چکیده مطالعه و شناخت پدیده آتش سوزی می تواند به عنوان یک مطالعه راهبردی در مدیریت ریسک و بحران و به منظور کنترل و کاهش تخریب های آتش سوزی مورد استفاده قرار گیرد. دراین تحقیق که با هدف تعیین مهمترین عوامل تأثیر گذار بر آتش سوزی و پهنه بندی خطر حریق در جنگل ها و مراتع استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است، ابتدا 120 منطقه از مناطق آتش سوزی شده سنوات گذشته، نقشه برداری و تعیین مساحت گردید. سپس با بررسی مطالعات صورت گرفته در این زمینه، دوازده عامل تأثیر گذار بر گستره آتش سوزی، مشخص و مقادیراین عوامل با توجه به موقعیت و تاریخ وقوع آتش سوزی ها استخراج گردید. این عوامل عبارتند از: تراکم پوشش گیاهی، شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، سرعت باد، دما، بارش، رطوبت نسبی، فاصله از جاده، فاصله از اراضی کشاورزی، فاصله از مناطق اطفاء حریق و تراکم جمعیت. در ادامه جهت تعیین سهم تأثیر گذاری عوامل بررسی شده در آتش سوزی ها با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی، نسبت به تحلیل روابط بین عوامل مد نظر با مساحت آتش سوزی ها اقدام و همچنین مدلی برای ایجاد امکان پیش بینی خطر آتش سوزی به ازای ورود عوامل تأثیر گذار تعیین گردید. نتایج نشان می دهد از بین عوامل مورد بررسی، عامل پوشش گیاهی، فاصله از جاده، جهت شیب، رطوبت نسبی، سرعت باد نسبت به سایر عوامل از درجه اهمیت بالاتری برخوردارند. همچنین با استفاده از نقشه پوشش گیاهی جنگل ها و مراتع استان و تهیه لایه های اطلاعاتی عوامل مورد نظر در کل استان و با استفاده از مدل تهیه شده، مقادیر پیش بینی خطر برای کل استان استخراج و سپس نقشه پهنه بندی خطر آتش سوزی در سیستم اطلاعات جغرافیایی در پنج کلاس مختلف تهیه گردید.

چکیده آتش سوزی در جنگل ها و مراتع باعث نابودی بخش عظیمی از منابع طبیعی می شود. از آنجا که عوامل متعددی در وقوع حریق نقش دارند، پیش بینی دقیق زمان و مکان وقوع آتش سوزی امری دشوار است اما با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می توان به صورت مکان دار، نقاط دارای خطر بالای آتش سوزی را شناسایی کرده و مدیریت بهتری بر آن ها اعمال داشت. هدف از انجام این پژوهش شناسایی مناطق با ضرایب خطر آتش سوزی بسیار بالا براساس مهمترین فاکتورهای تاًثیرگذار بر مهار و گسترش آتش سوزی می باشد. برای این منظور رابطه بین 3 گروه عوامل انسانی (انگیزشی)، بیوفیزیکی، تجهیزات و امکانات، مشتمل بر 26 متغیر با سطح و تعداد آتش سوزی های رخ داده در هر دهستان استان مورد بررسی قرار گرفت. شناسایی و تعیین متغیرهای مورد بررسی با استفاده از روش پرسشنامه و با محاسبه و جمع آوری اطلاعات مذکور انجام شد. از روش رگرسیون وزن دار فضایی ((gwr برای تهیه نقشه پهنه بندی حریق از نظر سطح و تعداد آتش سوزی های رخ داده طی سال های 1386 تا 1392 و تعیین ارتباط آن با عوامل فوق الذکر استفاده گردید نتایج نشان داد از بین 26 متغیر مورد بررسی از لحاظ تأثیر بر مساحت و تعداد آتش سوزی در عرصه های طبیعی تعداد 6 متغیر شامل متوسط سن نیروهای محافظ (69/0 r=و71/9vif=)، تعداد نیروهای محافظ موجود در هر دهستان (53/0r=- و81/10vif=)، تعداد پرسنل افتخاری موجود در هر بخش (49/0r=- و11/15vif=)، میزان حقوق دریافتی (45/0r=- و08/8vif=)، میزان شاخص پوشش گیاهی موجود در هر دهستان (32/0r= و30/14vif=) و میزان امکانات و تجهیزات اطفاء حریق (4/0r=- و04/11vif=) به ترتیب دارای بیشترین تأثیرگذاری بر روی مساحت آتش سوزی های رخ داده بوده اند. تعداد 6 متغیر شامل میزان حقوق دریافتی ماهیانه (61/0r=- و08/8vif=)، تعداد نیروی محافظ (56/0r=- و81/10vif=)، تعداد پاسگاه حفاظتی (54/0r=- و 2/2vif=)، متوسط سن افراد محافظ (53/0r= و 71/9 vif=)، متوسط شیب عرصه های طبیعی (50/0r= و 99/8 vif=)، تعداد پرسنل افتخاری (42/0r=- و 11/15 vif=) به ترتیب دارای بیشترین تأثیرگذاری بر روی تعداد آتش سوزی های رخ داده بوده اند. در نهایت طبق نقشه های پهنه بندی ترسیم شده دهستان های وردنجان، مرغ ملک، میزدج علیا، پشت کوه اردل و چغاخور دارای بیشترین میزان خطر آتش سوزی و دهستان-های حومه بروجن دارای کمترین میزان از نظر مساحت مورد حریق می باشند و دهستان های میزدج علیا، پشت کوه اردل و ارمند دارای بیشترین میزان خطر آتش سوزی و دهستان میانکوه موگویی دارای کمترین میزان خطر براساس تعداد حریق های رخ داده می باشند که طبق بررسی های صورت پذیرفته، نقشه های به دست آمده تطبیق زیادی با میزان سطح و تعداد آتش سوزی های رخ داده در دهستان های مورد نظر دارند.