نام پژوهشگر: اکبر بابایی

تعیین دبی موثر حمل رسوبات معلق در تعدادی از رودخانه های استان گلستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان - دانشکده مرتع و آبخیزداری و شیلات و محیط زیست 1389
  اکبر بابایی   علی نجفی نژاد

یکی از منابع تاثیرگذار روی کیفیت آب رودخانه ها، رسوبات معلق موجود در آن است. آگاهی از میزان حمل این رسوبات از یک سو و نیز تعیین دبی موثری که در این مدت بیشترین میزان رسوب را حمل نموده است، هم از لحاظ کیفیت آب و هم طراحی سازه های کنترل سیل و رسوبگیر در خور توجه می باشد. در این تحقیق، دبی موثر برای 5 رودخانه واقع در استان گلستان در یک دوره آماری 20 ساله تعیین شد..برای محاسبه این دبی، ابتدا منحنی سنجه رسوب داده ها تهیه و این منحنی در منحنی تابع چگالی دبی جریان روزانه ضرب شد تا تابع چگالی حمل رسوب بدست آید که مقدار حداکثر آن به عنوان دبی موثر محاسبه گردید. برای تعیین دوره بازگشت دبی موثر نیز از دبی های حداکثر لحظه ای موجود استفاده شد. نتایج نشان داد که در رودخانه های مورد مطالعه، میزان دبی موثر مقادیر خ0.33 تا 141 متر مکعب برثانیه و دوره بازگشت آن نیز از کمتر از 1 تا 25 سال بوده است. همچنین، نتایج این تحقیق نشان داد که درصد فراوانی وقوع دبی موثر حمل رسوبات معلق در رودخانه های فوق بین 0.013 تا 3.6 درصد از سال متغیر بوده است. علاوه بر این، مشخص شد که از بین 20 پارامتر هیدرولوژیکی مربوط به رودخانه و خصوصیات فیزیوگرافی حوضه بالادست آن، شیب طولی رودخانه و رسوب ویژه دبی موثر بیشترین همبستگی را با دبی موثر داشته اند. نتایج همچنین نشان داد که دبی مقطع پر در ایستگاهها اختلاف زیادی با همدیگر داشته بطوریکه مقدار آن از بیش از 5 تا بیش از 90 متر مکعب بر ثانیه و دوره بازگشت آن نیز از 1.36 تا 92 سال تغییر می نماید. در هیچ یک از ایستگاهها دبی مقطع پر از لحاظ بزرگی و دوره بازگشت معادل دبی موثر نبوده است بطوریکه در برخی از ایستگاه ها دبی موثر و در برخی دیگر دبی مقطع پر بزرگتر بوده است.