بررسی تحوّل سجع از خواجه عبدالله انصاری تا سعدی موضوع پژوهش، این پایان نامه است. نگارنده در پی آن بوده است تا تحوّل سجع را در بیش از یک ونیم قرن در 26 کتاب و 15رساله -مهمترین آثار مسجّع- با توالی تاریخی نشان دهد. و از آن میان آثار برگزیده و صاحب سبک را با دلایلی متقن مشخّص کند تا بهترین، عالی ترین و موزون ترین نثرها عیان شود. روش این پژوهش نمونه گیری از صفحات آغازین، میان و انتهای هر اثر است که حدّاقل 30 صفحه از هر اثر بررسی سجعی شده است. نمونه?های شمارش شده بر روی نمودارهای واحد بر اساس تعداد و درصد انواع، جایگاه و قراین سجعی مشخّص، و سایر اختصاصات تسجیع از قبیل ردیف و کوتاهی بلندی قراین و نسبت نثرمسجّع هر اثر با نثر مرسل یا مصنوعش همراه با نیم نگاهی محتوایی بررسی شده است. یافته های این پژوهش تحوّل سجع را در توالی قرون به شیوه آماری و اختصاصات سجعی هر اثر مشخّص می کند. آثار طراز اوّل را نشان می دهد. و نیز نوعی سجع که تا بحال شناخته نشده و بسامد بالایی هم دارد، نشان داده شده است. این پژوهش در روش نگرش و شیوه ی کار در عرصه سجع متفاوت ظاهر شده و نو و بدیع است.

قرآن و حدیث دو منبع ارزشمند معارف انسانی است که شعرا و نویسندگان مسلمان در جای جای سخن خود به آنها تمسّک می جویند. شعرای حبسیه سرا نیز در سرودن حسب حال و بث الشکواهای خویش از این دو گوهر ارزشمند غافل نبوده اند و از آن بهره برده اند. این پژوهش برای نشان دادن جلوه های این تأثیرپذیری، پس از ذکر مقدّمه ای درباره ی انگیزه و پیشینه ی تحقیق، به شرح محتوای تحقیق در سه فصل می پردازد: درفصل اوّل، به حبسیه و حبسیه سرایان و محتوا و قالب حبسیه پرداخته است. در فصل دوّم، مباحثی کلی درباره ی اثرپذیری شعر فارسی از قرآن و حدیث و ارج و منزلت این منابع در نزد مسلمانان بیان شده است. در فصل سوّم، شیوه های اثرپذیری به چهار کارکرد تقسیم شده و برای هر کارکرد زیر مجموعه هایی ذکر شده است. این کارکردها عبارتند از: کارکرد کاربردی، که شاعر به صورت لفظی و ظاهری از آیات و احادیث تأثیر می پذیرد، این نوع اثرپذیری ملموس تر از دیگر کارکردها می باشد.کارکرد معنایی، که شاعر طی آن به مقصود و محتوای آیه و حدیث نظر دارد. کارکردهای تصویری، که به نکات بلاغی، ادبی و تصاویر مدحی و تلمیحی به کار رفته در شعر حبسی با توجه به قرآن و حدیث پرداخته شده است. کارکردهای اعتقادی، که شاعر در زمینه های اعتقادی و جهت گیری های خود در قبال حوادث ناگواری که با آنها روبرو می باشد و پیوند آن حوادث با سرنوشت و تقدیر و روزگار سخن می گوید و در این زمینه از قرآن و حدیث اثر می پذیرد. در پایان، میزان تأثیرپذیری شاعران از آیات و احادیث و زمینه های تأثیرپذیری بررسی شده و این نتیجه از تحقیق به دست آمده است که شعرای مسلمان در هر حالتی از حالات زندگی از تمسّک به منابع ارزشمند قرآن و حدیث غافل نبوده اند، هرچند میزان و نوع استفاده ی آنها از قرآن و حدیث با توجّه به دیدگاه ها و شخصیّت شان متفاوت است.

از دیدگاه یونگ، کهن الگوی پیر خردمند در قالب پیرمردی یاری رسان در افسانه ها، داستان ها و اسطوره ها ظاهر می شود و با اطلاعاتی که به قهرمان می دهد او را در رسیدن به موفقیت و حقیقت یاری می کند. پدر، شاه، معشوق، جادوگر شرور، ندای درونی، حیوانات، به خصوص پرندگان و... از چهره های این کهن الگو هستند.در آثار عطار، پدر در الهی نامه، هدهد در منطق الطیر، پیر در مصیبت نامه و گاه ندایی درونی در اسرارنامه، هم چنین برخی دیگر از چهره ها مانند پیرزال، کیمیاگر، دنیا ( چهر? شرور پیر)، معشوق و حیواناتی مانند پرندگان، مار و... در نقش راهنما ظاهر شده اند. بررسی دقیق نشان می دهد که راهنما در آثار عطار شباهت فراوانی به کهن الگوی پیر خردمند در آثار یونگ دارد. از جمله صفات مشابه این دو می توان به این موارد اشاره کرد: تجربه، نورانیت، آگاهی از اسرار، دیدار با خدا، کهنسالی، تنهایی و تجرد، رنگ سبز، نواقص پیر و... . پایان نامه حاضر کوشیده است با بررسی ویژگی ها و نمودهای پیر در چهار مثنوی عطار، میزان انطباق آن ها را با کهن الگوی پیر خردمند از دیدگاه یونگ نشان دهد

حیدر هروی به گفته گلچین معانی در کاروان هند از شاعران خوب سده ده هجری است که چنان که باید شناخته نشده است. شناخت هرچه بیشتر این شاعر و بررسی سبک شعر وی، به ویژه در قیاس با مکاتب شعری رایج در سده ده هجری، ضروری به نظر می رسد. هم چنین لزوم ارائه صورت صحیح شعر وی با توجه به نسخه های خطی موجود، تصحیح دیوان شعر وی را ایجاب می کند. در این پایان نامه با اتّکا به سه نسخه خطّی که در کتابخانه های دانشگاه تهران، مجلس شورای اسلامی و آستان قدس رضوی نگهداری می شوند، تصحیحی از این دیوان ارائه شده است. باتوجه به رواج مکتب وقوع در دوره حیات شاعر، درباره قرابت شعر حیدر هروی به این مکتب شعری بحث شده است. هم چنین ویژگی های سبکی و ارزش های ادبی آن مورد تحقیق قرار گرفته است.

هدف این تحقیق، تبیین عیار واقع گرایی رمان رازهای سرزمین من، در چارچوب الگوی سیمپسون است. حوزه ی اصلی مطالعات سیمپسون، سبک شناسی و زبان شناسی انتقادی است. او در کتاب خود با عنوان زبان، ایدئولوژی و دیدگاه، با در نظر گرفتن پنج عنصرِ زمان روایت، موقعیت مکانی راوی، وجهیت، شیوه های بازنمایی گفتار و شیوه های بازنمایی اندیشه، نه نوع دیدگاه روایی مختلف را معرّفی می کند. از میان این دیدگاه های نه گانه، سه دیدگاه، با دارا بودن نظام وجهی خنثی، دارای شاخص های رئالیستی برجسته ای است. ویژگی برجسته ی این سه نوع، عدم دخالت راوی در روایت، در قالب ارزیابی ها و تعمیم ها و پرداخت عینی و واقع نمایانه ی حوادث و شخصیت های داستانی است. بنابراین الگوی تحلیل دیدگاه روایی سیمپسون،شیوه ای برای سنجش میزان واقع گرایی اثر داستانی است.در بررسی نوع دیدگاه روایی فصل های دوازده گانه ی رمان رازهای سرزمین من، به این نتیجه رسیدیم که دو فصل رمان دارای دیدگاه اول شخص مثبت، یک فصل دارای دیدگاه بازتابگر مثبت، یک فصل دارای دیدگاه روایتگری خنثی و بقیه ی فصل های رمان نیز دارای دیدگاه اول شخص خنثی است. بنابراین، با در نظر گرفتن خنثی بودن نظام وجهی غالب بر اکثر فصل های رمان، پرداخت واقع نمایانه ی گفتار ها، نمود اندک شیوه های بازنمایی اندیشه و...، به این نتیجه رسیدیم که رمان رازهای سرزمین من دارای شاخص های رئالیستی برجسته ای است.

دو تذکره ی عرفات العاشقین تقی اوحدی (نگارش 1024 ق) و ریاض الشعرای واله داغستانی (1161 ق) که در این پژوهش بررسی و مقایسه می شوند، از نوع تذکره های عمومی فارسی هستند و تعداد زیادی شاعر فارسی گوی را معرفی کرده اند. در این پژوهش ابتدا به زندگی نامه و مسافرت های دو تذکره نویس پرداخته شده و سپس معرفی دو تذکره با بررسی ویژگی های زبانی و غیرزبانی دو اثر، جایگاه آن دو در میان تذکره های عمومی فارسی و قلمروهای مورد بررسی دو تذکره انجام شده است و مهم ترین بخش به مقایسه ی دیدگاه های انتقادی دو تذکره نویس اختصاص دارد؛ در این بخش تفاوت نگاه دو مولف به شاعران مقایسه و انتقادات واله داغستانی از تقی الدین اوحدی و اصطلاحات نقدی دو تذکره طرح و بررسی شده است. پس از بررسی های ذکر شده دریافتیم که واله داغستانی در استفاده های خود از عرفات العاشقین به گزینش، اصلاح و تکمیل اطلاعات، مختصرنویسی و حذف سجع پردازی ها و انتحال دست زده و در برخی موارد اشتباهات بلیانی را تکرار کرده است. او در نوشتن تذکره ی خود و ازجمله: نوع نقدها، اصطلاحات نقدی، جریان شناسی ادبی و برخی اظهارنظرها در موارد خاص تحت تأثیر تقی اوحدی قرار داشته است. مولف ریاض الشعراء علی رغم استفاده های فراوان از عرفات العاشقین که در برخی موارد بدون ارجاع هم بوده است، بر مولف آن سخت می تازد. بسیاری از انتقادات او به بلیانی وارد نیست و مشابه همان اشکالات در کار خودش نیز مشاهده می شود. با همه ی این عیوب، واله با معرفی و ثبتِ اسامی بیش از 900 شاعر فارسی گوی که بیشتر آن ها معاصران اویند و در عرفات العاشقین نام آن ها نیامده است، خدمت بسیار بزرگی به تاریخ ادبیات فارسی کرده است. ناگفته نماند که بلیانی نیز چنین کاری درباره ی معاصرین خویش انجام داده است. در پایان می توان گفت که این دو تذکره هرچند صد در صد قابل اعتماد نیستند اما بسیار قابل توجه اند و مورد استفاده ی تذکره نویسان بعدی و نویسندگان تاریخ ادبیات ها قرار گرفته اند.

کتاب البرهان فی وجوه البیان یکی از مهمترین کتابهای بلاغت در زبان عربی است نویسنده در این کتاب اتوع بیان را به تفصیل بر شمرده وتوضیح داد است از گونهای چون : عبارت، اشتقاق ، تشبیه ، لحن ، رمز، وحی ، استعاره ضرب المثل ، حذف ، التفات ، مبالغه ، قطع وعطف ، تقدیم وتاخیر سخن گفته است وسپس به اقسام شعر وتنثر وکلام شفاهی وجدل واداب مجادله پرداخته است در مقدمه این کتاب بیان کردم که این کتاب به ابن جعفر تعلق ندارد نام این کتاب نقد النثر نیست

چکیده ندارد.

پدیده ی مهاجرت شاعران به هند در قرن دهم همانند بسیاری از دیگر مسائل تاریخی و ادبی عصر صفویه دارای ابهامات و ناگفته های تاریخی و نیز برخی پیش زمینه های ذهنی نادرست است که راه را بر درک صحیح چگونگی این امر بسته است. این پایان نامه که شامل چهار فصل است. در فصل اول علل و انگیزهای مهاجرت بررسی شده و این نتیجه حاصل شده است که برخی بدیهیات موجود در این زمینه نظیر مهاجرت شاعران به سبب بی توجهی شاهان صفوی، قابل تردید هستند و روایات تذکره ها گویای این است که انگیزه های عزیمت به هند متعدد و گوناگون بوده که مهم ترین آنها را انگیزه های شخصی، نابسامانی های سیاسی، تعصبات مذهبی شاهان صفوی و جاذبه های سرزمین هند مثل آزادی های اعتقادی، شرایط مساعد اقلیمی و شاعرنوازی شاهان هند تشکیل می داده است. در فصل دوم ضمن بررسی اقشار مهاجر و فرجام مهاجرت، این نتیجه حاصل شد که گروه های مهاجر تنوع زیادی داشته-اند و کامروایی مطلق شاعران ایرانی در هند، نیز قابل تردید است و نیز اینکه برخی از مهاجرین به وطن باز می گشتند. در فصل سوم این نتیجه حاصل شد که این شاعران در هند، از یک سو منشأ اثرات فرهنگی و ادبی بوده و از سوی دیگر خود از فرهنگ هندی متأثر شده اند. فصل چهارم نیز به نتایج و پیشنهاد های تحقیق اختصاص یافته است.

دوره ی مغول و تیموری، از مهم ترین دوره های شاهنامه سرایی و تاریخ نویسی منظوم در ایران است و منظومه های تاریخی بسیاری در این دو دوره به وجود آمده اند که بیشتر آنها به تقلید از شاهنامه ی فردوسی و بر اساس تاریخ های منثور سروده شده اند. منظومه ی شهنشاه نامه، سروده ی احمد تبریزی، یکی از تاریخ سروده های این دوره در باب تاریخ مغولان و احوال چنگیزخان و جانشینان او تا عهد سلطان ابوسعید بهادرخان است که کار نظم آن در سال 738 هجری به پایان رسیده است و تک نسخه ی خطی آن در کتابخانه ی موزه ی بریتانیا نگهداری می شود. در پژوهش حاضر، پس از معرفی شهنشاه نامه ی احمد تبریزی و نسخه ی خطی آن، ویژگی های ادبی این منظومه در دو لایه ی زبانی و هنری بررسی شده است. در بخش زبانی، منظومه از جهت واژگانی، نحوی و گزینش سبکی، به ویژه سره نویسی، بررسی شده و در بخش هنری به موسیقی، صناعات برونه ی زبان و صورخیال اشعار و میزان ابتکاری یا تقلیدی بودن آن ها پرداخته شده است. سپس منظومه ی شهنشاه نامه از جهات مختلفی مانند ویژگی های زبانی، شخصیت ها و تصویرآفرینی، با شاهنامه ی فردوسی مقایسه شده است تا مشخص شود که شهنشاه نامه تا چه اندازه از الگوهای ادبی و روایی شاهنامه تأثیر پذیرفته است. در انتها هم به برخی ویژگی های تاریخی این منظومه اشاره شده و بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی، دیدگاه شاعر نسبت به مغولان و ایرانیان بررسی شده است.

آرکائیسم (باستان گرایی) زبانی آن است که شاعر یا نویسنده در اثر خود از کلمات مهجور و ساختارهای دستوری قدیم استفاده کند. بنا به این تعریف، می توان گفت که آرکائیسم، کاربرد آگاهانه و تعمّدی لغات و اصطلاحات، عبارات و ساختارهای دستوری کهن در یک متن ادبی است که موجد فضای تاریخی، روح حماسی، سبک ممتاز و ... می شود. بنابراین باستان گرایی زبانی عمدتاً در دو زمینه نمود می یابد: 1- باستان گرایی واژگانی 2- باستان گرایی نحوی در باستان گرایی واژگانی، نویسنده به جای استفاده از کلمات متداول زبان، از واژگان قدیمی یا تلفّظ های قدیمی واژگان استفاده می کند. در باستان گرایی نحوی نویسنده به جای استفاده ازهنجارهای رایج دستور زبان، ازدستورگذشته پیروی می کند. شفیعی کدکنی معتقد است که به کاربردن واژه های کهن در یک متن ادبی باستان گرایی واژگانی است. بهره گیری از واژه های کهن در این تعریف، محدود به احیای واژگان مرده نیست، حتی انتخاب تلفّظ قدیمی تر یک کلمه خود نوعی باستان گرایی محسوب می شود. بنابراین هرگاه شاعر ازبین دو واژه ی مترادف، واژه ای راکه کمتر در زبان معیار رایج است برگزیند، ازباستان گرایی استفاده کرده است.(شفیعی کدکنی،1373 :25) در این تحقیق منظور از کهن گرایی و آرکائیسم ، واژگان و عبارات دوره ی تاریخی خاصی نیست و هر گونه واژه یا عبارت و یا کاربرد نحوی که در زبان رایج و معیار امروزی کنار گذاشته شده ویا آن قدر نادر و کم کاربرد شده است که در نظر اهل زبان، قدیمی وخارج از محدوده ی زبان عادی و معمولی به حساب می آید؛ مورد بررسی این پژوهش خواهد بود. ضمن اینکه چه بسا واژگان یا کاربردهایی که در زبان و محاورات افراد سالخورده، هنوز هم کم و بیش رایج است ولی شنیدن آنها برای اکثریت اهل زبان کنونی، عجیب و ناآشنا است.چنین واژگانی نیز مشمول بررسی این تحقیق می شوند. حتّی برخی واژگان و کاربردهای نحوی وجود دارد که به نظر می رسد فقط توسط افرادی خاص ودر منطقه ای خاص رایجند ولی خود یا شکل تغییریافته ی آن ها را درمتون گذشته ی ایران می توان یافت. ازقبیل: کراکردن وکرامندبودن، اشکم به جای شکم، شوی به جای شوهر، مانستن به جای شبیه بودن، واستاندن به جای گرفتن یا پس گرفتن، شنودن به جای شنیدن و موارد بسیاردیگری که به عنوان واژگان محلی نیز محسوب نمی شوند چون برای همه ی افراد آن اقلیم عادی نیستند. چنین مواردی نیز درحیطه ی این تحقیق مورد نظر می باشند. دراین تحقیق چند رمان مشخّص از دو نویسنده ی معاصر(محمود دولت آبادی و ابوتراب خسروی) که در زمینه ی گرایش به کهن گرایی سعی بیشتری داشته اند و ظاهراً نمود این امر درآثارشان بیشتر جلوه گر است، مورد بررسی قرار گرفته است ودلایل وانگیزه های قطعی و احتمالی آنان از این امر ونیز میزان موفقّیت آنان در آثار منتخب، مورد ارزیابی قرار گرفته است. به دلیل بیان مستقیم و یا ادلّه ی غیر مستقیمی که از گفتار و مصاحبه ها وآثار این دو نویسنده برداشت می شود؛ به نظر می رسد که هردو از الگوهایی قدیمی تقلید کرده یا تاثیر پذیرفته اند؛ مثلاً تاثیر دولت آبادی از بیهقی و ابوتراب خسروی از نثر دوره ی اول و محتوای متون کتب مقدّس و عهد عتیق- که در صورت نوشته نیز بی تاثیر نبوده است- غیر قابل انکار است. به همین دلیل همراه با ذکر موارد آرکائیسم واژگانی و نحوی از آثار منتخب این دو نویسنده در این تحقیق، به ذکر موارد مشابه و کاربردهای همانند، از برخی آثار کهن پرداخته شده است تا هم موارد و آثار تاثیرگذار روشن شود وهم میزان موفقیّت این نویسندگان در این امر مشخّص گردد. این پژوهش در چهار فصل نگارش یافته است: درفصل اول کلیّاتی در باره ی موضوع و مولّفه های آن، معرّفی نویسندگان منتخب و آثار مورد نظر آنان ارائه می شود. فصل دوم به بررسی واژگان کهن به کاررفته در آثار این دو نویسنده و مقابله ومقایسه ی آنها با نمونه هایی از آثارکهن در ایران می پردازد. در فصل سوم مسائل نحوی به کار رفته در این آثار که در کهن گرا شدن آنها موثّرند مورد توجّه قرار گرفته اند. درفصل چهارم به نتیجه گیری از بحث و بیان میزان موفقیت نویسندگان و آثار مورد بررسی آنان در انتقال ویژگی های زبان کهن به نوشته های امروزی و مقایسه ی اجمالی کار دو نویسنده ی منتخب پرداخته شده است.

ادبیات فارسی در غرب بیشتر با آثار کلاسیک خود شناخته می شود. آثاری که از چندین قرن قبل تا دوران حاضر، از طریق ترجمه به نظام ادبی غرب وارد شده و می شوند. یکی از سخنوران فارسی که در بیش از یک قرن اخیر حضوری تأثیرگذار در جهان انگلیسی زبان داشته است، جلال الدین محمد بن محمد (604 – 672 ق/ 1207 – 1273 م) مشهور به مولانا یا رومی است. مثنوی معنوی که مهم ترین اثر مولاناست از اواخر قرن نوزدهم تا امروز اگرچه با فراز و فرود اما همواره در صحنه? پژوهش های مربوط به ادبیات فارسی در غرب حضور داشته است و این حکایت از جایگاه والای این اثر عرفانی-تعلیمی دارد که قرن هاست با زبان شعر و به کارگیری صناعات ادبی گوناگون با مخاطبان خود ارتباط برقرار می کند. یکی از مهم ترین صناعات ادبی، استعاره است که مباحث نظری پیرامون آن از قرن چهارم قبل از میلاد و با رساله? ریطوریقای ارسطو آغاز شده است و تا امروز هم با رویکردها و روش های گوناگون در جریان است. در حوزه? مطالعات ترجمه هم از مبحث استعاره و ترجمه? آن غفلت نشده است و مطالب گوناگونی در تجویز روش های ترجمه? آن و توصیف آن چه در عملِ ترجمه رخ داده، بیان شده است. با توجه به اهمیت استعاره و جایگاه مثنوی معنوی، در این پژوهش به توصیف روش های برگزیده? دو مترجم انگلیسی زبان این اثر در برگردان استعاره های دفتر اول پرداخته شده است؛ یکی رینولد نیکلسون که ترجمه? منثورش به سال 1926 منتشر شده است، و دیگری جاوید مجددی که ترجمه ای موزون و مقفا در قالب مثنوی انگلیسی به سال 2004 منتشر کرده است. به این منظور، تعداد 155 استعاره از دفتر اول مثنوی معنوی برگزیده شده است، سپس با استفاده از مدل لارسن (1998) برای ترجمه? استعاره به توصیف روش های این دو مترجم در برگردان این استعاره ها پرداخته شده است. مهم ترین یافته? این پژوهش آن است که علی رغم فاصله? حدوداً 80 ساله میان این دو ترجمه، روش ترجمه? تحت اللفظی انتخاب غالب هر دو مترجم است.

روایت شناسی که یکی از نظریه های پرکاربرد در پژوهش های ادبی معاصر به شمار می رود با نمایشنامه به عنوان یکی از ژانرهای سه گانه ی ارسطویی ادبیّات پیوند نزدیکی دارد و از میان متون ادبی کلاسیک، ظرفیّت نمایشی قابل ملاحظه ی لیلی و مجنون، باعث جلب نظر نمایشنامه نویسان شده است. این پژوهش به تحلیل و تطبیق روایت در دو نمایشنامه ی لیلی و مجنون پری صابری در ادبیّات فارسی و مجنون لیلی احمد شوقی در ادبیّات عربی می پردازد. به این منظور، نگارنده از میان عناصر متنوّع مطرح در روایت شناسی، چهار الگوی ترامتنیّت، زمان، کنش و کانونی سازی را که در بررسی متون نمایشی نیز مورد توجّه متخصّصان تئاتر قرار می گیرند، برگزیده و افزون بر آن در کنار زمان به شیوه ی برش نمایشنامه و در دل کانونی سازی به مسأله ی راوی نیز اشاره کرده است. در جستار حاضر، پس از تحلیل مبانی نظری تحقیق در فصل اوّل، در فصل دوم مسیر پیموده شده ی نمایشنامه نویسی فارسی و عربی و کارنامه ی نمایشی پری صابری و احمد شوقی بررسی شده و در فصل سوم با بررسی روایت شناسانه ی نمایشنامه های لیلی و مجنون و مجنون لیلی، اختلاف این دو اثر در چهار عنصر اساسی ساختار روایت برجسته شده و سرانجام در تحلیل نتیجه ی تحقیق، تفاوت های روایی قابل ملاحظه ای که میان آثار مذکور وجود دارد، با تفاوت فرهنگ و ادبیّات فارسی و عربی، تفاوت اصول نمایشنامه نویسی در این دو زبان، جنسیّت نویسندگان و بیش از همه ایدئولوژی و هدف نهایی آنان از نگارش نمایشنامه براساس داستان عاشقانه ی لیلی و مجنون مرتبط دانسته شده است.

نوستالژی اصطلاحی است که از روان شناسی وارد ادبیات شده است و به طور کلی حالتی است که در آن شاعر یا نویسنده، در اثر خویش، خاطرات گذشته یا سرزمینی را که یادش را در دل دارد، از روی حسرت و درد ترسیم کند. در پژوهش حاضر، آثار داستانی صادق چوبک، نویسنده ی معاصر، از دیدگاه نوستالژی با استفاده از مولفه های زبانی، بیانی و انعکاس رنگ ها بررسی شده است. نوستالژی رایج در آثار چوبک فردی و در بیشتر موارد مستمر است و علت اصلی ایجاد آن تنهایی قهرمان است. مهم ترین علائم نوستالژی در آثار او یادآوری خاطرات و احساس دلتنگی برای گذشته است. پرکاربردترین مولفه ی نوستالژی نیز در آثار او واژه ها هستند. چوبک از نوستالژی به عنوان ابزاری هنری برای نوشتن داستان هایش بهره برده است. برخی داستان های او مانند «مردی در قفس» و «اسب چوبی» با محوریت نوستالژی شکل گرفته اند و در بعضی موارد مانند تنگسیر، نوستالژی عامل تحرک شخصیت های داستانی او بوده است. سیر تحول نوستالژی در آثار چوبک، به نوعی سیر نوستالژی در شخصیت خود او را نیز نشان می دهد، به این معنی که نوستالژی در آثار اولیه ی او در مقایسه با آثار بعدی اش روند نزولی دارد.

چکیده از دیرباز مردم ایران به دلایل مختلف و متعدد و البته در زمان های گوناگون مهاجرت هایی به هند داشته اند. از عمده ترین مهاجرت ایرانی ها به این سرزمین، مهاجرت عده ای از شاعران است که از پیش از قرن دهم آغاز می شود و در قرن های یازدهم و دوازدهم نیز همچنان ادامه دارد. بسیاری از این شاعران از اوایل قرن یازدهم تا اواسط قرن دوازدهم یعنی تا آخر حکومت صفویه در ایران، به هند مهاجرت کرده اند. به دلیل آن که این موضوع در بازه ی زمانی ابتدای قرن ده تا سال 1030 در پایان نامه ی دیگری کار شده است بازه ی زمانی که برای این کار در نظر گرفته شده از 1030 تا 1135 می باشد. اساس کار در این پژوهش بر اطلاعاتی است که تذکره های این دوره در مورد شاعران در قالب ترجمه ی آن ها به دست می دهند. مهاجرت این شاعران به هند در این دوره از طرفی دلایلی متعدد و از طرف دیگر تأثیر و تأثراتی را نیز به همراه داشته است که کشف آن می تواند در تحقیقات ادبی مربوط به این دوره بسیار سودمند باشد. این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است که در فصل اول ابتدا به گروه های مختلف شاعران پیش از مهاجرت از لحاظ تبار و خانواده، دانش و همچنین اعتقاداتشان پرداخته شده و در نتیجه مشخص شده که این موارد در پذیرش مهاجران در سرزمین جدید موثر بوده است. سپس به وضعیت شاعران در هند از نظر شغل شاعران، برخورد هندیان با آن ها، بازگشت به ایران و دلایل آن پرداخته شده و در نتیجه نشان داده شده است که شاعران بیشتر به مشاغل حکومتی اشتغال می ورزیدند و همچنین ذهنیت شاعران همیشه با واقعیت-های هند یکسان نیست. در فصل دوم به علل مهاجرت شاعران به هند در دو بخش علل کششی و علل رانشی پرداخته شده و در نتیجه نشان داده شده است که صِرف علل رانشی به ویژه سخت-گیری ها و تعصبات مذهبی صفویه از علل عمده ی مهاجرت شاعران به هند نیست بلکه دلایلی مثل سیاحت در صدر علت های مهاجرت در این دوره است. در فصل سوم نیز تأثیرگذاری های مهاجران بر هندی ها و تأثیرپذیری های آن ها از هند و هندی ها در دو بخش گسترش زبان و ادب فارسی در هند و داد و ستدهای فرهنگی مهاجران با هندی ها بررسی شده و مشخص شده که مهاجرت بر مهاجران و مهاجرپذیران تأثیراتی داشته است. کلید واژگان: شاعران، مهاجرت، صفویه، هند، تذکره

سیمین دانشور یکی از برجسته ترین رمان نویسان ایران و نویسندۀ سه رمان سووشون، جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان است؛ این رمان ها در مجموع یک سه گانه را تشکیل می دهند که در فاصلۀ زمانی سال های 1348 تا 1380 منتشر شده است. از آنجا که طی این دوران تغییرات بنیادین در شرایط فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران رخ داده است، می توان انعکاس این تغییرات را در نوسانات سبکی نویسنده مطالعه کرد. در این پژوهش نثر سیمین دانشور را در هر اثر بر اساس سبک شناسی لایه ای در سه لایۀ واژگانی، نحوی و بلاغی به طور مستقل بررسی کرده و مباحث ایدئولوژیک را در ذیل هر لایه قرار داده ایم. پس از آن سیر تحول نثر او را در رمان های سه گانه اش در این سطوح بیان کرده و به این نتیجه رسیده ایم که لایۀ واژگانی بیشترین تحولات را در نثر دانشور منعکس می کند. سیر تحول نثر دانشور در این لایه سیری است از پیچیدگی به صراحت. در لایۀ نحوی بارزترین ویژگی نثر دانشور _که در هر سه رمان وی تجلی یافته_ کاربرد زمان ماضی ساده و وجه اخباری افعال است و مهم ترین تحول نثر دانشور در این لایه را باید در نوع و ساختمان جملات دانست. در لایۀ بلاغی، نمادپردازی برجسته ترین و مهم ترین عنصر بلاغی نثر دانشور است که به طور چشمگیر در هر سه رمان او نمود یافته و برترین وسیلۀ او برای بیان عقاید و ایدئولوژی مورد نظرش بوده است.

در این پژوهش، با تکیه برنظری? تزوتان تودوروف، به ژانربندی داستان های فرا طبیعی ساعدی پرداخته شده است. ابتدا ژانرهای سه گان? شگفت، وهمناک و شگرف و دو زیرژانر شگرف-شگفت و شگرف-وهمناک بر اساس دیدگاه تودوروف معرفی شده است. در ژانر وهمناک با رویداد فراطبیعی توجیه پذیر، در شگفت با رویداد فراطبیعی توجیه ناپذیر، و در شگرف با تردید بر سر توجیه پذیری و توجیه ناپذیری رویداد فراطبیعی مواجه ایم. در دو زیرژانر مورد نظر نیز با تردید ژانر شگرف رو به رو هستیم اما در پایانِ روایت، تردید به نفع ژانر وهمناک یا شگفت پایان می پذیرد. در فصل بعد با در نظر گرفتن وضعیت رویدادهای فراطبیعی، داستان های «قص? دوم، سوم، هفتم و هشتم» مجموع? عزاداران بیل، «قص? دوم» مجموع? ترس و لرز، «دندیل»، «سعادت نامه»، «گدا» و رمان توپ در ذیل ژانر شگفت و داستان های «قص? اول، سوم، چهارم، پنجم» مجموع? ترس و لرز و «زنبورک خانه» در ذیل ژانر شگرف و داستان «قص? اول» مجموع? عزاداران بیل در زیرژانر شگرف-شگفت مورد بررسی قرار گرفته اند. در تمام داستان ها، ابتدا گزارشی از رویدادها و عناصر فراطبیعی در داستان های مورد بررسی ارائه شده و در بررسی داستان های مربوط به ژانر شگرف و زیرژانر شگرف-شگفت عوامل تردیدزا در داستان های ساعدی تحت سه عنوان تقسیم بندی شده: شک برانگیز بودن شخصیت ها، شک برانگیز بودن راوی و شک برانگیز بودن روایت. پژوهش با یک نتیجه گیری نهایی به پایان می رسد مبنی بر این که: داستان های فراطبیعی ساعدی در دو ژانر شگفت و شگرف و زیرژانر شگرف-شگفت قرار می گیرند که ژانر شگفت از نظر تعداد داستان های اختصاص داده به خود، برجسته تر است.

مهدی آذریزدی (1300/1388ه.ش) متولد ایران و کامل کیلانی (1897/1959) متولد مصر از نویسندگان برتر در حوزه? ادبیات کودک هستند. این دو مولف، داستان واحدی از کتاب هزار و یک شب به نام ابوقیر و ابوصیر را برای کودکان با نام های مرد و نامرد و ابوصیر و ابوقیر بازنویسی کرده اند. در این پژوهش بر اساس نظریه? فزون متنیّت ژنت به دنبال تغییرات و گشتارهای صورت گرفته و علت به وجود آمدن این گشتارها هستیم. پژوهش حاضر شامل چهار فصل است. در نخستین فصل به مقدمات پرداخته ایم و در فصل بعد مبانی و کلیات تحقیق را مطرح کرده ایم. در سومین فصل به بررسی پی رفت های دو داستان کودک و به مقایسه? آن ها با پی رفت های داستان هزار و یک شب پرداخته ایم و در چهارمین فصل، مولفه های روایی دو اثر کودک را با نسخه? پیش متن آن مقایسه کرده ایم. پس از تطبیق مولفه ها و پی رفت ها دریافته ایم هر دو مولف بر حسب رده? سنی مخاطب، گشتارهای کاربردی و کمّی و جایگشت را اعمال کرده اند و کیلانی بیش از آذریزدی به محتوای داستان هزار و یک شب پایبند بوده است.