانگین 72/19 درصد تلفات نشان داد. فشند بهترین جدایه با پایین ترین lt50 و lc50 وکم اثرترین آن ها جدایه spt-22 تعیین شد. برای بررسی تأثیر مواد افزودنی در افزایش بیمارگری قارچ از دو روغن ec® و addit® استفاده گردید. نتایج نشان داد که افزودن روغن به سوسپانسیون قارچ باعث شدت بیمارگری قارچ روی دو مرحله زیستی سن گندم در همه جدایه ها شد. به طوری که میانگین مرگ و میر جدایه های فشند، ir-k-40، spt-22 و spt-566در مرحله تابستان گذران برای هر دو روغن به ترتیب 75/98، 93/94، 70/78 و 94/40 درصد و در مرحله زمستان گذران به ترتیب 95/94، 57/59، 54/97 و 45/78 درصد محاسبه شد. همچنین مقایسه ی روغن ها با یکدیگر نشان داد که تفاوت معنی دار بین روغن های ec® و addit® در مرحله تابستان گذران وجود داشته و روغن addit® با عملکرد بیشتر در گروه a قرار گرفت. محیط های غذایی sday، جو سالم، جو پوک، ارزن و شلتوک+سبوس برنج برای تولید کنیدی های هوایی جدایه فشند مورد ارزیابی قرار گرفتند. بیشترین میزان تولید کنیدی را محیط کشت مخلوط سبوس و شلتوک برنج با غلظت 1010×1 کنیدی بر میلی لیتر و کمترین مقدار را محیط کشت sday با غلظت 108×6 کنیدی بر میلی لیتر به خود اختصاص دادند. بیمارگری کنیدی های حاصل از این محیط کشت ها و یک سوسپانسیون روغنی، روی سن گندم در مکان زمستان گذران آن در ارتفاعات حمامک طی سال های 88 و 89 بررسی شد. در سال 88 از جدایه spt-566 جهت این آزمون استفاده شد که میانگین مرگ و میر توسط جو پوک، شلتوک+سبوس برنج، ارزن، سوسپانسیون روغنی و جو سالم به ترتیب 57/34، 93/30، 77/30، 33/29 و19/42 درصد بود. در سال 89 از جدایه فشند که موثرترین جدایه در شرایط آزمایشگاهی بود استفاده گردید و میانگین هر کدام از تیمارها به ترتیب 27/17، 74/18، 74/18، 33/20 و 6/19 درصد بدست آمد.

آزمایشهای سمیت تنفسی نشان داد که با افزایش زمان و غلظت اسانس ها میزان مرگ ومیر افزایش می یابد. در آزمایش اثر بازدارندگی تخم ریزی اسانس ها روی حشره کامل اسانس مورد بیشترین بازدارندگی واسانس برگ بو کمترین بازدارندگی را نشان دادند. اسانس های مورد آزمایش دارای اثر دورکنندگی روی حشرات کامل شب پره آرد بودند . در آزمایش بررسی دوام سمیت تنفسی مشخص شد گذشت زمان اثر سمیت تنفسی اسانس ها را کاهش می دهد . اسانس گیاه مورد بالاترین دوام و اسانس گیاه برگ بو کمترین دوام را داشت .

ترپیس غربی گل (frankliniella occidentalis) یکی از آفات اصلی کشت های گلخانه ای شامل گلخانه های سبزی و صیفی و گیاهان زینتی در سراسر جهان می باشد که در سال 2004 میلادی وارد ایران شد و تاکنون در بیشتر نقاط منتشر شده است. در این تحقیق کارآیی تعدادی از حشره کش های جدید و تجارتی و یک حشره کش گیاهی شامل فیپرونیل (آجندا)، سایپرمترین (سایپرمترین)، دیازینون (دیازینون)، ایمیداکلوپراید (کنفیدور) و اکسی ماترین (کینگ بو) بر روی مراحل مختلف تریپس غربی گل با استفاده از روش زیست سنجی ارزیابی شد. می باشد. مرگ و میر 24 ساعت بعد از تیمار شدن محاسبه شد. lc50 در مورد حشره ی بالغ برای اکسی ماترین، فیپرونیل، سایپرمترین، دیازینون و ایمیداکلوپراید به ترتیب 94/69، 97/17، 98/205، 1502 و 2303 پی پی ام بدست آمد. این میزان برای پوره ی سن دوم به ترتیب برابر با 21/4، 41/4، 34/31، 30/54 و 1840 پی پی ام تعیین شد. lc50 دو حشره کش اکسی ماترین و فیپرونیل روی پوره ی سن اول برابر با 13/4 و 24/4 پی پی ام حاصل شد. میزان lt50 برای این حشره کش ها روی مرحله ی بالغ 41/14، 33/8، 78/5، 49/15 و 42/15 ساعت بدست آمد. همچنین kt50 برای سایپرمترین، ایمیداکلوپراید، فیپرونیل و دیازینون به ترتیب 93/5، 68/7، 59/8 و 18/12 ساعت محاسبه شد.اکسی ماترین فاقد اثر ضربه ای بود.

چکیده شب پره پشت الماسی (diamondback moth) یا بیدکلم، plutella xylostella (l.) (lepidoptera: plutellidae) یکی از مهمترین آفات گیاهان خانواده چلیپائیان در سراسر دنیا می باشد. این حشره در سالهای اخیر آفتی مخرب برای کلم کاری های استان تهران بوده است. در بین بالپولکداران، این شب پره بالاترین مقاومت را به آفتکش های شیمیایی نشان داده است. بنا به نظر بسیاری از محققین، برای از بین بردن مشکل مقاومت این آفت به آفتکش های شیمیایی باید از برنامه های مدیریت تلفیقی آفات(ipm) استفاده کرد. در راستای این امر، استفاده از عوامل کنترل کننده میکروبی(mcas) مطرح می شود. در این تحقیق، اثر عوامل بیمارگر bacillus thuringiensis و nucleopolyhedrovirus روی لاروسن دوم شب پره پشت الماسی بررسی شد. غلظت کشنده 50 درصد (lc50) جدایه های بومی20، kd-2، 6r و جدایه تجاری dipel باکتری b.t روی لاروهای سن دوم شب پره پشت الماسی به ترتیب برابر با cfu/ml103×4/3، cfu/ml104×1/6، cfu/ml106×9/2 و cfu/ml104×8/8 بود. بیشترین اثر کشندگی باکتری b.t مربوط به جدایه 20 بود که در ترکیب با ویروس استفاده شد. غلظت کشنده 50 درصد (lc50) ویروس (npv) برابر با ob/ml104×8/3 تعیین گردید. آزمایشات زیست سنجی ترکیب b.t-npv در سه غلظت از باکتری (lc75, lc50, lc25) و سه غلظت از ویروس (lc75, lc50, lc25) انجام شد. مقایسه میانگین های طول دوره لاروی، درصد شفیره شدن، وزن شفیره ها، درصد خروج حشرات کامل با شاهد اختلاف معنی دار داشتند. نوع اثرمتقابل در این ترکیبات، اثر سینرژیستی- افزایشی بود. مقادیر زمان کشنده 50 درصد (lt50) باکتری b.t، ویروس npv و ترکیب این دوb.t-npv روی لاروسن دوم شب پره پشت الماسی بررسی شد و براین اساس lt50 بدست آمده در ترکیبات b.t-npv نسبت به کاربرد باکتری یا ویروس به تنهایی کمتر بود. کلمات کلیدی: bacillus thuringiensis، جدایه های بومی،nucleopolyhedrovirus ، اثر سینرژیستی- افزایشی

شب پره پشت الماسی (diamondback moth) یا بیدکلم، plutella xylostella (l.) (lepidoptera: plutellidae) یکی از مهمترین و مخربترین آفات تیره کروسیفر در سراسر دنیا می باشد که نسبت به بسیاری از حشره کش های شیمیایی مقاومت نشان داده است. برای از بین بردن مشکل مقاومت این آفت به حشره کش ها، استفاده از مواد همراه برای کاهش دز مصرفی حشره کش ها مطرح می شود. در این تحقیق ابتدا غلظت های مورد استفاده مشخص شد، سپس به هر غلظت مواد همراه برتر، سیتوویت و دی جی به ترتیب به میزان 500، 250 و 500 میلی گرم بر لیتر اضافه شد و تاثیر این محلول های سمی در کنترل لارو سن سوم شب پره پشت الماسی بررسی گردید. اطلاعات به دست آمده به وسیله نرم افزار sas مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین اثر حشره کش های مختلف در کنترل شب پره پشت الماسی بررسی گردید و میزان غلظت کشنده 50 درصد برای حشره کش های ایندوکساکارب، تیودیکارب، هگزافلومورون و بلتیرول روی لاروهای سن سوم شب پره پشت الماسی به ترتیب mg/l 79/46، mg/l 12/543،mg/l 22/6 و cfu/ml 105×5/3 محاسبه گردید. نتایج نشان داد بین میزان غلظت کشنده 50 درصد حشره کش های مختلف اختلاف معنی دار وجود دارد. در بین حشره کش های مورد آزمایش هگزافلومورون دارای کمترین غلظت مصرفی برای کنترل شب پره پشت الماسی می باشد، همچنین ماده همراه برتر نسبت به سیتوویت و دی جی باعث کاهش مصرف حشره کش ها گردید. در این تحقیق مشخص گردید جهت کنترل شب پره پشت الماسی حشره کش های هگزافلومورون وبلتیرول مناسب تر هستند و مواد همراه در تمام حشره کش ها باعث کاهش میزان آفت کش مصرفی گردید.

چکیده شب پره پشت الماسی، plutella xylostella (l.) (lepidoptera: plutellidae) مخربترین آفت گیاهان خانواده چلیپاییان در سراسر دنیا است. این حشره در سال های اخیر همواره آفتی جدی برای کلم کاری های استان اصفهان و تهران بوده است. در این تحقیق اثر چهار حشره کش، هگزافلومورون (کنسالت 10% ec)، ایندوکساکارب (آوانت 150 sc)، تیودیکارب (لاروین wsp 80%) و کلرپایریفوس اتیل (دورسبان 40.08% es) و هم افزای پای پرونیل بوتوکساید روی هفت جمعیت: حساس، نجف آباد، مبارکه، خمینی شهر، فلاورجان، جنوب تهران و محمد شهر کرج روی مرحله لاروی سن سوم شب پره پشت الماسی به روش فروبردن برگ (leaf dip) در محلول حشره کش بررسی شدند و غلظت lc50 و پارامترهای tr (نسبت lc50): نسبت lc50 های یک جمعیت به قویترین حشره کش آن جمعیت، rf (نسبت مقاومت): نسبت lc50 های هر حشره کش از جمعیت مقاوم به lc50آن حشره کش از جمعیت حساس، level susceptibility (سطح حساسیت) و درصد هم افزایی به دست آمدند که با شاهد مقایسه شدند. مقدار lc50 حشره کش های هگزافلومورون، ایندوکساکارب، تیودیکارب و کلرپایریفوس اتیل به ترتیب برای جمعیت حساس 21/0، 51/0، 88/113 و 49/72 پی پی ام، برای جمعیت نجف آباد 26/4، 35/6، 7271 و 3788 پی پی ام، برای جمعیت خمینی شهر 58/4، 41/29، 5412 و 7796 پی پی ام، برای جمعیت مبارکه 72/7، 32/7، 3914 و 2226 پی پی ام، برای جمعیت فلاورجان 09/4، 18/5، 2650 و 6490 پی پی ام، برای جمعیت جنوب تهران 02/1، 18/5، 2650 و 6490 پی پی-ام و برای جمعیت کرج 35/2، 79/11، 1644 و 2538 پی پی ام بود. درصد هم افزایی با غلظت های lc50 و lc25 آفت کش ها انجام شد. در غلظت lc50 در حشره کش های هگزافلوومورون، ایندوکساکارب و تیودیکارب، غلظت های: حشره کش: هم افزا (4:1)، حشره کش: هم افزا (8:1) و حشره کش: هم افزا (10:1) درمقایسه با شاهد اختلاف معنی داری نداشتند. و در حشره کش کلرپایریفوس اتیل غلظتهای: کلرپایریفوس اتیل: هم افزا (8:1)، کلرپایریفوس اتیل: هم افزا (10:1) در مقایسه با شاهد اختلاف معنی داری نداشتند. در غلظت lc25 در حشره کشهای هگزافلوومورون، ایندوکساکارب و کلرپایریفوس اتیل، غلظت های: حشره کش: هم افزا (4:1)، حشره کش: هم افزا (8:1)، حشره کش: هم افزا (10:1) در مقایسه با شاهد اختلاف معنی داری نداشتند. و در حشره کش تیودیکارب، غلظت تیودیکارب: هم افزا (10:1) در مقایسه با شاهد اختلاف معنی داری نداشتند.

اثرات زیر کشندگی سموم تیوسیکلام و کروموفنوزید بر روی آماره های زیستی شب پره ی پشت الماسی مورد تحقیق قرار گرفت که این آماره ها شامل امید به زندگی، باروری ویژه سنی، نرخ خالص تولید مثل، نرخ ناخالص تولید مثل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت و ...بود. همچنین دزهای کشنده این سموم بر روی سه مرحله تخم، لارو سن سوم و حشره بالغ این آفت نیز مورد ارزیابی قرار گرفت.

چکیده بالشک مرکبات، pulvinaria aurantii یکی از مهم ترین آفات مرکبات در شمال ایران می باشد. در این بررسی اثر آفت کش های فسفره (مالاتیون، کلروپایریفوس) و بوپروفزین و روغن dg روی پوره سن یک بالشک مرکبات و آفت کش های بوپروفزین و پیری پیروکسی فن روی پوره سن سه به تنهایی و به صورت ترکیب با روغن dg در شرایط آزمایشگاهی با دمای1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±75 درصد و دوره نوری 16 روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. هم چنین این آزمایش در شرایط صحرایی مورد بررسی قرار گرفت. مقدار lc50 بدست آمده برای هر کدام از حشره کش های مالاتیون، کلروپایریفوس و بوپروفزین روی پوره سن یک برابر 9/251، 76/105 و70/24 و میزان lc50 بدست آمده برای آفت کش های پیری پیروکسی فن و بوپروفزین روی پوره های سن سوم به ترتیب برابر با 56/37 و 77/203 می باشند. نتایج نشان داد که درشرایط آزمایشگاهی آفت کش های بوپروفزین و پیری پیروکسی فن به ترتیب موثرترین آفت کش روی پوره سن یک و پوره سن سه بالشک می باشند. میزان lc50 هر کدام ازآفت کش به تنهایی و در زمان استفاده از نصف غلظت آن به صورت ترکیب با dg مشابه بوده است، که نشان دهنده نقش سینرژیستی ترکیب dg بوده است. هم چنین در شرایط صحرایی ترکیب مالاتیون با dg و ترکیب بوپروفزین با dg به ترتیب موثرترین آفت کش روی پوره سن یک و پوره سن سه می باشند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ترکیب dg ضمن کاهش مصرف آفت کش ها باعث افزایش کارایی آنها می شود. کلمات کلیدی: بالشک مرکبات ، روغنdg ، سینرژیست

چکیده در سال های اخیر شب پره پشت الماسی (diamondback moth)، plutella xylostella (linnaeus1758) مخرب ترین آفت خانواده کروسیفر یا چلپاییان در سرتاسر دنیا شده است که با توجه به مقاومت آن نسبت به سموم شیمیایی از عوامل کنترل کننده ی میکروبی نظیر bacillus thuringiensis برای مدیریت آن استفاده می شود. در این پروژه، در راستای حرکت به سوی مدیریت تلفیقی آفات و تسهیل استفاده از عوامل بیمارگر حشرات در کنترل بیولوژیک آفات به صورت بررسی تفاوت قدرت کنترل بیولوژیک چند جدایه ی ایرانی b. thuringiensis انجام پذیرفت. آزمایشات زیست سنجی با جدایه های b. thuringiensis به منظورتخمین lc50 و lt50 صورت پذیرفت. پرورش لارو شب پره پشت الماسی روی برگ های کلم درشرایط کنترل شده ژرمیناتور انجام شد. به منظور تعیین غلظت و انتخاب واحد مناسب، جدایه ها از روش های شمارش اسپور به وسیله ی لام هموسیتومترو شمارش کلنی روی محیط کشت آگارغذایی (na) استفاده شد. زیست سنجی با فرو بردن دیسک های برگی در محلول باکتری باغلظت های مختلف روی لاروهای سن 1، 2 و 3 شب پره پشت الماسی انجام شد. آزمون مقایسه ای با 5 تیمار (جدایه ها) و در 5 تکرار برای سن سوم و 3 تکرار زمانی برای سنین 1 و2 لاروی و هر تکرار شامل 10 لارو در قالب طرح کاملاً تصادفی صورت گرفت و آماربرداری از تلفات بعد از 5 روز انجام شد همچنین تجزیه واریانس و فاکتوریل درسه غلظت بالا، متوسط و پایین به دست آمد. نتایج نشان داد که بیشترین lc50 به دست آمده برای سنین 1، 2 و 3 لاروی به ترتیب cfu/ml103×3bacillus thuringiensis subsp kurstaki)dipel )، cfu/ml104×2 (bacillus thuringiensis subsp kurstaki)dipel و cfu/ml106×1 (bacillus thuringiensis subsp kurstaki)dipel می باشد و کمترین lc50 به ترتیب cfu/ml 102×6 جدایه 79، cfu/ml102×2 جدایه 87 و cfu/ml104×1 جدایه87 می باشد. برای lt50 بدست آمده در غلظت 108 برای سن سوم لاروی و 106 برای سنین اول ودوم لاروی بیشترین زمان بدست آمده به ترتیب 85/34 ساعت مربوط به (bacillus thuringiensis subsp kurstaki)dipel ، 01/79 ساعت جدایه 29 و 23/74 ساعت جدایه 29 و همچنین کمترین lt50 به دست آمده بترتیب 12/33 ساعت جدایه 20، 33/58 ساعت جدایه 79 و 21/55 ساعت جدایه 79 می باشد. با توجه به اطلاعات به دست آمده در این بررسی بیشترین اثر کشندگی b.thuringiensis روی سن دوم لاروی پروانه پشت الماسی مربوط به جدایه 87 بوده است.

گوجه فرنگی دومین محصول سبزی مهم در سراسر دنیا است و شب پره ی مینوز گوجه فرنگی (meyrick, 1917) (lep.,gelechiidae ) tuta absoluta یکی از آفات مهم گوجه فرنگی در سراسر دنیا به شمار می رود. استفاده از حشره کش های شیمیایی یکی از روش های مهم مهار این آفت است. در این پژوهش اثر پنج حشره کش شیمیایی (ایندوکساکارب، سایپرمترین، کلرپیریفوس، ایمیداکلوپراید، فلوبن دیآمید) و سه حشره کش با منشا طبیعی (اسپینوزاد، ماترین و آبامکتین) با روش غوطه ور کردن برگ گوجه فرنگی در محلول سمی روی مراحل زیستی تخم، چهار سن لاروی و حشره کامل مورد بررسی قرار گرفت. تلفات 48 ساعت پس از کاربرد حشره کش ها ثبت شد. فقط حشره کش های آبامکتین و ماترین روی تخم ها موثر بودند. تجزیه پروبیت نشان داد که حشره کش های اسپینوزاد، آبامکتین، فلوبن دیآمید، ایندوکساکارب و سایپرمترین روی مراحل مختلف لاروی موثر بودند. حشره کش-های کلروپیریفوس، ایمیداکلوپراید و ماترین در غلظت های بسیار بالا (ppm 3000،5000،8000) نیز به 80 درصد کشندگی روی لاروهای آفت نرسیدند. حشره کش کلرپیریفوس به علت دارا بودن خاصیت تدخینی روی حشرات کامل قادر به ایجاد تلفات 80 درصد شد. فلوبن دیامید، ایندوکساکارب، اسپینوزاد و آبامکتین را می توان در مهار شیمیایی بر علیه مراحل لاروی این آفت توصیه کرد.

تریپس غربی گل frankliniella occidentalis pergande (thysanoptera: thripidae) از مهم ترین آفات محصولات گلخانه ای از جمله سبزی و صیفی و گیاهان زینتی در سراسر جهان است و در مقابل طیف وسیعی از آفت کش ها مقاومت نشان داده است. تریپس غربی گل در سال 1380 وارد ایران شد و تا کنون در بسیاری از نقاط کشور گسترش یافته است. ارزیابی پتانسیل آفت کش های مختلف برای مدیریت این آفت از اهمیت بالایی برخودار است. در این تحقیق دموگرافی تریپس غربی گل روی دو رقم رایج خیار گلخانه ای و زمینی ارزیابی شد. آماره های جدول زندگی شامل نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت، نرخ خالص افزایش جمعیت، متوسط زمان تولید یک نسل به دست آمد. طول دوران قبل از بلوغ در تریپس غربی گل روی رقم خیار گلخانه ای و خیار زمینی به ترتیب 23/0±46/14 و 51/1±49/11 روز محاسبه شد. میانگین طول دوران پیش تخم ریزی کل، برای خیار گلخانه ای و زمینی به ترتیب 22/13و 75/14 روز و پیش تخم ریزی، به ترتیب 31/0 و 29/0 روز بود. نرخ ذاتی رشد rm محاسبه شده روی رقم گلخانه ای و زمینی به ترتیب 2063/0 و 1902/0 روز بود. نرخ ذاتی تولد (b) روی رقم گلخانه ای و زمینی در توزیع سنی پایدار به ترتیب 9898/0 و 9912/0 بود. نرخ مرگ و میر یا نرخ ذاتی مرگ (d)، به ترتیب 0102/0 و 0088/0 بود. نسبت نرخ ذاتی تولد به مرگ در دموگرافی دو رقم گلخانه ای و زمینی به ترتیب 04/97 و 64/112 به دست آمد. متوسط مدت زمان یک نسل (t) برای تریپس غربی گل در رقم خیار گلخانه ای و زمینی به ترتیب 45/20 و 17/21مدت زمان دو برابر شدن (dt) روی دو رقم گلخانه ای و زمینی به ترتیب 64/3 و 36/3 روز تخمین زده شد. نرخ ناخالص تولید مثل (grr) و نرخ خالص تولید مثل (r0) روی رقم گلخانه ای و زمینی به ترتیب 02/170- 59/165 و 96/48 - 83/78 پوره به ازای هر ماده در نسل بود. lc50 به دست آمده برای تریپس غربی گل با استفاده از سموم اسپینوزاد، آبامکتین و دلتامترین به ترتیب برابر 612/4، 095/8 و 071/10 میلی گرم بر لیتر به دست آمد که اسپینوزاد در میان این سه حشره کش دارای بالاترین میزان سمیت برای افراد بالغ تریپس غربی گل بود. آزمایش زیست سنجی اسپینوزاد بر کنه شکارگر amblyseius swirskii athias-henroit (acari: phytoseiidae) نیز انجام شد که lc50 به دست آمده برای اسپینوزاد 566/96 میلی گرم ماده موثره بر لیتر یا ppm به دست آمد. دز زیر کشنده ی اسپینوزاد با استفاده از 955/2lc25= میلی گرم بر لیتر یا ppm بر افراد بالغ تریپس غربی گل به انجام رسید. بر این اساس دوره ی افراد بالغ در آزمایش دوز زیرکشنده و شاهد به ترتیب 571/5 و 48/11 روز بود. میانگین کل باروری در افراد ماده بالغ در آزمایش دز زیر کشنده و شاهد به ترتیب 07/22 و 94/69 نتاج بود. با توجه به نتایج حاصل از آزمایش های زیست سنجی که میزان سمیت پایین اسپینوزاد نسبت به کنه ی شکارگر را نشان دادند، می توان این حشره کش را یکی از بهترین ابزارها در مدیریت تلفیقی آفات به حساب آورد.

از مهم ترین مشکلات انبار داری، خسارت بالایی است که آفات انباری وارد می کنند که از جمله ی کلیدی ترین آن ها می توان به سوسک چهار نقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus (fabricius) اشاره کرد. مصرف بی رویه ی سموم شیمیایی در این آفت باعث بروز مقاومت نسبت به این سموم شده است، ضمن اینکه آلودگی محیط زیست، مسمومیت حشرات گرده افشان و پستانداران را نیز به دنبال خواهد داشت. به دلایلی که گفته شد کم کم، ترکیبات گیاهی توانسته اند به عنوان یک جانشین خوب برای سموم شیمیایی مطرح شوند. از جمله مزایای اسانس ها می توان به منشا طبیعی، داشتن مولکول های فعال بیولو‍‍ژیک، سمیت کم برای پستانداران، هزینه ی کم تر در تولید، انباشته نشدن در محیط و گستره ی فعالیت وسیع آن ها اشاره کرد. هدف از این تحقیق تعیین اثر سمیت تنفسی اسانس های گیاهان مورد مطالعه روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات، مطالعه خاصیت بازدارندگی تخم ریزی اسانس ها و شناسایی ترکیبات موجود در یک اسانس مؤثر بود. لذا حشره ی مورد نظر در دمای2 ± 27 درجه ی سلسیوس و رطوبت نسبی5 ± 65 و شرایط تاریکی روی چندین ظرف نخود و لوبیای چشم بلبلی پرورش یافت. گیاهان مورد نظر در این تحقیق شامل بادرنجبویه melissa officinalis (linn) ، زوفا hyssopus officinalis (l.) از خانواده ی نعناعیان lammiaceae هستند، پنج انگشت hausskn vitex pseudonegundo از خانواده ی شاه پسند verbenaceae، شمعدانی عطری (ژرانیوم) pelargonum roseum ait. از خانواده ی geraniaceae، میخک dianthus caryophyllus (l.)از خانواده ی caryophyllaceae و بابونه ی آلمانی matricaria chamomilla (l.) از خانواده ی asteraceae است. گیاهان نام برده شده بعد از جمع آوری، در شرایط مناسب خشک شده و به سیله ی دستگاه اسانس گیر از آن ها اسانس گیری شد. برای شناسایی ترکیبات مؤثر ترین اسانس از دستگاه gc-ms استفاده شد. تجزیه ی داده ها با نرم افزار sas 9.1و مقایسه ی خطوط زیست سنجی با روش teta انجام شد. بعد از انجام آزمایش های زیست سنجی نتایج به دست آمده نشان داد، که درصد تلفات حشره ی کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات با افزایش غلظت اسانس و مدت اسانس دهی همبستگی مثبت و معنی داری داشت و همه ی اسانس ها اثر کشندگی روی آفت مورد نظر داشتند. lc50 گیاهان موردنظر به ترتیب زیر به دست آمد: گیاه زوفا 13/13، بادرنجبویه 95/48، پنج انگشت 59/78، ژرانیوم 21/213، میخک 74/222 و بابونه ی آلمانی 1129 میکرولیتربرلیتر هوا. درصد باز دارندگی تخم ریزی اسانس های گیاهی هم اندازه گیری شد و طبق آن میزان تخم ریزی سوسک چهارنقطه ای حبوبات در اثر اسانس های مختلف اختلاف معنی دار در سطح یک درصد نشان داد. مؤثر ترین اسانس زوفا بود و نتیجه ی تجزیه ی اسانس زوفا hyssopus officinalis (l.) با دستگاه gc-ms، 70 ترکیب بود. از بین این 70 ترکیب شش ترکیب بیش ترین درصد را به خود اختصاص دادند: 3-pinanone (33.57%)، phellandrene (11.25%) beta-، 2-beta-pinene (10.73%)، elemol (5.69%)، bicyclogermacrene (3.49%) و germacrene-d (2.07%).