نام پژوهشگر: عباس رجبی گوندره

بررسی مسأله طهارت در متون اوستایی
پایان نامه دانشگاه تربیت معلم - تبریز - دانشکده الهیات 1391
  عباس رجبی گوندره   محمد مشهدی نوش آبادی

یکی از موضوعات بحث برانگیز در دین زردشتی مسئله طهارت و انواع مطهرات است. در این باره پژوهشگران دین نظرات متفاوتی ارائه کرده اند. در این پژوهش برانیم با نگاهی همه جانبه این مسئله را بررسی نماییم. بر این اساس ابتدا به معرفی موضوع، دسته بندی و مرور منابع و شرح پاره ای از اصطلاحات پرداخته شده است. در ادامه با بررسی سیر تاریخی مسأله ی طهارت، فلسفه و سابقه ی آن در ادیان و فرهنگ های اقوام قدیمی نشان داده شده است. نیز در فصلی جدا فلسفه ی آیین ها مورد بررسی قرار گرفته و این گونه نتیجه گیری شده است که مسأله ی طهارت ریشه در ثنویت کیهانی دین زردشتی داشته و هر انسانی که به این آیین ها اقدام می کند در نبرد کیهانی جهان اهورایی با جهان اهریمنی شریک می گردد. همچنین در ارتباط آن با مسأله ی دیوان این گونه دریافت گردید که برای محدود کردن گستره عمل این موجودات باید آیین های تطهیر اجرا گردد. در پایان این فصل نیز به جنبه های بهداشتی و درمانی عناصر پاکی در فرهنگ های مختلف اشاراتی گردیده است که نشان از گستردگی اجرای این آیین ها در جهان باستان است. در بخش پایانی پژوهش، تلاش گردیده تا آیین ها و آداب مربوط به طهارت در اوستا نشان داده شود. از این رو، ابتدا گاهان و یسنا و سپس یشت ها مورد بررسی قرار گرفتند. این بررسی ها نشان داد که در این بخش ها اشاره چندانی به طهارت نشده است در حالی که این مسئله به طور بسیار برجسته ای در وندیداد مطرح شده است لذا مسأله ی طهارت در وندیداد، به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفت. بعلاوه، تمامی آیین های مربوط به طهارت نیز توصیف گردیدند، همچون آیین هایی در تطهیر انسان مانند برشنوم، پادیاب؛ آیین هایی در تطهیر مردار مانند سگ دید، دخمه گذاری و خورشید نگرشی و آیین هایی در تطهیر عناصر طبیعت مانند آب، آتش، خاک و گیاهان و اسباب و لوازم زندگی همچون پوشاک و ظروف شناخته شدند که همگی بر اهمیت پاکی در میان متون اوستایی اشاره دارند. این پژوهش نشان می دهد که تاکید فراوان بر بحث طهارت گرچه مبتنی بر جهان شناسی ثنوی زرتشتی است اما افراط های شدید موجود در آن با ماهیت پیام زرتشت ناسازگار است.