چکیده ریخت شناسی استخوان یوروهیال، اتولیت و فلس و اهمیت آنها در رده بندی شماری از ماهیان آبهای داخلی ایران بوسیله ی: سمیه باغبانی این پژوهش به منظور مطالعه ای درباره ساختارهای سخت ماهیان آب های داخلی ایران و بررسی اهمیت آنها در رده بندی ماهیان انجام گردید. نتایج نشان می دهد که هر کدام از این ساختارهای مطالعه شده در بین گروههای مختلف ماهیان تنوع ریختی جالبی را از خود نشان می دهند. استخوان یوروهیال در ماهیان مورد مطالعه از نظر شکل نمای شکمی، وجود یا عدم وجود زایده در ناحیه قدامی، موقعیت زوائد (در ناحیه شکمی و یا فوقانی)، وجود و یا عدم وجود شکاف در ناحیه خلفی، تعداد زوائد ناحیه ی قدامی، شیب و ارتفاع تیغه پشتی و چندین ویژگی دیگر دارای تنوع هستند. . همچنین به نظر می رسد ارتباط مستقیمی بین مورفولوژی استخوان یوروهیال (طول و عرض آن، شکل پهنه شکمی، ارتفاع تیغه ی پشتی و غیره) و شکل ظاهری ماهی وجود داشته باشد. اتولیت نیز از ساختارهای سخت در ماهیان می باشد که تنوع شکلی جالبی را از خود نشان می دهد. ). بیشترین تفاوت های سیستماتیکی در ریخت شناسی سنگریزه شنوایی را می توان در ماهیان استاریوفیزی و دیگر گونه های ماهیان استخوانی مشاهده نمود در ماهیان nonotophysi سنگریزه ی شنوایی ساژیتا از نظر اندازه بزرگتر و نیز تنوع قابل توجهی را نسبت به دیگر سنگریزه ی های شنوایی دارد و در ماهیانotophyshi ، آستریسکوس دارای اندازه بزرگتری است. تنوع بیشتر و بزرگتر بودن در این ماهیان باعث شده است که بیشتر مطالعات بروی این سنگریزه شنوایی انجام شود. به طور کلی در ماهیان آب شیرین فلس، غالبا از نوع دایره ای می باشد. بررسی های ریختی در فلس های ماهیان مورد مطالعه نشان دهنده ی سه نوع فلس شامل: دایره ای (cycloid)، تنوئید (ctenoid) و کلوپید (clupeid) می باشد. به طور کلی نتایج مشاهده شده نشان می دهد که ریخت شناسی یوروهیال، اتولیت وفلس نقش مهمی در تاکسونومی ماهی ایفا می کند. لذا مطالعه مقایسه ای این ساختار ها در دیگر ماهیان آب شیرین نیز پیشنهاد می گردد.