آشنایی با مفاهیم واصطلاحات تصوّف یکی از مسائل ضروری برای تفهیم متون ادب فارسی می باشد . تصوّف علاوه بر دنیای شعر وهنر با قلمرو اخلاق ، حکمت وتعلیم وتربیت و... پیوندی ناگسستنی دارد .مشایخ صوفیه با تألیف آثار ویا با اعمال وگفتار دلنشین خود،افکار خاصی را به مریدان وافراد جامعه تلقین می کردند که این افکار موجبات تحوّل در جامعه را فراهم می کرد . هدف از نوشتن این تحقیق تحلیل گستره مفاهیم تعلیمی – اجتماعی در دو اثرکشف المحجوب هجویری وتذکره الاولیای عطّاربوده است؛نگارنده در این تحقیق اهمّ مفاهیم عرفانی – اجتماعی را که در این دو کتاب عنوان شده مطرح ساخته وبا استفاده از کتب عرفانی دیگر به نقد وتحلیل آنها پرداخته است . کلمات کلیدی : تصوّف،شریعت وحقیقت،علم،ملامت،مقامات واحوال،آداب صوفیه،تصوّف وجامعه