این رساله چنان که از عنوانش مشخص است، به بررسی وجوه اخلاق فردی و جمعی در دو دفتر اول مثنوی پرداخته است، و شامل 2 فصلی است که هر کدام به چند بخش تقسیم شده اند. در این رساله، سعی بر آن بوده است که با بررسی جنبه های اخلاق فردی و جمعی در مثنوی و تأکید برآن، گامی موثر در جهت بهبود رفتارهای فرد و جامعه برداشته شود، به طوری که راه گشای همه انسان ها با هر سلیقه و در هر عصری که هستند، باشد. به عبارتی دیگر، با به نمایش گزاردن این آموزه های اخلاقی که آن هم به صورتی مجزا، فردی و جمعی به آن پرداخته شد هم فرد و هم جامعه، به فراخور نیاز خود می تواند از آن استفاده کند. چون مثنوی، این کتاب تعلیمی سترگ، عناصر عمده ایی را از بطن جامعه وام گرفته است. از آن جایی که مثنوی، نمایان گر اندیشه و نگرش عرفانی و اسلامی مولانا است، پس می توان گفت که بررسی جنبه های فردی و جمعی در آن، یعنی تأکید بر هنجارهای بزرگ اسلامی و ایرانی. با این همه، بهره گیری از چنین آموزه های اخلاقی مطرح شده در مثنوی و تطبیق آن با یافته های جدید، دشواری هایی داشت و نگرش خاصی را می طلبید که با مطالعه و تعمق در کتب و یافته های متعدد تا اندازه ای این مهم حاصل شد.