نام پژوهشگر: مجتبی مستجاب الدعوتی

اصل علیت در فیزیک کوانتومی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  اسماعیل نوشاد   محمد علی اژه ای

برای بررسی اصل علیت در فیزیک کوانتومی ناچاریم که نظریه های کلاسیک و نسبیتی را بررسی کنیم.در این بررسی به این نتیجه رسیدیم که انچه در فیزیک کلاسیک و نسبیت از مفهوم علیت مراد می شود،مفهوم"موجبیت" یا "جبر" فیزیکی است،به این معنا که با داشتن شرایط حاضر یک دستگاه فیزیکی می توان شرایط اینده ی ان را به وسیله ی یک "قانون"-با فرم ریاضی- پیش بینی کرد. این مفهوم دقیقا مفهوم علیت انگونه که در فلسفه مطرح می شود نیست. به عبارتی در حوزه ی علوم مفهوم قانون به معنای یاد شده اهمیت دارد نه مفهوم علیت. علیت را حداکثر می توان یک فرض مضمر در حوزه ی فیزیک کلاسیک دانست.ان چیزی که در فیزیک کوانتومی رد می شود همین مفهوم موجبیت است و انکار ان در این حوزه ایرادی را به استعمال علیت در حوزه ی عقل سلیم وارد نمی کند. از طرف دیگر ، از وجهی علمی در پدیده های کوانتومی ما با دو گروه ازمایشهای متناقض روبروییم. در یک سری ماهیت کوانتومها موجی ودر یک سری ذره ای می باشد. این تناقض فیزیکی به وسیله ی یک نامساوی ریضی تحت عنوان"اصل عدم قطعیت" نمایش داده می شود.فرم ریاضی مذکور در زبان علمی هیچ مشکلی را وارد نمی کند. مشکل در برگردان این اصل به حوزه ی فهم است که منجر به زیر سوال رفتن مفهومهایی مانند واقعیت یا علیت می شود. ما به این نتیجه رسیده ایم که این اصل در حوزه ی فهم تنها این واقعیت ساده را بیان می کند که دو موضع متناقض را نمی توان باهم جمع کر د:یک تناقض دیدنی نیست. واین اصولا چیز عجیبی نیست. هیچ واقعیت یا رخداد فیزیکی در پشت این فرم ریاضی نیست و این فرم تنها یک پارا دوکس را نشان میدهد.