گسترش روزافزون شهرها، اقدامات سریع عمرانی را به دنبال دارد و شهرها لزوما دچار تغییرات می شوند که یکی از معضلات و مشکلات اساسی که شهرسازی امروز با آن روبروست رشد و توسعه بی رویه شهرهاست. در حال حاضر بسیاری از تلاشهایی که به منظور بهبود این وضعیت و هدایت و کنترل تحول شهر صورت گرفته، بی نتیجه مانده است، که عدم شناخت و درک ساختار فضایی و کالبدی شهرها و عدم تلاش در حفظ ، احیاء و ساماندهی آنها مشکلات فراوانی را درپی دارد. نظم و رابطه بین عناصر کالبدی و کاربریها در مناطق شهری ساختار فضایی یک شهر را نشان می دهد. ناکارآمدی و ضعف عملکردی ساختار فضایی، شهر را دچار مشکلات جدی خواهد کرد بطوریکه نیازهای اساسی شهروندان به سختی تامین می گردد. بنابراین طراحی ساختار فضایی که بتواند خود را با شرایط موجود و آتی شهر تطبیق دهد و در عین حال پایدار باشد از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از مهمترین خصوصیات یک ساختار فضایی شهری مناسب و پایدار، دسترسی آسان می باشد. از آنجاییکه دسترسی و ارتباط از پیش شرطهای اساسی زندگی شهری به شمار می روند و موضوع اصلی برنامه ریزی شهری، ساماندهی کالبدی شهر براساس عدالت اجتماعی، کارایی و کیفیت محیطی است، بدین ترتیب مدیریت شهری از طریق مکانیابی و توزیع متعادل کاربری های جاذب سفر در ساختار فضایی شهر، می تواند گام مهم در جهت کاهش سفرهای درون شهری، کاهش ترافیک، صرفه جویی در وقت و هزینه شهروندان، دسترسی آسان، تامین نیاز همه اقشار جامعه در فاصله کوتاه از محل زندگی و تحقق عدالت اجتماعی بر دارد. از اینرو تحقیق حاضر با هدف بررسی و شناخت ساختار فضایی شهر بابلسر بعنوان یکی از شهرهای کوچک اندام در استان مازندران با تاکید بر بخش دسترسی ها و شناخت الگوهای غالب سفر به مقاصد مختلف شهر و همچنین تاثیر و سهم عوامل فضایی بر انتخاب شیوه سفر شهروندان در بابلسر به انجام رسیده است. نتایج این پژوهش که با روش های توصیفی و پیمایشی انجام شده، نشان می دهد که وضعیت کیفی دسترسی ها در شهر بابلسر تحت تاثیر ساختار و فرم شهر بابلسر در وضعیت مساعدی قرار ندارد. البته لازم به ذکر است عوامل متعددی می تواند سهولت و کیفیت دسترسی را در شهرها تحت تاثیر قرار دهد، از اینرو در بررسی پارامتر مذکور، عومل مختلفی مورد توجه قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد، شیوه سفر شهروندان در شهر بابلسر در سفر به مقاصد مختلف نیز عاملی موثر در چگونگی سهولت دسترسی ها است. به عبارتی دیگر می توان با اتکا به نظر جامعه آماری بیان داشت که شیوه های مختلف سفر، تفاوت معنی داری را در سهولت دسترسی ها ایجاد می نماید.

گسترش پرشتاب و بدون برنامه شهرهای استان آذربایجان غربی ناشی از مجموعه ای از عوامل تاریخی، اقتصادی - اجتماعی و سیاسی بسیاری از مسائل و بحرانهای زیست محیطی را در پی داشته است. هدف از این تحقیق ارزیابی توان اکولوژیکی پهنه های زیستی استان آذربایجان غربی برای توسعه شهری، روستایی و صنعتی و مشخص نمودن مناطقی است که مناسب برای این کاربری می باشد. در همین رابطه 3734330.01 هکتار از پهنه استان آذربایجان غربی با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمی و مدل اکولوژیکی ایران با منطق فازی و منطق بولین با روی هم گذاری 12 لایه اطلاعاتی و جمع بندی آنها در یگان های زیست محیطی با بهره گیری از فن آوری gis ارزیابی گردید. نتایج ارزیابی در سه کلاس با تناسب زیاد، متوسط و ضعیف در منطق فازی و دو کلاس با تناسب دارد[1] و ندارد[0] در منطق بولین ارائه شد. در نهایت با مقایسه خروجی دو منطق فازی و بولین مشخص شد که: بر اساس پیاده سازی منطق بولین، مناطقی که تناسب آنها برای کاربری توسعه شهری برابر صفر است، در منطق فازی به صورت متوسط 17، 23، 60 درصد به ترتیب در کلاس های با تناسب زیاد، متوسط و ضعیف قرار گرفته اند و قابلیت منطقه برای توسعه شهری مشخص و پیشنهاد گردید.

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی نقش گردشگری در توسعه پایدار شهر مریوان است. جهت سنجش میزان تأثیر گذاری سه جامعه آماری شهروندان، گردشگران و مسئولین و کارشناسان مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از جمع آوری داده ها، جهت تحلیل اطلاعات شهروندان و گردشگران از آزمون تی تک نمونه ای و نرم افزار spss استفاد شد و برای تحلیل اطلاعات کارشناسان و مسئولین از تکنیک تلفیقی swot anp استفاده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد گردشگری در شهر مریوان از نظر اقتصادی تأثیر مثبت داشته و باعث رونق تجارت، ایجاد شغل های جدید، افزایش درآمد، کاهش بیکاری و... شده است ولی از نظر اجتماعی و فرهنگی چندان تأثیر گذار نبوده و از نظر زیست محیطی، تا حدودی در مناطق تفریحی آلودگی ناشی از زباله ها دیده می شود.

شهر پایدار شهری است که به دلیل استفاده اقتصادی از منابع، اجتناب از تولید بیش از حد ضایعات، و بازیافت آنها تا حد امکان و پذیرش سیاست های مفید در دراز مدت، قادر به ادامه حیات خود باشد. آنچه که به پایداری شهری می انجامد و اعتدال در شرایط زیست شهرها را فراهم می آورد،شامل مجموعه ای از فاکتورها از جمله شیوه کارآمد کاربری زمین، ایجاد بهترین دسترسی ها و حمل ونقل، کاربرد کارآمد منابع، کاهش انواع آلودگی ها و ضایعات محیطی و ساختاریابی پایدار فضای شهر می باشد.ساختار فضایی پایدار نتیجه بکارگیری معیارهای پایداری و شرایط مختلفی است که در طول زمان شکل می گیرند. تکوین یک ساختار فضایی پایدار به شرایطی چون تامین سهولت حرکت و دسترسی و توجیه پذیری حمل و نقل عمومی، توجیه پذیری اختلاط کاربریها و میزان انطباق و انعطاف پذیری، کیفیت زیست محیطی، رعایت فاصله بین مراکز فعالیت و سکونت و... بستگی دارد. این در حالیست که امروزه رشد سریع شهرها، جوامع شهری را با مشکلات متعددی از جمله ساخت وسازهای بی رویه و بی ضابطه و رشد افقی و گسترده شهرها، توزیع و جانمایی نامتعادل کاربریها در شهر، بهم خوردن نظم ساختار فضایی شهر و پراکنش فضایی فعالیتها، افزایش تقاضای سفر و متوسط مسافت آن، هزینه بالای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه ساخته و ناپایداری ساختار فضایی شهرها را سبب شده است. لذا با توجه به اهمیت مسئله، هدف اصلی از نوشتار حاضر، که با روش کتابخانه ای انجام شده، بررسی نقش ساختار فضایی شهر در پایداری شهر و واکاوی راهکارهای پایدارسازی ساختار فضایی شهر ها است. نتیجه مطالعه انجام شده حاکی از آن است که ساختار فضایی کنونی شهرها با استانداردهای پایداری فاصله قابل توجهی دارد. بدین ترتیب توجه برنامه ریزان و مدیران شهری را در راستای اجرایی نمودن معیارهای پایداری شهری در تصمیمات و برنامه ریزی ها طلب می نماید.

یکی از موضوعات حیاتی قرن 21 دانشمندان شهری در ارتباط با پایداری شهر، شکل شهر یا چگونگی رشد و توسعه شهر در فضا می باشد. با توجه به تاثیر اساسی شکل شهر بر پایداری آن لزوم شناخت ، مطالعه و درک ابعاد مختلف آن و هدایت آن در راستای دستیابی به توسعه پایدار احساس می گردد. به طور مثال شکل پراکندگی شهری یا گسترش افقی و ساخت و سازهای جدید در اطراف شهر، باعث آسیب های اجتماعی- اقتصادی و تخریب منابع زیست محیطی در شهرها و اطراف آنها گردیده است. با توجه به اینکه فرآیند شهرنشینی و شهرسازی در شرایط بحرانی و در حال گذار جامعه با معضلات گوناگونی مواجه شد که ساختار فضایی نامناسب شهر یکی از آنهاست. برای رهایی از این مشکل برنامه ریزان شهری به طرح های جامع شهری که معمولا برای یک افق ده ساله و حصول اطمینان از اینکه شهرها منطبق بر اهداف شهرداری ها تهیه می شوند، متکی بوده اند. شهر گرگان نیز در فاصله سالهای 35-45 با روند مهاجرت از منطقه سیستان ودیگر استان ها پذیرای مهاجرین زیادی شده است. همچنین با جدا شدن استان گلستان از استان مازندران در سال 1376، شهر گرگان به عنوان مرکز استان گلستان شناخته شد. در پی این رویداد این شهر جمعیت زیادی را از نواحی پیرامون خود جذب کرده که این امر به توسعه کالبدی این شهر به صورت فزاینده و لجام گسیخته منجر شد. در نتیجه شهر گرگان نیز به تبعیت از نظام شهرنشینی و طرح های شهری و در ایران به نظر می رسد در فرایند توسعه و گسترش کالبدی به جهات نا مطلوب پیش می رود. در نتیجه شناخت ساختار فضایی شهر گرگان و تأثیر گذاری طرح های توسعه شهری در تشدید ناپایداری این ساختار فضایی هدف این پژوهش را تشکیل می دهد. نوع تحقیق کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت جمع آوری اطلاعات به اسناد و مدارک کتابخانه ای و همچنین نهادهای مسئول شهری مراجعه شده است. در این پژوهش از نرم افزارهای spss وexcel و arc gis و همچنین مدل های آنتروپی شانون، نسبی و مدل موران استفاده شده است. در این تحقیق ابتدا به شناخت شکل شهری و اندازه گیری آن و سپس به ارزیابی پیشنهادات طرح جامع در جهت تأثیر آن بر این شکل و ساختار پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شهر گرگان دارای ساختار فضایی پراکنده و گسترده ای می باشد به طورری که نتایج تمامی مدل های آن را اثبات کرده. همچنین ناکارآمدی طرح جامع پیشنهادی و عدم تحقق پیشنهادات و برآوردهای این تحقیق و اختلاف آنچه که در طرح پیش بینی شده با آنچه که در وضع موجود اتفاق افتاده از علل مهم این ناپایداری ساختار فضایی می باشد. بعلاوه در تحقیق حاضر تحلیل و تآثیر گذاری طرح توسعه شهری بر ساختار فضایی و ناپایداری آن در نوع خود تازگی دارد.

ایی پ? فٍّ ث ثطض?ی ضاثغ ?بذتبضق طْ فٍطم ق طْی حً گ?اتط قا طْزض عا اَ از اٍضهرتلا ثاب هیاعای ا تًکبض طّیک اظ آلای سٌ بّی هرتل بًقی اظ ههطف ? ذَت بّی ف?یلی زض ق طْظ زًبی هی پطزاظز. ? اَلاتی زضایی ثابض هغطح هی ثبقس ک سّف ایی پ? فٍّ پب?د ث ? اَلات ثب ت رَ قطایظ ق طْظ زًبی هی ثبقس.ر تْ ز?تیبثی ثا ا اّساف پ? فٍّ، هغبلق ثطض?ی تئ ضَیک اظ یٍ?گی بّی ا اًَ? ?بذتبضفضبیی، ا تًکبضآل زَگی آلای اٌس اّبی اّ اَ ، تزابضه ز یًاب اٍیطای زضایی ظهی ن ضَت هی گیطز.?پ? ثبثطض?ی وً ه ضَزی)ق طْظ زًبی ( ه ضَز ثطض?ای رطاضهای گیاطز .زض بًْیات ضا جّطز بّ ذٍغی هکی بّی پیک بٌْزی اضائ هی گطزز. ?ًَ ایی تحقیق کبضثطزی ت ?َق ای ض ٍ اّبی ها ضَز ا?اتهبز زضرو آ ضٍی زاز بّ، ض ٍ کتبثرب ای، هطارق ث هطاکع بًٍْز بّی هطث عَ اضائ ز سٌّ آهبض اٍعلافابت های ثبقاس. زضتحلیل بّ اظ ض ٍ بّی ریب?ای ا?اتهبز گطزیاس ا?ات .ثطا?اب? تًابیذ پا? فٍّ ?بذتبضقا طْی ظ زًابی زض ابا ب?ط ثٍبت رَ ث فبکت ضَ بّیی چ یَ، ثطض?ی تطاکن روقیتی, ? نْ کبضثطی بّی ق طْی، هسا آ تًط پٍی قب یًَ هٍسا لّسضی، اظالگ یَ پطاک سٌ )ُا?پطاا( پیط یٍ هی وًبییس. نّ چ یٌی تًبیذ کًبی هی ز سّزضت لَیس آلای سٌ بّ ، ? نْ ه اٌبث هتحطک) ?ٍابیل قًلی (ِ ثیکتطاظه بٌث حبثت)کبضثطی بّ( هی ثبقس ثبت رَ ثا ثطض?ای باطثیت وّج?اتگی ثایی تاطاکن روقیات هٍیاعای ا تًکبضآلای سٌ بّ، کل ذ زَض بٍّی ث عٌیی ? ظَ کٍل ذ زَض بٍّی قرهی ث عٌیی ? ظَ ثیی ?بذتبضفضابیی ق طْ اٍ تًکابضآلای سٌ بّ اضتجبط رٍ زَزاضز.

یکی از مهمترین خصوصیات یک ساختار فضایی شهری مناسب و پایدار، دسترسی مناسب و آسان می باشد.از آنجایی که ساختار فضایی دارای دو الگوی کلی فشرده و پراکنده است،در فرمهای شهری متراکم و فشرده، تمرکز امکانات، افزایش تراکم، توسعه کاربری مختلط که حاوی سفرهای چند منظوره و ارائه خدمات حمل ونقل عمومی است، کاهش تقاضا و مسافت سفرهای شهری و دسترسی مناسب را سبب می گردد. اما در شهرهایی با ساختار پراکنده، نیاز به جابجایی و تقاضا برای سفر و مدت زمان آن در نتیجه ی پراکنش فضایی فعالیتها و کاربریها روز به روز افزایش یافته و تا حدودی دسترسی ها را با مشکل مواجه می سازد. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق،شهر آمل که یکی از شهرهای میانه اندام استان مازندران و همچنین مرکز شهرستان آمل با جمعیتی بالغ بر 199698 نفر و دارای دو منطقه،نه ناحیه و 23 محله است،می باشد. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی الگوی ساختار فضایی شهر آمل و اثرات آن بر نحوه ی دسترسی به کاربری های خدماتی(آموزشی،بهداشتی-درمانی،فضای سبز،تفریحی،تجاری) می باشد.که در ابتدا با استفاده از مدلهای ریاضی تعیین الگوی ساختار فضایی شهر نظیر(ضریب آنتروپی شانون،ضریب آنتروپی نسبی و ضریب موران) الگوی ساختار فضایی شهر تعیین شد .سپس با استفاده از روش پرسشنامه ای وضعیت دسترسی مردم به کاربری های خدماتی و جاذب سفر در شهر بررسی شد و با استفاده از آزمونt یک طرفه مورد ارزیابی قرار گرفت.در ادامه نیز جهت تعیین تاثیر ساختار فضایی شهر بر نحوه دسترسی به کاربری های خدماتی،از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه(آنوا) استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که الگوی ساختار فضایی شهر آمل با استفاده از ضریب آنتروپی شانون و ضریب آنتروپی نسبی پراکنده است و ضریب موران نیز الگوی متمرکز و در عین حال تصادفی این شهر را نشان می دهد.در خصوص دسترسی به خدمات شهری،کیفیت دسترسی شهروندان در حد نسبتا مطلوب گزارش شده است و نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه(آنوا) نیز نشان داده است که موقعیت فضایی محل سکونت شهروندان جز در دسترسی به مرکز شهر،تاثیر و نقش مهمی بر سهولت دسترسی به سایر کاربری ها ندارد. به عبارت دیگر نتایج حاکی از آن است که شهروندان این شهر در هر یک از مناطق درونی،بیرونی و مرکزی شهر، جهت سفرهایشان از دسترسی یکسانی برخوردار می باشند که این امر خود می تواند ناشی از توزیع و جانمایی متعادل و متوازن این کاربری ها در سطح شهر آمل باشد.

مطالعه در مورد کیفیت زندگی شهری از دهه ی 1970 به صورت قابل ملاحظه ای در شهرها و کشورهای مختلف مورد توجه جدی قرار گرفته است. منظور از کیفیت زندگی شهری توجه به شاخص های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، محیطی و روانی و غیره در دو بعد عینی(کمی) و ذهنی(کیفی) در روند برنامه ریزی کیفیت زندگی شهری است. پژوهش پیش رو با هدف بررسی و ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت زندگی شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر صورت گرفته است. در این مطالعه، دربررسی ابعاد عینی و ذهنی کیفیت زندگی شهروندان شهر نوشهر، مدل سلسله مراتب نیازهای اساسی مازلو، مبنای کار قرار گرفته است روش جمع آوری داده ها از طریق پرسش نامه با حجم نمونه 400 عدد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss و در قالب تحلیل های توصیفی و استنباطی انجام شده است. نتایج به دست آمده از مدل تحلیل عاملی حاکی از آن است مجموع واریانس تبیین شده بعد عینی برابر با (53.171) و بعد ذهنی(60.984) به دست آمده است که با توجه به نتایج، شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر از بعد ذهنی کیفیت زندگی خود رضایت بیشتری دارند. بالاترین بار عاملی برای بعد عینی، به عامل «همبستگی اجتماعی» با درصد واریانس(18.168) و بعد ذهنی، به عامل«احساس ارزشمند بودن» با درصد واریانس(26.651) را نشان می دهند. همچنین یافته ها حاکی از آنند که متغیرهایی همچون وضعیت اشتغال، سطح درآمد، و سطح تحصیلات تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر دارد؛ و افراد شاغل با سطح درآمد بالاتر و افرادی که سطح تحصیلات بالاتری دارند، کیفیت زندگی بهتر و رضایت بیشتری دارند. نتایج به دست آمده از آزمون آنوا در بررسی وجود تفاوت کیفیت زندگی نواحی مختلف و بافت های مختلف(قدیم، میانی،جدید) شهر نوشهر نشان می دهد که، کیفیت زندگی شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر تفاوت چندانی با هم ندارد، در نتیجه موقعیت مکانی، تاثیری در میزان رضایت از کیفیت زندگی شهروندان شهر نوشهر نداشته، همچنین نتایج بررسی بافت های مختلف شهر نوشهر نیز حاکی از آن است که، نوع بافت شهری(قدیم، میانی و جدید) تاثیری در میزان رضایت از کیفیت زندگی شهروندان شهر نوشهر ندارد.

فضاهای عمومی مهمترین بخش شهر محسوب می شوند و مکانهایی برای برخوردها و کنشهای متقابل میان افراد است. یکی از این فضاها پیاده روها هستند. پیاده رو یکی از مهمترین شبکه های ارتباطی است. این شبکه از آن جهت دارای اهمیت است که در مقیاس حرکت انسانی قرار دارد. از این رو باید از نظر سهولت در حرکت، نقاط مکث و نقاط دید، کاملا بی مانع باشد. لذا تأکید و توجه به مفهوم کیفیت محیط شهری و فضاهای جمعی بویژه پیاده روی ضروری است. هدف از این تحقیق دستیابی به چارچوب نظری در رابطه با بررسی کیفیت فضاهای جمعی، با تأکید بر فضاهای عابر پیاده بوده است. همچنین بررسی وضعیت فعلی فضاهای پیاده بخش مرکزی شهر ساری و شناخت کمبود و نقایص آن و نهایتا ارایه راهکارها و پیشنهادات جهت بهبود شرایط فعلی، بخش مرکزی شهر ساری به عنوان قلب تپنده شهر که بیشترین سفرهای درون شهری و مراجعات شهروندان به آنجا صورت می گیرد، بوده است. موضوع اصلی تحقیق بررسی کیفیت محیط شهری با تأکید بر فضاهای عابر پیاده بخش مرکزی شهر ساری است. روش تحقیق پیمایشی است. بدین صورت که محقق با مجموعه ای از شاخصها و معیارها با برقرار کردن رابطه بین متغیرها در پایان به یک نتیجه مشخص می رسد. برای ساختن شاخصهای تحقیق، از کتب و منابع مرتبط با موضوع و کمک اساتید راهنما و مشاوره استفاده شد . پس از تهیه ابزار تحقیق، روایی و پایایی آن مورد سنجش قرار گرفت. و پس از تأیید بررسی میدانی انجام شد سپس اطلاعات حاصل به کمک نرم افزار spss مورد بررسی قرار گرفت. و برای تعمیم اطلاعات نمونه به جامع، ابتدا آزمونی نرمالیتی برای شاخصها به عمل آمد و پس از تعیین مسیر به کمک آزمون t تک مقداره و آزمون دو جمله ای سطح مطلوبیت عملکردی، شاخصها، سنجش شد. و در نهایت با استفاده از آزمون فریدمن شاخصهای مورد بررسی از لحاظ مطلوبیت رتبه بندی گردید. یافته های تحقیق گویای آن است که کیفیت محیط شهری در 4 شاخص کالبدی و محیطی، زیبایی شناختی، اجتماعی و روانشناختی و آسایش و دسترسی در دو وضعیت نامطلوبی قرار دارد.

هر سرزمین متشکل از عوامل و عناصر متعددی واقع در سطح و یا نزدیک سطح زمین است، که بصورت انفرادی و یا ترکیبی، در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. این عوامل و عناصر شکل دهنده نواحی مختلف را منابع طبیعی و یا اکولوژیکی می نامند، که شامل منابع فیزیکی و زیستی است و به صورت منفرد و یا ترکیبی مورد بهره برداری انسان قرار می گیرند. استفاده از سرزمین بدون در نظر گرفتن تفاوت های اکولوژیک و پتانسیل های محیطی باعث پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست می گردد، که در نهایت منابع طبیعی را در معرض تهدید قرار داده و محیط را از توسعه پایدار دور می سازد. استان مازندران با تنوع اکوسیستم های مناسب و مساعد برای زیست انسانی و تنوع جاذبه های طبیعی و چشم اندازها و مناظر با ارزش زیست محیطی جزء مهمترین نقاط جمعیت پذیر کشور به شمار می رود، که در سال 1365 دارای 33 نقطه شهری با جمعیتی معادل 2/39 درصد جمعیت استان بود. در سال 1375 تعداد نقاط شهری استان به 37 عدد افزایش یافت، که با 9/6 درصد افزایش ، جمعیتی معادل 2/3 درصد از جمعیت شهری کشور و 2/54 درصد از جمعیت استان را شامل می گردید. که برای اولین با در تاریخ توسعه استان متوسط جمعیت شهرنشین استان از نیمه گذشت و سرانجام بر جمعیت روستانشین غلبه پیدا نمود. تحقیق حاضر نیز که با هدف تحلیل توسعه شهری استان مازندران بر اساس شاخص های زیست محیطی طی سه دهه اخیر صورت پذیرفته است. ابتدا با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر gis ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعه شهری انجام و سپس استان مازندران بر اساس توان های اکولوژیک پهنه بندی گردید. نتایج حاکی از آن است، که از مجموع مساحت 51 شهر استان در سال 1385 که معادل 73/45719 هکتار بوده است، 87 درصد در پهنه مناسب، 9درصد در پهنه متوسط و 4 درصد در پهنه نامناسب کاربری توسعه شهری استان مازندران قرار گرفته است. استقرار 87 درصد از مساحت شهرهای استان در پهنه مناسب (23 درصد مساحت استان) بخاطر قرارگیری این شهرها در قلمرو جلگه استان است، که این امر بدون انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی توسعه و برآورد ظرفیت تحمل محیطی صورت پذیرفته و باعث افزایش پیامدهایی زیست محیطی نظیر آلودگی خاک، آب و هوا در استان گردیده است. بنابراین روند تغییرات حوزه های شهری استان در سه دهه اخیر، با وجود این که هماهنگ با توان های اکولوژیک بوده است، اما در راستای توسعه پایدار کالبدی نبوده است.

در این مطالعه سعی شده ضمن شناخت وضعیت مولفه ها و ویژگی های اجتماعی و کالبدی فضای محله ای در دو منطقه 1 و 3 شهر ساری، رابطه این عوامل با پیشگیری از وقوع جرایم ( مواد مخدر و سرقت)، نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. از آنجاییکه این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا کمی می باشد لذا تلاش شده است جهت دستیابی به نتایج دقیق تر از طریق پرسشنامه، دیدگاه ساکنان مناطق 1 و 3 شهر ساری مورد بررسی قرار گیرد. اطلاعات حاصل از پرسشنامه از طریق نرم افزار آماری spss مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت مشخص نمودن وضعیت هر یک از مولفه های اجتماعی و کالبدی در مناطق 1 و 3 از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است.

شهر به عنوان بزرگ ترین اختراع بشر، موجودی زنده است که فراتر از یک مکانیزم کالبدی یا یک بنای مصنوع می باشد. با ظهور انقلاب صنعتی تغییرات بسیار زیادی در توزیع جمعیت و به دنبال آن ساختار فضایی شهرها صورت پذیرفت. ساختار فضایی شهرها یکی از مهمترین زیرسیستم¬های شهری بشمار می¬رود. بنابراین بر طبق نظریه سیستمی، بایستی شهرسازان و برنامه¬ریزان شهری در مطالعه و تحلیل عوامل موثر بر شکل¬گیری و روند تحولات ساختار فضایی شهرها از رویکردهای گوناگونی استفاده کنند. کشورهای با برنامه¬ریزی متمرکز مانند ایران مسائل و چالش¬های ناشی از تصمیمات انتزاعی در خصوص سیاست¬های فضایی همچون تراکم، ساخت¬های فضایی را دچار دگرگونی¬های اساسی کرده است. آثار و تبعات ناشی از تصمیم در خصوص سیاست¬های فضایی در مقیاس ملی و محلی قابل بررسی است. سیاست¬های فضایی نادرست به مشکلات زیادی از قبیل ترافیک، آلودگی، بحران اجتماعی - اقتصادی و بی نظمی در ساختار فضایی شهرها کرده است. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق کلان شهر تهران و روش مورد استفاده روش توصیفی – تحلیلی است. شناخت ساختار فضایی و تاثیرگذاری سیاست¬های فضایی مربوط به تراکم بر این ساختار هدف این تحقیق می¬باشد. در این تحقیق از مدل-های آنتروپی شانون ، تراکم ، آزمون tو مدل hot- spot برای تحلیل عمیق و بیشتر هم چنین از نرم افزار¬های spss,excel,arc gis برای پردازش داده¬ها بهره¬گیری شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می¬دهد که شهر تهران دارای ساختار فضایی گسترده و پراکنده می باشد که خود ناشی از سیاست¬های اعمال شده در زمینه تراکم می باشد، اما در سال¬های اخیر این شهر کمی به سمت فشردگی تمایل دارد.

فضا در هر دوران پدیده ای دگرگون شدنی است و این دگرگونی را میزان جمعیت انسانی و کیفیت فن آوری تحت اختیار آنان تعیین می کند. در کشور ما ایران در سال های پس از جنگ جهانی دوم، بالاترین آمارهای رشد جمعیتی و رشد شهرنشینی ثبت شده است. طبیعی است که این روند در نهایت به تغییر چهره فضا منجر می شود. در این بین استان مازندران به دلیل ویژگی های اکولوژیکی خاص خود از حساسیت بالایی نسبت به تغییرات فضایی برخوردار است. در تحقیق پیش رو تحلیل سازمان فضایی استان مازندران، به عنوان هدف اصلی تحقیق و به دنبال آن گسترش و تعمیق متون مرتبط با تحلیل فضا به عنوان هدف فرعی تحقیق تعیین شده است. بر همین اساس از روش تحقیق توصیفی برای نیل به این هدف استفاده شده است. با عطف توجه به این نکته که تحقیق حاضر در نهایت قصد پیشنهاد نمودن راهبرد مناسب برای توسعه فضایی استان در آینده دارد بنابراین این تحقیق یک پژوهش کاربردی محسوب می شود. مطالعات پیرامون تحلیلی سازمان فضایی استان مازندران با استفاده از مدل های زیپف، لورنز، آتروپی، جفرسون و کلارک انجام شده و مشخص کرده است که استان فاقد الگوی نخست شهری بوده ودر طول دهه های اخیر هرگز شهر اول استان، کانون برتر جمعیتی، عملکردی و کارکردی استان نبوده است. اما در عین حال مطالعات نشان می دهد، یک گرایش به سمت تمرکز در چهار شهر اول استان وجود دارد و شهرهای برتر استان، همگی در ناحیه جلگه مرکزی استان واقع شده اند و این درحالی است که این پهنه از استان هم اکنون، تحت فشار بارگذاری بیش از حد جمعیت و فعالیت قرار دارد. شکل گیری پهنه بیش فعال جلگه ای و کم فعال کوهپایه ای و کوهستانی در کنار چشم انداز زیست محیطی استان که ترکیبی از تغییرات کاربری اراضی، تجاوز به عرصه های منابع طبیعی، دفن تلنباری 90 درصد زباله استان در حواشی جنگل ها، مراتع و رودخانه ها و فقدان سیستم های تصفیه فاضلاب شهری است نگران کننده است. از این رو در تحقیق حاضر کوشش شده است با شناخت روند تغییرات فضایی استان از گذشته تاکنون راهبرد یا راهبردهای مناسبی برای توسعه فضایی استان در آینده پیشنهاد شود.

با توجه به موضوع تحقیق یعنی شناخت ساختار فضایی شهرسازی با تأکید بر الگوهای سفر شهروندان به انواع مراکز خدماتی شهر، قابل به ذکر است که هدف اصلی تحقیق حاضر شناخت ساختار فضایی شهر ساری و همچنین چگونگی الگوهای رفت و آمدی شهروندان در قالب دسترسی آنها به انواع مراکز خدماتی شهر می باشد. برای شناخت ساختار فضایی شهر ساری نیز با بکار بردن برخی مدلهای سنجش فرم کالبدی شهر نظیر مدل آنتروپی شانون، آنتروپی نسبی و ضریب موران و ارزیابی ها در دو سال متفاوت 1379 و 1389 مشخص می گردد که الگوی ساختار فضایی شهر ساری متمایل به الگوی پراکنده، چند قطبی و نامتمرکز می باشد. برای شناخت الگوهای رفتار سفر شهروندان نیز به تولید پرسشنامه ای 70 سوالی و توزیع آنها بین 337 خانوار ( بر اساس مدل شارپ-کوکران) در پنج محله ی مجزای شهر ساری و تحلیل آماری پرسشنامه های جمع آوری شده با کمک نرم افزار spss16 پرداخته ایم. نتایج حاصل از آزمون روشهای آمار استنباطی همچون، تحلیل واریانسی، رگرسیون چند اسمی و همبستگی ترتیبی نمایان می سازند که الگوهای سفر شهروندان ساروی بیشتر به سمت استفاده از حمل و نقل سواره بخصوص اتومبیل شخصی سوق پیدا می کند. همچنین شهروندان ساکن در محدوده های انتهایی شهر برخلاف آن دسته از شهروندانی که در محدوده های مرکزی شهر سکونت دارند، کمترین میزان رضایت را در رابطه با سهولت دسترسی هایشان به انواع مراکز خدماتی شهر از خود نشان می دهند.

با توجه به اینکه طرح آمایش آموزش عالی مدتهاست که در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دست تهیه و اجرا می باشد و این طرح یکی از بزرگترین برنامه های این وزراتخانه جهت حل مشکلات موجود در حیطه آموزش و در نظام خارج از آن است، نیازمند بررسی همه جانبه و موشکافانه ایست.بدین ترتیب ابتدا با استفاده از روش فراتحلیل، ضمن مرور بر ویژگی های زیربخش های مختلف در نظام آموزش عالی، مبتنی بر مشاهدات کارشناسانه، بررسی اسناد و منابع موجود، از گزارش های مستند سازمان های مربوطه و بیانات سیاستگذاران و برنامه ریزان در راس نظام آموزش عالی نیز بهره جسته و داده ها و اطلاعات پایه؛ جمع آوری و طبقه بندی شدند. سپس در راستای تهیه سوالات، از ابزارswot بمنظور شناسایی، طبقه بندی و تحلیل عوامل استراتژیک محیط درونی و بیرونی به تفکیک استفاده شد و داده های نهایی با استفاده از نظر خبرگان طی دو مرحله (هیئت تخصصی) جمع آوری گردید. مرحله اول، مجموعه ای از عوامل بدست خبرگان رسیدو آنها بر اساس مقیاس اهمیت 1 تا20 به سوالات پاسخ دادند. در این بین برخی از عواملی که میانگین نمرات آنها پایین تر از 15 بود، حذف شدند و برای بار دوم به فاصله 15 تا 20 روز، پرسشنامه دوم بدست خبرگان رسید و مرحله دوم نیز اجرا شد. سپس جهت اطمینان از اینکه نمرات کسب شده در هر مرحله و از هر عامل روایی مطلوب را داشته است بین نمرات بدست آمده از دو مرحله، آزمون t مستقل اجرا شد که نتایج گویای عدم وجود تفاوت معنادار بین پاسخ خبرگان بود و به همین دلیل جمع آوری اطلاعات متوقف گردید. مرحله بعد استفاده از ماتریس اولویت بندی عوامل داخلی (ife ) و ماتریس اولویت بندی عوامل خارجی (efe) بوده که منجر به تشکیل ماتریس سوات (swot) شد و عوامل استراتژیک درون سازمان و برون سازمان رتبه بندی شدند و با استفاده از روش ieaبه ارزیابی عوامل درونی و بیرونی با یکدیگر پرداخته شد و ضمن شناسایی مهمترین عوامل، راهبردهای مناسبی مشخص شدند. مرحله بعد تصمیم گیری با استفاده از ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (qspm) بود که میزان جذابیت راهبردهای تعیین شده مورد ارزیابی قرار گرفت و زمینه های اجرایی موثر بر اجرای طرح استراتژیک آمایش آموزش عالی مشخص گردید. نتایج نشان داد که نظام آموزش عالی کشور در حال حاضر با وجود بیشترین تعداد ضعف و تهدید و کمترین مقدار فرصت و قوت می بایست از استراتژی تدافعی استفاده کند و برنامه های خود را با کمک این ابزار به پیش برد. همچنین برای اجرای مناسب طرح آمایش آموزش عالی، استراتژی هایی همچون ایجاد پیوند بین نیازهای استانی و توانمندی های دانشگاهی برای هر استان از طریق تدوین برنامه ریزی استراتژیک، مشارکت دادن نخبگان (بومی) در حوزه های اقتصادی، علمی و دانشگاهی در برنامه های آمایشی و بروز کردن اطلاعات طرح بطور مدام برای هر استان، هدفمندسازی توسعه دانشگاهی و افزایش امکانات مورد نیاز جهت همکاری بیشتر با صنایع و افزایش استقلال دانشگاه ها و واگذاری مسئولیت اتمام طرح ها به مدیریت هر دانشگاه نیز پیشنهاد شد.

گسترش شهرنشینی و به دنبال آن مشکلات خاص شهرنشینی بیش از پیش توجه به طرح ها و راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی شهروندان را ضروری ساخته است. در این راستا امروزه طرح¬های استراتژیک به عنوان طرح¬های پویا و مشارکت¬مند در فرایند نظام برنامه¬ریزی شهری مطرح گردیده¬است. هدف از پژوهش حاضر بررسی موانع چهار گانه تغییر(موانع نگرشی – دانشی، هنجاری – رفتاری، ارتباطی، نهادی) از طرح جامع به طرح استراتژیک در ایران بود. روش تحقیق از نوع آمیخته و در واقع ترکیبی از روش کیفی و کمی است. روش نمونه گیری، هدفمند دردسترس بود. در مرحله کیفی از طریق مصاحبه نیمه¬ساختاریافته، موانع و عوامل شناسایی شد. جامعه آماری در مرحله کیفی شامل 5 نفر از اساتید و مشاوران که در عرصه طرح جامع و برنامه¬ریزی استراتژیک فعالیت می¬کنند یا فعالیت می¬کردند، بوده است. بخش کمی تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است. در این بخش به رتبه¬بندی موانع و عوامل شناسایی شده، پرداخته شد. جامعه آماری در بخش کمی شامل 31 نفر از اساتید،مشاوران، نخبگان دانشگاهی،در ایران، بوده است. ابزار تحقیق در این مرحله شامل یک پرسشنامه محقق¬ساخته که شامل 51 سوالات بود. این سوالات در چهار4 گروه طبقه¬بندی شده است. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه به تایید تعدادی از اساتید برنامه ریزی استراتژیک رسید که پایایی آن نیز از طریق آلفای کرونباخ محاسبه شد (869/0=?). پس از جمع¬آوری پرسشنامه¬ها، داده¬ها در دو بخش توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار spss 20 تجزیه و تحلیل شد. از روش¬های آمار توصیفی برای محاسبه میانگین، انحراف معیار و از آمار استنباطی (آزمون فریدمن) برای رتبه¬بندی موانع شناسایی شده، استفاده شد. نتایج کیفی نشان داد، از4 مانع یافت شده مهم¬ترین موانع در عامل نگرشی، ترس از تغییر، عدم آمادگی در برابر تغییر، از دست دادن جایگاه می¬باشند. مهم¬ترین موانع در عامل دانشی، شکاف میان علم و دانش، توضیح ناکافی به کارکنان درباره ی دانش ، نیاز به آموزش بود. علاوه براین مصاحبه¬شوندگان مهم¬ترین معضل را در زمینه¬ی عامل هنجاری – رفتاری عدم کارایی، انعطاف¬پذیری و پاسخگویی بدنه¬ی اجرایی به نظام برنامه¬ریزی شهری می¬دانند. در رابطه با مولفه ی ارتباطی از نظر آنها مهم¬ترین معضل ساختار متمرکز و بروکراتیک می باشد. همچنین مهم¬ترین مانع در عامل نهادی، سر پیچی از قوانین و مقررات است. نتایج کمی، نتایج کیفی به دست آمده از این تحقیق را تاییدکرد. به¬طوری که ویژگی های نگرشی - دانشی، هنجاری-رفتاری،ارتباطی و نهادی حاکم در نظام برنامه ریزی شهری کشور در راستای تغییر رویکرد جامع در راستای تغییر رویکرد جامع به استراتژیک، وضعیت منفی و نامطلوب را نشان می دهند. همچنین نتایج حاصل از آزمون فریدمن نشان دادعامل نگرشی – دانشی ازبین سایر عوامل بر تغییر رویکرد به استراتژیک نقش کلیدی-تری دارد. با توجه به مهم بودن شاخص نگرشی – دانشی در صورت رفع موانع مربوط به این شاخص باید ابتدا نگرش و دانش که دو مقوله¬ی مهم و محافظه¬کارانه در برابر مقاومت می باشد را تقویت کرد، چنان¬چه به این دو مقوله توجه شود و شکاف میان این دو از بین رود مسلماً مسیر دست یابی به شرایط ایده ال در زمینه¬ی سایر شاخص ها نیز برای دستیابی به رویکرد استراتژیک تسهیل خواهد شد.

در فرایند برنامه ریزی توسعه گردشگری، مشارکت و تصمیم گیری جامعه محلی امری اجتناب ناپذیر است. این تصمیم گیری باید در جهت حفظ منافع اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی جوامع محلی صورت گیرد و ارزش ها و نگرش های آنان شناسایی و در برنامه ریزی توسعه گردشگری گنجانده شود. هدف از این مطالعه تعیین ارزش های جامعه میزبان و کشف دیدگاه های جدید در مورد توسعه گردشگری در فرح آباد با استفاده از رویکرد تفکر ارزشی هست تا با شناسایی فرصت ها، ابداع گزینه های جدید و ارزیابی آن ها، درنهایت به انتخاب بهترین گزینه ها دست پیدا کنیم. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت داده ها در گروه تحقیقات کیفی قرار می گیرد. استراتژی بکار رفته در این مطالعه به منظور اجرای پژوهش کیفی، نظریه زمینه ای هست و برای ارزیابی و اولویت بندی گزینه های توسعه در این حوزه نیز از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را 15 نفر از افراد مطلع این حوزه در زمینه‏ی گردشگری تشکیل دادند که با استفاده از تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. همچنین از روش مصاحبه نیمه ساختارمند به عنوان تکنیک جمع آوری داده ها در این پژوهش استفاده شد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد با شناسایی ارزش ها و خواسته های جامعه میزبان در زمینه‏ی توسعه گردشگری، اهدافی تعیین شد که بر طبق رویکرد تفکر ارزشی، به دو نوع هدف بنیادی و مقطعی تقسیم شدند. پس از تعیین اهداف، مرحله تصمیم گیری در خصوص آن ها شروع شد. این کار با تعیین گزینه ها و فرصت های تصمیم بر اساس شناخت پتانسیل ها و ظرفیت های فرح آباد و اظهارات و خواسته های مصاحبه شوندگان این حوزه انجام گردید و درنهایت گزینه ها اولویت بندی و ارجح ترین گزینه توسعه در فرح آباد با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شناسایی شد. نتایج تحلیل نشان داد که بر طبق نظرات افراد مطلع حوزه، از میان 5 گزینه تعیین شده، به منظور توسعه پایدار محلی در فرح آباد، توسعه متنوع، به عنوان ارجح ترین گزینه انتخاب و توسعه گردشگری ساحلی و دریایی، توسعه کشاورزی، توسعه صیادی و توسعه گردشگری خانه های دوم به ترتیب رتبه های دو تا پنج را به خود اختصاص دادند.

زمانی که ارتباط میان ساختار فضایی شهر و الگوهای رفت وآمد در نظر گرفته می شود، فاصله رفت وآمد اساسی ترین شاخص برای اندازه گیری کارآمدی ساختار فضایی می باشد؛ بنابراین، امری غیرمعمول نیست که ساختار فضای شهری را با بررسی الگوهای رفت وآمد مربوطه در نظر گرفت؛ زیرا رفت وآمد یک فعالیت مشتق شده است تا ناهماهنگی بین محل های اشتغال و سکونت را رفع کند. از سویی دیگر پدیده آلودگی هوا در مناطق شهری یکی از پیامدهای انقلاب صنعتی است که با توسعه صنعتی شدن و افزایش شهرها روزبه روز بر میزان و شدت آن افزوده می شود. هدف از این مطالعه، بررسی و شناخت الگو و ساختار فضایی کلان شهر اصفهان و بررسی تأثیر ساختار فضایی بر روی آلودگی هوای این شهر است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و براساس ماهیت و روش کار توصیفی – تحلیلی است. در این پژوهش از مدل های آنتروپی، موران و هلدرن برای تعیین ساختار فضایی شهر اصفهان و پس از تعیین ساختار فضایی، به مدل سازی با استفاده از تکنیک جاذب سفر پرداخته شده است و در آخر سناریوسازی های مختلف با در نظر گرفتن متغیرهای آلودگی و سفر بررسی شده اند. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد، در حال حاضر ساختار فضایی شهر اصفهان بدون مرکز (دیس پرس) است. گسترش پراکنده و بدون مرکز سبب افزایش آلودگی در شهر اصفهان می شود، البته هم اکنون آلودگی هوا از مشکلات جدی این شهر به حساب می آید. سناریوسازی های ساختار فضایی نشان دادند، فشرده سازی بخش مرکزی باوجوداینکه مساحت کمتری نسبت به بخش میانی و پیرامونی دارد، توانست مقدار آلودگی را به میزان چشم گیری در کل شهر کاهش دهد. پس می توان گفت فشردگی این بخش بسیار مهم می باشد و با تقویت هسته مرکزی شهر، میزان آلودگی هوا به مقدار چشم گیری کاهش می یابد. از طرف دیگر با سناریوسازی ساختار فضایی، مشخص گردید؛ بیشترین سهم را در وسایل نقلیه، تاکسی و بعدازآن سواری شخصی در آلودگی هوای شهر اصفهان دارا هستند. با بررسی غلظت آلاینده ها مشخص گردید، در بین آلاینده ها منواکسید کربن، بیشترین غلظت آلایندگی را دارا می باشد. در حال حاضر، از مهم ترین مشکلات شهر اصفهان نبود یک بخش مرکزی قوی و از طرفی کارآمد نبودن حمل ونقل عمومی است و بهترین شیوه برای کاهش آلودگی هوای شهر اصفهان راه اندازی خطوط مترو در بخش میانی و پیرامونی و تقویت سیستم اتوبوس در بخش مرکزی است؛ زیرا با این کار می توان تا حد زیادی از سفر با تاکسی و وسایل نقلیه شخصی کاست و سهم منواکسید کربن را در غلظت آلاینده ها کاهش داد.

همراه رشد جمعیت و تمرکز فعالیت های اقتصادی در فضاهای شهری، شهرها رشد می یابند و نواحی شهری به طور سریعی گسترده می شوند که این جمعیت اضافه شده عموماً در شهرها مستقر می گردند. در نتیجه، این رشد بالای اقتصادی و شهرنشینی شتابان باعث دگرگونی برجسته ای در ساختار فضایی شهرها می گردد. به طوری که رابطه انسان و محیط زیست را در معرض خطر قرار داده که اثرات زیان باری را برای انسان و محیط زیست به همراه دارد. این مسئله از یک سو موجب رشد و توسعه سریع کلان شهرها و مناطق حاشیه آن ها می گردد و از سوی دیگر مخاطراتی را در نحوه و چگونگی این توسعه در برابرشان قرار می دهد. در این ارتباط ساختار فضایی نامناسب یکی از عمده ترین مسایل در شهرها به ویژه شهرهای بزرگ است، که می تواند ناپایداری زیست محیطی مثل آلودگی هوا را در شهرها پدید آورد. ساختار فضایی از کلیدی ترین مفاهیم رایج در عرصه برنامه ریزی و طراحی شهری است؛ ساختار فضایی شهر به مفهوم ترکیبی، در برگیرنده مهم ترین واصلی ترین اجزا و عناصر شهر و رابطه ماندگار بین آن ها در نظر گرفته می شود. برای آلودگی های شهری، طول و تعداد سفرهای روزانه موتوری به طور نزدیکی با میانگین تراکم آلودگی در نواحی ساخته شده و توزیع فضایی مبدا و مقصد سفرها رابطه دارند. به این ترتیب استراتژی حمل و نقل و کاربری زمین بر روی کیفیت صدا و هوا اثر گذار هستند. با توجه به این موضوع در راستای نقش آفرینی ساختار فضایی بر روی آلودگی هوا پس بیشترین نقش را شیوه، تعداد و طول سفر بر عهده دارد. شیوه سفر را می توان به طیف وسیعی از فاکتور های کاربری زمین شامل اندازه سکونتگاه، تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی، توزیع فضایی کاربری ها، ترکیب کاربری، تأمین امکانات و خدمات محلی، نزدیکی به مرکز شهر، نحوه اتصال کاربری های مختلف به شبکه حمل و نقل و دسترسی به پارکینگ در نظر گرفت. از طرفی تمام این مولفه ها به عنوان زیر ساختهای ساختار فضایی یک شهر در نظر گرفته می شوند. از اینرو ساختار فضایی شیوه و تعداد سفر های شهری و به تبع آلودگی هوای شهر را تحت تأثر قرار می دهد. از اینرو تحقیق حاضر با هدف بررسی و تأثیر ساختار فضایی شهر تهران بر روی آلودگی هوای شهر از طریق سناریو سازی برای ساختار فضایی می پردازد.

سرمایه اجتماعی از مفاهیم جدید است که امروزه در بررسی های اقتصادی و اجتماعی جوامع توسعه یافته مطرح شده و عمدتا مبتنی بر عوامل فرهنگی و اجتماعی است. در ادبیات این تحقیق سعی شده است نظریات مربوط به مشارکت مورد بررسی قرار گیرد و موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان شاخصی که باعث افزایش مشارکت شهروندان می باشد مورد تبیین و بررسی همه جانبه قرار گیرد. روش انجام این تحقیق توصیفی – تحلیلی است. میزان مشارکت شهروندان با چهار شاخص سرمایه اجتماعی نظیر حس تعلق به محله مسکونی، سطح کیفیت خدمات رسانی مدیریت شهری و حس اعتماد شهروندان تجربه کار گروهی یا جمعی در بین شهروندان و تمایل و نگرش شهروندان نسبت به مشارکت مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان مشارکت شهروندان در ساماندهی بافت قدیم ساری در حد متوسط و یا کمتر می باشد. بین میزان مشارکت شهروندان در ساماندهی بافت قدیم و شاخص ترین سرمایه اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. همبستگی بین شاخص های سرمایه اجتماعی با مشارکت بالای شهروندان در ساماندهی بافت قدیم استفاده کنیم . لازم است سرمایه اجتماعی بیم شهروندان نیز افزایش یابد.

رشد سریع شهرها و جمعیت شهرنشین به ویژه بعد از انقلاب صنعتی، مشکلات متعددی از جمله مهاجرت های روز افزون روستا- شهری، ساخت و سازهای بی رویه و بی ضابطه، اسراف در استفاده از زمین، گسترش شهر به سمت اراضی کشاورزی اطراف، توزیع و جانمایی نامتعادل کاربری ها در شهر، فقدان تسهیلات و خدمات شهری کافی و دسترسی آسان به آنها، استفاده گسترده از وسایل نقلیه شخصی در سفرهای درون شهری و در نهایت هزینه های بالای زیست محیطی اقتصادی و اجتماعی و روانی را در پی داشته است. در واقع بسیاری از این مسائل نتیجه بی توجهی به عناصر و اجزای اصلی ساختار فضایی شهر و نحوه سازمان یابی آنها در محیط است. بین ویژگی های فضایی، کالبدی و ساختاری یک شهر و کیفیت های عملکردی، اجتماعی – اقتصادی و یا تنگناها و مشکلات آن، ارتباط متقابل روشنی وجود دارد. همانطور که گفته شد عمده ترین اثر رشد سریع شهرنشینی و شهرها، به هم خوردن نظام توزیع خدمات و نارسایی سیستم های خدماتی شهرها و دسترسی سخت شهروندان به آنها است. به این ترتیب امروزه توجه به ساختار فضایی شهرها و مکانیابی مراکز خدمات رسانی و نحوه آرایش فضایی آنها در سطوح شهری در برنامه ریزی شهری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و برنامه ریزان با تخصیص زمین به کاربری های مورد نیاز در شهرها و مکان گزینی مناسب آنها در کالبد شهر، کمک موثری به تامین رفاه و آسایش شهرنشینان کرده و ضمن کمک به تحقق عدالت اجتماعی، امکان زیست بهتری را در شهرها فراهم می نماید. در این میان شهر بابل به عنوان شهری میانه اندام، هرچند معضلات کلانشهرها را ندارد، ولی از قاعده مذکور مستثنی نیست. از اینرو تحقیق حاضر تلاش دارد تا بعد از مدلسازی ساختار فضایی شهر بابل، وضعیت و سهولت دسترسی ها و سفرهای درون شهری را تحت تاثیر ساختار فضایی شهر بررسی نماید. روش این تحقیق کاربردی، از نوع توصیفی و تحلیلی می باشد. جهت ارزیابی ساختار فضایی و وضعیت دسترسی ها در شهر بابل از ترکیبی از روش های تکنیکی و آماری مبتنی بر اسناد و مدارک موجود و برداشت های میدانی استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی ها مبین ساختار فضایی قطبی نشده و نسبتاً چند مرکزی شهر بابل و وضعیت نسبتاً مطلوب دسترسی ها تحت تاثیر ساختار فضایی شهر می باشد.

توسعه پایدار از جمله مفاهیمی است که از دهه 1980 به دنبال گزارش برانت لند وارد ادبیات توسعه شده است. این رویکرد با تاکید اصلی بر ارزش های معنوی، محیط زیست، اولویت دادن به انسان به جار سود، منفعت و پیشرفت اقتصادی، امر توسعه را از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... مورد توجه قرار داده است. بعد اقتصادی توسعه پایدار تاکمید بر جلوگیری از فقر همگانی شدن رفاه و اعتلای کرامت انسان ها، ایجاد اشتغال و عدالت اجتماعی، بهبود زندگی و معاش افزایش روز افزونی تجارت و توجه به خانواده در برنامه ریزی تاکید دارد. نتایج و یافته ها نشان می دهد، وضعیت مجموعه شاخص های مورد تحلیل در شهر بابل در قالب رویکرد توسعه پایدار اقتصادی در شاخص های درآمد، دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی، دسترسی به خدمات آموزشی، دسترسی به امکانات تفریحی و سرگرمی فرزندان، توانایی خرید و مصرف پروتئین و میوه و غیره در سطح معنی داری قرار دارد که این امر نشان دهنده شرایط مناسب پارامترهای زندگی در این شهر می باشد و این شاخص ها به طور معنی داری بر توسعه پایدار شهر بابل موثر می باشد و طی دهه های اخیر رو به بهبود گذاشته اند.

موضوع پایداری زیست محیطی طی سه دهه پایانی قرن بیستم توجه بسیاری از افراد بخصوص محققین و دولت ها را جلب نموده است. با توجه به تغییرات همه جانبه و سریعی که در شهرهای ایران از چند دهه گذشته شروع و در حال انجام است، ارزیابی پایداری زیست محیطی شهرها برای دستیابی به یک برنامه ریزی شهری مناسب و درعین حال همگام با متغیرهای محیط طبیعی ضروری به نظر می رسد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثرات تراکم شهری بر پایداری محیط زیست شهر ساری است، جهت سنجش میزان تأثیرگذاری دو جامعه آماری شهروندان و مسئولین و کارشناسان مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از شناسایی و انتخاب شاخص های مورد نظر در رابطه با محیط زیست شهر و جمع آوری داده ها، جهت تحلیل اطلاعات شهروندان از آزمون های بیومینال و کروسکال والیس و نرم افزارspss استفاده شده است. و برای تحلیل اطلاعات کارشناسان و مسئولین با استفاده از رویکرد ترکیبی از تکنیک های fahp و fvikor شاخص های تحقیق ارزیابی و اولویت بندی شده و شاخص ها در مناطق با تراکم های مشخص امتیازدهی شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد مناطقی که تراکم جمعیتی متوسط تا بالایی دارند ازنظر پایداری محیط زیست در وضعیت مطلوب تری نسبت به مناطق دارای تراکم پایین و نواحی حاشیه ای شهر قرارگرفته اند. بنابراین آگاهی از وضعیت پایداری زیست محیطی نواحی مختلف شهری و شناخت وضع موجود می تواند نقش مهمی در ارتقای مدیریت و برنامه ریزی و تخصیص بهینه منابع جهت بهبود رفاه ساکنین و حل مشکلات آن ها داشته باشد.

در حال حاضر اکوتوریسم یکی از پرسودترین زمینه های تجارت بین المللی است و حجم عظیمی از گردش سرمایه را شامل می شود. توسعه اکوتوریسم باعث اشتغالزایی شده و از لحاظ اقتصادی و اجتماعی می تواند تاثیر مثبتی بر زندگی جوامع بومی داشته باشد. بازدید گردشگران از مقصدهای گردشگری می تواند تاثیر مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بر جوامع میزبان داشته باشند. قرار گرفتن استان کرمان با داشتن جاذبه های بکر و با چشم انداز زیبای طبیعی و همچنین با داشتن مناطق شگفت انگیز بیابانی و کویری ، نشان از تواناییهای بالقوه طبیعت گردی در حوزه اکوتوریسم ملی و منطقه ای دارد. با توجه به نقش اکوتوریسم در حوزه های اقتصادی و اجتماعی، پایان نامه حاضر کوشیده تا با تلفیق در دو حوزه جغرافیا و علوم اجتماعی ، به بررسی تطبیقی نقش سه نوع سرمایه: اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در نگرش مردم نسبت به اکوتوریسم بپردازد. به همین منظور با استفاده از تحقیق پیمایشی، نقش هر یک از سه نوع سرمایه در نگرش مردم نسبت به اکوتوریسم در شهر شهداد سنجیده شده است. بر اساس داده های جمع آوری شده و انجام تحلیل رگرسیون چند متغیره مشخص شد که از انواع سرمایه به ترتیب سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و سرمایه اقتصادی بیشترین تاثیر را بر اکوتوریسم داشتند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.