پروژه حاضر بخشی از طرح اکتشافات ژئوشیمیایی سیستماتیک می باشد که در محدوده برگه 1:100،000 آبیز واقع در استان خراسان جنوبی انجام می پذیرد.در مطالعه حاضر تعداد 682 نمونه ژئوشیمیائی از ورقه آبیز برای 43 عنصر آنالیز گردیده که بر اساس نظر سازمان زمین شناسی هدف کشف آنومالی و تحلیل مربوط به 35 عنصر به قرار ag, al, as, au, ba, be, bi, cd, ce, co, cr, cs, cu, fe, k, la, mn,mo, nb, ni, p, pb, rb, s , sc, sn, sr, th, ti, tl, u, w, y, zn, zr است لذا کشف آنومالی و تفسیر نتایج سایر عناصر زیاد مورد توجه نمی باشد با این حال سعی شده اکثر آنها مورد تجزیه و تحلیل و تفسیر مناطق تمرکز عناصر قرار گیرند. منطقه آبیز در خاور کشور و در فاصله 25 کیلومتری شرق قائن جای دارد و از تنوع واحدهای سنگی برخودار است. برای شناسایی آنومالی عناصر ،ابتدا عملیات پردازش مقدماتی یعنی محاسبه خطای آنالیز ،تصحیح داده های سنسورد و جایگزینی مقادیر خارج از ردیف بر روی داده ها صورت گرفت .همچنین توسط روش آنالیز فاکتوری ،داده ها مورد تحلیل قرار گرفت و شباهتها و تفاوتهای انتخاب 4،5،6 و9 فاکتور بررسی گردیدکه در نهایت تعداد 6 فاکتور به عنوان فاکتورهای معرف منطقه آبیز انتخاب شده اند.سپس مقادیر امتیازات فاکتوری محاسبه و نقشه های مربوطه برای 6 فاکتور رسم گردید .که بر روی این نقشه ها مناطق امید بخش قابل تشخیص می باشند .این نقشه ها با نقشه x+2s در تطابق خوبی می باشد .در پایان همچنین توسط برنامه ای در نرم افزار matlab تحلیل فازی خوشه ای میان مرکز بر روی داده های منطقه مورد مطالعه صورت گرفت که در نتیجه داده ها در 7 خوشه با درجه عضویت مشخص قرار گرفتند و مراکز خوشه ها مشخص گردید .و با استفاده از روابط موجود جهت حذف اثر سنژنتیک مقادیر بازمانده محاسبه گردید و نقشه مقادیر بازمانده برای عناصر مطلوب ترسم گردید که این نقشه ها با نقشه های حاصل از سایر روشها هم پوشانی خوبی نشان می دهند.

بررسی ژئوشیمیایی رسوبات رودخانه ای یکی از روشهای مناسب در پی چویی و اکتشافات مقدماتی می-باشد. نتایج این بررسی ها در اکتشافات نواحی بالاست می تواند بسیار موثر باشد. پروژه حاضر در 60 کیلومتری غرب شهرستان تالش از توابع استان گیلان با تعداد 125 نمونه ژئوشیمیایی برداشتی برای بررسی 43 عنصر بر اساس نظر سازمان صنایع و معادن استان گیلان و توسط شرکت پارس پی آزما انجام پذیرفت. لازم به ذکر است این پایان نامه مشتمل بر 7 فصل بوده و در ذیل به شرح مختصری از هر یک از فصول می پردازیم : در فصل اول و دوم به کلیاتی در مورد منطقه مورد مطالعه و همچنین زمین شناسی منطقه پرداخته می شود. در فصل سوم، به آماده سازی داده های اولیه مانند تصحیح داده های سنسورد، جایگزینی مقادیر خارج از رده و ... اشاره می گردد و نقشه ژئوشیمیایی x+2s برای شناسایی نواحی مستعد منطقه ترسیم گردید. در فصل چهارم توسط روش آنالیز فاکتوری با تعداد 4، 5 و 6 فاکتور داده ها را مورد تحلیل قرار داده و در نهایت تعداد 4 فاکتور به عنوان فاکتورهای معرف که با زمین شناسی منطقه تطابق خوبی دارند، انتخاب گردید. در فصل پنجم توسط روش شبکه عصبی پرسپترون چند لایه و برنامه تهیه شده در نرم افزار matlab به تخمین عیار نقاط مورد نمونه برداری جهت آزمایش شبکه مورد طراحی و همچنین 86 نقطه جدید پرداخته می شود. در فصل ششم، به کمک روش عیار – شعاع تاثیر مولتی فرکتال به جدا سازی مقادیر آنومالی از زمینه صورت پذیرفت. این روش برای بعضی از عناصر به خوبی توانست به جدا سازی مناطق مستعد از لحاظ کانی سازی بپردازد. در فصل آخر نیز به نتیجه گیری و پیشنهاداتی اشاره می گردد.

کانسار مس مسگران در 90 کیلومتری جنوب شرق بیرجند واقع شده است که به شدت تکتونیزه می باشد. براساس مطالعات میکروسکوپی، سنگ درونگیر این کانسار از نوع گابرو، بازالت، دونیت، لرزولیت و هارزبورژیت است. دراین سنگ ها، پاراژنزی ازکانه های کالکوپیریت، بورنیت،کالکوزیت،کوولین، مس طبیعی، مالاکیت، آزوریت و مگنتیت وجود دارد. بررسی های sem حاکی از کانه زایی عناصر نیکل و کبالت در قسمت اولترامافیک منطقه می باشند. مطالعات ترمومتری، بررسی های مینرالوگرافی، سنگ شناسی و کانی شناسی بر روی نمونه ها می تواند بیانگر ارتباط این کانسار با یک سیستم کانی سازی سولفید توده ای قبرسی باشد. تحلیل های آماری همچون تحلیل فاکتوری وشبکه های عصبی نیز در شناسایی ناهنجاری ها و اکتشافات زمین شیمی آن نقش مهمی داشتند. در این مطالعه جهت تعیین هر چه بهتر ناهنجاری های احتمالی در منطقه و بررسی توزیع عناصر از روش فاکتور r استفاده شد. فاکتور r ابزار مناسبی جهت تشخیص مجموعه عناصر مربوط به کانی سازی احتمالی و لیتولوژی است. با توجه به این که عملیات آزمایشگاهی یکی از پر هزینه ترین و زمان برترین مراحل در اکتشافات زمین شیمی است، در صورتی که بتوان این هزینه را به نحوی کاهش داد کمک شایانی به بهینه سازی هزینه ها شده است؛ در این جا سعی شده تا با توجه به هدف ذکر شده از ابزار شبکه عصبی استفاده شود. جهت تحلیل شبکه عصبی، داده های زمین شیمی به کار برده شده تا عملکرد شبکه در پیش بینی نتایج تجزیه عناصر آبراهه ها ارزیابی شود. کانه زایی موجود در این منطقه شامل بخش تحتانی کانسار و رخنمون یافتن زون داربستی آن می باشد که به صورت کانه زایی سولفیدی رگه- رگچه ای همراه با رگه های کوارتز می باشد. دگرسانی کلریتی و کوارتز-کربنات- اپیدوت- (کلریت) در اطراف این بخش داربستی تشکیل گردیده اند. تعدد ناهنجاری های مس و گستردگی آن ها، رخنمون دگرسانی های بخش زیرین کانسار سولفید توده ای، رخنمون بخش استوک ورک، نبود ناهنجاری روی و بالا بودن ناهنجاری مس و همچنین نبود بخش عدسی توده ای کانسار مسگران، می تواند موید قرارگیری سطح فرسایش کنونی منطقه در بخش تحتانی کانسار و زیر بخش عدسی سولفید توده ای باشد.

این پروژه با توجه به اهمیت تخمین ذخیره یک معدن و همچنین کاربرد و قابلیت های نرم افزار datamine در راستای تخمین ذخیره مواد معدنی انجام شده است. این تحقیق در معدن سنگ آهن سنگان و در یکی از بخش های آنومالی مرکزی آن ( منطقه باغک) با توجه به عملیات اکتشافات تفصیلی که در آن انجام شده به کار گرفته شده است. با استفاده از داده های عملیات اکتشافی و همچنین مطالعه کارهای انجام شده توسط شرکت مشاور و استفاده از گمانه های حفاری شده و نمونه برداری های انجام شده از این گمانه ها و با استفاده از نرم افزار datamine 3 تحقیقات صورت گرفت. با وارد کردن داده های حفاری و فایل های ورودی به نرم افزار مدل سه بعدی توده های مختلف منطقه بدست آمده و با ایجاد مدل بلوکی منطقه و گرفتن بلوک های به ابعاد 10×25×25 مدل بلوکی منطقه نیز تهیه شد و با استفاده از شکل سه بعدی ایجاد شده و مدل بلوکی تهیه شده تخمین ذخیره به روش های مختلف انجام گرفت که در نهایت میزان ذخیره قطعی و قابل معدنکاری در این معدن حدود 6.5 میلیون تن سنگ آهن با عیار میانگین حدود 49.2% و عیار گوگرد 2.1% مورد مطالعه قرار گرفت که نشان دهنده ذخیره سنگ آهنی با سولفید بالا می باشد.

اکتشافات ژئوشیمیایی، یکی از روش های اکتشافی موثر در شناسایی پتانسیل های معدنی در دنیا بویژه در کشورهای با آب و هوای گرم و خشک می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های ژئوشیمیایی و شناسیایی پتانسیل های معدنی، روش های آماری تک متغیره، چند متغیره و همچنین روشهای عصبی و منطق فازی ارائه گردیده اند. در مطالعه حاضر تعداد 396 نمونه ژئوشیمیایی در منطقه همیچ بیرجند، که برای 25 عنصر آنالیز گردیده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. منطقه همیچ در 145کیلومتری جنوب-غربی شهرستان بیرجند و در حدفاصل جاده بیرجند-قلعه زری واقع شده است. با توجه به اینکه اثراتی از مالاکیت و کالکوپیریت، پیریت، گالن، سروزیت و اسمیت زونیت در منطقه مشاهده شده است، به نظر می رسد که این منطقه از نظر زمین شناسی اقتصادی غنی شدگی هایی از عناصر مخصوصا مس داشته باشد. برای شناسایی آنومالی ها، ابتدا عملیات پردازش مقدماتی بر روی داده-ها صورت گرفت. سپس داده ها توسط روش های رگرسیون چندمتغیره، آنالیز تطبیقی و آنالیز فاکتوری مورد تحلیل قرار گرفتند. در رگرسیون چندمتغیره، مدل ارائه شده با ضریب قوت 81/0 نشان دهنده ی این است که کانی سازی مس در منطقه با کانی سازی طلا مرتبط می باشد. نتایج آنالیز تطبیقی نیز نشان دهنده ی ارتباط طلا یا روبیدیم با مس می باشد. با استفاده از آنالیز فاکتوری نیز 7 فاکتور انتخاب شدندکه پس از محاسبه مقادیر امتیازات فاکتوری، نقشه های مربوط ترسم گردید که بر روی این نقشه ها مناطق امید بخش قابل مشاهده است. قابل ذکر است که این نقشه ها نتایج قبلی را تایید می کنند.

منطقه قاین با قرار گیری در انتهای شمال غربی ایالت ساختاری سیستان و شمال شرقی پهنه لوت از نظر اندیس‎های معدنی منطقه با اهمیتی می‎باشد، لذا مورد اکتشاف قرار گرفت. به همین منظور مطالعات اکتشافی جهت پی‎جویی مناطق مستعد کانی‎زایی از لحاظ وجود پتانسیل‎های معدنی در برگه 1:100000 قاین با استفاده از تلفیق داده‏های اکتشافی شامل داده‎های زمین‎شناسی، ژئوشیمیایی، ژئوفیزیکی و ماهواره‎ای در محیط gis انجام پذیرفت. قبل از انجام تلفیق، پردازش داده‎های ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی و ماهواره‎ای با روش‎های مختلف انجام گرفت که نتایج حاصله همراه با مطالعات صورت گرفته بر روی داده‎های زمین‎شناسی برای تولید لایه‏ها و نقشه‏های مورد نیاز جهت انجام تلفیق در محیط gis بکار گرفته شدند. پس از مدلسازی و تلفیق داده‎ها، نقشه پتانسیل مطلوب توسط روش وزن‎های نشانگر تهیه شد. با استفاده از نقشه‎ی نهایی حاصل از تلفیق داده‎های اکتشافی مختلف، 3منطقه به عنوان مناطق امید بخش معدنی به ترتیب اولویت معرفی شدند. در این میان یک بخش کوچک تحت عنوان منطقه گرازان که اولویت اکتشافی اول در منطقه مورد مطالعه است، جهت انجام اکتشافات تفصیلی انتخاب شده پس از برداشت و تجزیه 147 نمونه‎ از رسوبات آبراهه‎ای، داده‎ها با استفاده از روش‎های غربال p.n، تحلیل فاکتوری و خوشه‏بندی فازی پردازش شده و در محیط نرم‏افزار arcgis 9.3 به نقشه درآمد.

در پژوهش حاضر که هدف از آن کشف الگوی پراکندگی توزیع عناصر در منطقه ی کانی پری واقع در 30 کیلومتری جنوب غرب شهرستان سقز استان کردستان بود، از تکنیک های مرسوم ژئوشیمیایی جهت دستیابی به این مهم استفاده شد. بدین منظور پس از برداشت 112 نمونه ی رسوبات آبراهه ای از نقاط مختلف منطقه ی مورد مطالعه به مساحت 40کیلومتر مربع و آماده سازی آنها جهت آنالیز آزمایشگاهی، نمونه های مذکور به آزمایشگاه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور ارسال شد. پس از دریافت نتایج آنالیزهای آزمایشگاهی با استفاده از تکنیک های رایج در ژئوشیمی، پیش پردازش های اولیه بر روی داده های آزمایشگاهی اعمال شد. با بکارگیری روش چند متغیره ی آماری تحلیل فاکتوری بر روی داده ها، رفتار عناصر مختلف در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. در این روش تعداد 5 فاکتور به عنوان فاکتورهای بهینه ی تغییرات در منطقه انتخاب شد که در آن فاکتور پنجم که شامل عناصر as-sb-hg بود به عنوان فاکتور کانی سازی در منطقه معرفی شد. در مجموع پنج فاکتور انتخاب شده حدود 82% از کل تغییرات منطقه را شامل شدند که سهم فاکتورهای اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب 43.068%، 12.207%، 10.214%، 9.408% و 7.875% از کل تغییرات منطقه بود. نقشه های امتیازات فاکتوری برای هر فاکتور رسم و نقشه ی فاکتور کانی سازی مورد توجه قرار گرفت. پس از آن جهت تایید نتایج حاصل از تحلیل فاکتوری و تعیین نمونه های آنومالی نسبت به فاکتور کانی سازی در منطقه از روش تحلیل تطبیقی بهره گرفته شد و نمونه های آنوالی نسبت به این فاکتور تشخیص داده شدند. جهت کنترل نتایج روش های تحلیل فاکتوری و تحلیل تطبیقی و تعیین آنومالی های بازماند در منطقه از روش خوشه-بندی فازی میان مرکز استفاده شد که حاصل آن تایید نتایج روش های مذکور بود. نیاز به تعداد داده های بیشتر جهت تبیین الگوی رفتاری عناصر در منطقه ی مورد مطالعه و همچنین صرفه جویی در زمان و هزینه و بهینه کردن عملیات اکتشافی، محقق را بر آن داشت تا با اعمال روش شبکه ی عصبی مصنوعی، تعدادی داده با دقت و صحت مناسبی تولید نماید. نتیجه ی بکارگیری این روش، تولید داده هایی با دقت و صحت نسبتا مناسب برای پاره ای از عناصر بود. جهت اطمینان از صحت داده های تولید شده روش تحلیل فاکتوری بر روی داده های تخمینی نیز اعمال شد که نتیجه ی آن همراهی عناصر پاراژنز با هم بود.

یکی از بخش های اساسی اقتصاد هر کشور، منابع خدادادی آن از جمله معادن است. برای بهره برداری مناسب از این منابع خدادادی نیاز به اکتشاف اصولی آنها می باشد. در بحث اکتشافات معدنی، اکتشافات ناحیه ای به منظور کاهش منطقه ای وسیع به مناطق کوچک، کاهش هزینه ها و ریسک سرمایه گذاری از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از ارکان عملیات اکتشاف ناحیه ای، اکتشافات ژئوشیمیایی در این مقیاس است. از مهمترین قسمت های عملیات اکتشاف ژئوشیمیایی ناحیه-ای نیز، پردازش داده های حاصل از عملیات نمونه برداری و آنالیز آزمایشگاهی می باشد که بدین منظور روش های مختلفی وجود دارد. نوشتار حاضر به پردازش داده های پروژه ی اکتشاف ژئوشیمیایی برگه ی 1:100000 بصیران که طی آن 585 نمونه ی رسوبات آبراهه ای و 107 نمونه ی کانی سنگین برداشت گردیده است، به منظور تشخیص مناطق آنومالی این برگه و مقایسه روشهای به کارگرفته شده پرداخته است. در بین روش های به کار گرفته شده در این تحقیق روش اصلی مورد بررسی، روش فرکتالی غلظت – مساحت بوده به نحوی که مطالب و تعاریف بیشتری راجع به آن گفته شده و نیز به عنوان ایده ای جدید از این روش در انجام روش های تحلیل فاکتوری و خوشه بندی میان مرکز فازی استفاده شده است. روش میانگین به علاوه دو برابر انحراف معیار برای کسانی که به دنبال مقادیر به شدت حاد یک مجموعه داده می-باشند، روشی مناسب است اما در پردازش های ژئوشیمیایی و به منظور جداسازی مقادیر غلظت و یا مقادیر شاخص غنی شدگی آنومالی از زمینه، روشی مناسب نیست؛ چرا که در اکتشافات ژئوشیمیایی، هدف، یافتن مقادیری است که متعلق به جامعه ای غیر از جامعه ی زمینه می باشد و استفاده از این روش سبب از دست دادن تعدادی از نمونه های با اهمیت می گردد. روش فرکتالی غلظت – مساحت در مورد اکثر عناصر نتایج مناسبی به همراه داشته است. در این روش نحوه ی درونیابی، دقت در برازش خطوط و انتخاب حدود آستانه ای از اهمیت زیادی برخوردار است. انجام تحلیل فاکتوری نیز نتایج مطلوبی به خصوص به عنوان روشی مکمل و موید روش های دیگر به همراه داشته است. به کارگیری روش غلظت – مساحت در طبقه بندی امتیازات فاکتوری کارکرد مناسبی نشان داده به نحوی که می توان از این تلفیق به منظور جداسازی نواحی حائز اهمیت نقشه های امتیازات فاکتوری استفاده نمود. روش خوشه بندی میان مرکز فازی نیز نتایج مناسبی در مورد داده های برگه مورد مطالعه به همراه داشته است؛ در این روش به کارگیری روش غلظت – مساحت به منظور تفکیک و اولویت بندی مقادیر بازماند، نتایج بسیار مناسبی داشته است. در مجموع و با تلفیق نتایج روش های مختلف با نتایج حاصل از مطالعات کانی سنگین، نمونه های حائز اهمیت شناسایی و اولویت بندی شده و 43 نمونه با بیشترین اهمیت اکتشافی در نواحی مختلف برگه ی 1:100000 بصیران معرفی شده اند.

در پژوهش حاضر که هدف شناسایی الگوی پراکندگی عناصر در منطقه کُفاز از توابع شهرستان درمیان استان خراسان جنوبی می باشد، از تکنیک های متداول ژئوشیمیایی جهت دستیابی به این امر بهره گرفته شده است. برای این منظور نتایج آنالیزهای آزمایشگاهی مربوط به عناصرمختلف به صورت خام از بخش معدنی سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان اخذ گردید و با استفاده از تکنیک های مرسوم در ژئوشیمی ،پیش پردازش های اولیه بر روی داده های آزمایشگاهی اعمال شد. سپس با استفاده از روش آنومالی های اولیه در منطقه مشخص گردید. در ادامه با بکارگیری روش چند متغیره آماری تحلیل فاکتوری رفتار عناصر مختلف مورد ارزیابی قرارگرفت. در این روش تعداد4 فاکتور به عنوان فاکتورهای بهینه در منطقه انتخاب شد، در مجموع 4 فاکتور انتخاب شده بیش از 89 درصد از کل تغییرات منطقه را شامل شدند که سهم فاکتورهای اول ، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 29/02، 23/9، 23/37، 13/27 از کل تغییرات منطقه بود. نقشه های امتیازهای فاکتوری برای هر فاکتور رسم و نقشه های فاکتور کانی سازی مورد توجه قرار گرفت . در نهایت جهت کنترل نتایج روش تحلیل فاکتوری و تعیین آنومالی های بازماند در منطقه از روش خوشه بندی فازی میان مرکز استفاده شد که حاصل آن تایید نتایج قبل بود.

در پژوهش حاضر که هدف آن معرفی مناطق امید بخش معدنی در منطقه سه پستان آهنگران بود، از روش های x?±2s ، تحلیل فاکتوری و منطق فازی جهت دستیابی به این هدف استفاده شد. مراحل فعالیت بدین صورت انجام پذیرفت که ابتدا نتایج حاصل از 187 نقطه مختلف نمونه های رسوبات آبراهه ای از سازمان صنایع و معادن استان دریافت شد. پس از آن، کنترل دقت و صحت نتایج و پیش پردازش های اولیه بر روی داده های آزمایشگاهی انجام شد. سپس با تفکیک جوامع سنگی، اثر مولفه سنژنتیک از داده ها حذف گردید و جامعه داده های شاخص غنی شدگی عناصر بدست آمد. در این جامعه برای هریک از عناصر مقادیر حد آستانه ای با روش x?±2s محاسبه گردید و آنومالی های عناصر تعیین و نقشه آنها رسم شد. روش بعدی که بر روی این داده ها اعمال گردید تحلیل فاکتوری بود که حاصل آن ایجاد 4 فاکتور بهینه بود که مجموعاً حدود 80% تغییرات منطقه را شامل می شدند. نقشه های فاکتورها رسم گردید و در مرحله بعد از روش خوشه بندی فازی میان مرکز استفاده شد و نقشه آنومالی های بازماند عناصر رسم گردید و با دو روش قبل مقایسه شد که از همپوشانی خوبی برخوردار بودند که خود دلیلی بر صحت تحلیل ها و مراحل انجام شده در این تحقیق می باشد. در پایان مناطق امید بخش معدنی محدوده سه پستان معرفی و پیشنهاد هایی جهت انجام مطالعات بیشتر بیان گردید.

محدوده اکتشافی حاج الیاس در فاصله 190 کیلومتری جنوب بیرجند و 160 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان خوسف واقع است. وجود کارهای معدنی قدیمی (شدادی) و بررسی نقشه های ژئوفیزیکی هوایی این محدوده را به عنوان یک پتانسیل آهن معرفی کرده است. جهت شناسایی نقاط امید بخش آهن دار و معرفی موقعیت آنها جهت مطالعات بعدی، در این پروژه از روش ژئوفیزیکی ژئومغناطیس استفاده شده است. روش ژئومغناطیسی اولین روش ژئوفیزیکی در اکتشافات معدنی به ویژه کانیهای فلزی بوده است. اساس این روش، اندازه گیری بی هنجاری ایجاد شده در میدان مغناطیسی زمین است که معمولا در اثر وجود نهشته های فلزی ایجاد می گردد. به طور کلی این روش در شناسایی موقعیت جرمهای مغناطیسی موثر است. ماهیت میدان مغناطیسی به گونه ای است که وجود اجرام مغناطیسی با ابعاد مختلف در آن می تواند تغییرات قابل ملاحظه ای را ایجاد کند. میدان مغناطیسی همواره حاصل از دوقطبی مغناطیسی است بنابراین خطوط نیروی معرف میدان در هر موقعیتی دارای جهت ثابتی نیستند. عملیات برداشت داده های مغناطیسی در محدوده مورد مطالعه ناحیه ای به وسعت تقریبا یک کیلومترمربع را با شبکه منظم (20*20) پوشش داده است. توپوگرافی ناحیه از 1530 متر تا 1740 متر بالای سطح تراز دریا (در حدود 210 متر) تغییر می کند. در طول عملیات برداشت یک ایستگاه مبنا به منظور ثبت تغییرات روزانه شدت میدان مغناطیسی در جنوب محدوده درنقطه ای با مختصات (3354550، 775190) در سیستم utm نصب شده و به فواصل زمانی 5 دقیقه، داده ها ثبت شده اند. در این پروژه در مجموع 2540 نقطه ایستگاه مغناطیسی، قرائت شده است. داده های مغناطیسی برداشت شده پس از تصحیح، پردازش و با استفاده از نرم افزار surfer به نقشه کانتوری تبدیل شده که با استفاده از این نقشه محل تقریبی آنومالی های مشخص شده است، و برای مشخص شدن شکل آنومالی ها بر روی این نقشه پروفیل زده و با توجه به شکل نمودار، هندسه تقریبی آنومالی ها مشخص شده است. برای مشخص کردن شیب آنومالی ها از فیلتر برگردان به قطب و برای مشخص شدن عمق دسترسی به کانی سازی از فیلتر سیگنال تحلیلی استفاده شده است. برای تعیین حداکثر عمق دسترسی به کانی سازی نیز از فیلتر فراسو استفاده شده است. نهایتاً با تلفیق اطلاعات حاصله، مناطق امید بخش، معرفی گردیده و دو محدوده جهت ادامه عملیات اکتشافی معرفی شده است.

روش ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه¬ای به دلیل ارزان بودن و سریعتر بودن نسبت به سایر روشهای ژئوشیمیایی کاربرد وسیعی در مطالعات اکتشافی بویژه در نواحی گرم و خشک دارد. از آنجا که از سال 1385 تاکنون مطالعه جدیدی روی داده¬های ژئوشیمیایی منطقه افین زیرکوه قاین انجام نگرفته است لذا هدف اصلی این تحقیق، شناسایی مجدد نواحی پتانسیل دار معدنی در منطقه افین در 170 کیلومتری شمال شرق بیرجند بوده¬ است. برای این منظور از روشهای تحلیل آماری و داده¬کاوی تک¬متغیره و چندمتغیره جدیدی که در دنیا مطرح شده¬اند استفاده شده است. تعداد 280 نمونه از رسوبات حوزه¬های آبریز محدوده به مساحت 110 کیلومترمربع توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی اخذ شده است که پس از پردازش مقدماتی، مورد تحلیل به روشهای pca کلاسیک، pn، tsa،ica ،ipca و pca داده¬های بسته قرار گرفته است که سه روش آخر، برای نخستین بار در ایران انجام شده¬اند. در تحلیل¬های چندمتغیره، از روشهای مقاوم نیز در کنار روشهای استاندارد استفاده شده است. مقایسه نتایج حاصل شده توسط تمام روشها نشان¬ می¬دهد که استفاده از تحلیل مقاوم¬ داده¬های بسته، قابل اطمینان¬تر بوده و نشان می دهد که فاکتور اول مربوط به طبیعت غالب الترامافیک و کانی زائی منیزیت در منطقه بوده و عناصر پاراژنز را بهتر از روشهای دیگر منعکس می کند. فاکتور دوم مربوط به عناصر لیتوفیل است و حضور منگنز و آهن در دو فاکتور اول و دوم نشان¬دهنده حضور این دو عنصر در دو جامعه متفاوت است که در روشهای قبلی دیده نشد. نتیجه روش ica نیز نشان می¬دهد که با حذف نویزهای زمینه منطقه، عناصری که بیشترین تاثیر را در ساختار زمین¬شناسی و کانی¬زائی دارند مشخص می¬شوند. در نهایت، نقاط آنومالی عناصر فلزی در منطقه بصورت نقشه¬های تک¬عنصری رسم شد و پیشنهاد شد که از نتایج بدست آمده بصورت تلفیق با دیگر روشهای اکتشاف استفاده شود تا نقاط امیدبخش مشخص شده و برای مراحل اکتشاف تفصیلی آماده شود.

تحقیق حاضر در برگیرنده تحلیل ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه¬ای ورقه 1:100000 سنقر می¬باشد که در محدوده¬ی استان کرمانشاه واقع شده است. در طی عملیات اکتشافی 790 نمونه رسوب آبراهه¬ای و 136 نمونه کانی¬سنگین از نقاط مختلف منطقه مورد مطالعه توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت برداشت شده است. نوشتار حاضر به پردازش این داده¬ها به منظور تشخیص مناطق آنومالی این برگه و مقایسه روش¬های به¬کار گرفته شده پرداخته است. با به¬کارگیری روش چند متغیره¬ی آماری تحلیل فاکتوری بر روی داده¬ها، رفتار عناصر مختلف در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. در این روش تعداد 5 فاکتور به عنوان فاکتورهای بهینه تغییرات در منطقه انتخاب شد. در مجموع 5 فاکتور انتخاب شده حدود 711/73 % از کل تغییرات منطقه را شامل شدند که سهم فاکتور اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب 358/24 %، 191/18 %، 166/12 %، 030/12 % و 966/6 % بود. همچنین روش¬های و فرکتالی غلظت – مساحت نیز بر روی داده¬ها انجام شد و نقشه¬های توزیع مربوط به هر عنصر با این دو روش نیز رسم شد و هم¬پوشانی قابل قبول نقشه¬های توزیع عناصر با دو روش مذکور مشاهده گردید. روش برای کسانی که به¬دنبال مقادیر به شدت حاد یک مجموعه داده می¬باشند مناسب است اما در پردازش¬های ژئوشیمیایی و به منظور جداسازی مقادیر غلظت و یا مقادیر شاخص غنی¬شدگی آنومالی از زمینه، روش مناسبی نیست؛ چرا که در اکتشافات ژئوشیمیایی، هدف یافتن مقادیری است که متعلق به جامعه¬ای به غیر از جامعه زمینه می¬باشد و استفاده از این روش سبب از دست دادن تعدادی از نمونه¬های با اهمیت می¬گردد. در روش فرکتالی غلظت – مساحت، نحوه¬ی درونیابی، دقت در برازش خطوط و انتخاب حدود آستانه¬ای از اهمیت زیادی برخوردار است. در آخر نیز با به¬کارگیری نتایج حاصل از مطالعات کانی سنگین به تأیید نتایج حاصل از مطالعات قبلی در برگه 1:100000 سنقر پرداخته شده است.

تحقیق حاضر نتیجه مطالعات ژئوشیمیایی سیستماتیک در ورقه یکصد هزارم قاین می باشد که در بخش شرقی ایران و در استان خراسان جنوبی واقع شده است. نمونه برداری رسوبات آبراهه های درگستره‎ای به وسعت 2500 کیلومتر مربع و در مقیاس 1:100000 با برداشت تعداد 1000 نمونه ژئوشیمیایی با سایز(80- ) مش صورت پذیرفته است. نمونه های ژئوشیمیایی پس از آماده سازی با دانه بندی (200-) مش به منظور آنالیز شیمیایی برای 43 عنصر آنالیز گردیدند. این ورقه بیشتر شامل محیط های کم ارتفاع و تپه ای شکل است. در گوشه شمال غربی و مرکزی منطقه عمدتاً دشتهای آبرفتی گسترده شده اند. ارتفاعات در این منطقه معمولاً از 2500 متر تجاوز نمی کند. عمده سازندهای این منطقه شامل رسوبات قدیمی تر از الیگوسن – میوسن اغلب متعلق به تریاس پسین می باشد. در جنوب غربی و جنوب شرقی منطقه سنگهای افیولیتی و کمپلکسی از سنگهای متعلق به سازندهای کرتاسه و ترشیاری مشاهده می گردد. در این ورقه چندین فاز گسله وجود داشته که وجود گسلهای امتداد لغز و تراستی نیز با حضور همبری ناگهانی و شارپ سازندها کاملاً مشهود است. رخنمون هایی از ناهنجاری عنصر مس در مرکز ولکانیک های پالئوسن– ائوسن زیرین و رسوبات پوشاننده آن (ائوسن میانی) در شمال شرق و شرق ورقه قاین یافت گردیده است. با تکیه بر آنالیز شیمیایی و داده‎های بدست آمده پس از بررسی دقت و صحت آنالیز و انجام پیش پردازش‎های لازمه، داده ها با سه روش غربال pn، تحلیل فاکتوری و منطق فازی با استفاده از نرم افزارهای spss، matlab مورد پردازش قرار گرفتند و مناطق امید بخش معرفی شده ، نتایج به صورت نقشه پتانسیل ژئوشیمیایی ارائه گردیده است. کلید واژه ها: داده های ژئوشیمیایی، تحلیل فاکتوری، pn، منطق فازی، مناطق امید بخش، ورقه قاین.

با توجه به برداشت 901 نمونه ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای در محدوده برگه 100000/1 روم واقع در شمال شهرستان بیرجندکه برای 41 عنصر به روشicp آنالیز گردیده و به منظور بررسی توانایی روش های مختلف تحلیل داده های ژئوشیمیایی در تعیین مناطق امید بخش، روش غیرساختاری ¯x+2s و روش های ساختاری تحلیل فاکتوری، فرکتالی غلظت – مساحت و آماره u جهت پردازش داده های ژئوشیمیایی مورد نظر انتخاب گردید که در حقیقت ساختار اصلی این پایان نامه را تشکیل داده است. در نتیجه انجام این تحقیق مشخص گردید که برای تمامی عناصر مورد مطالعه در برگه 100000/1 روم، مقایسه بین نقشه های مناطق آنومال تهیه شده توسط روش های مختلف، بیانگر توانایی روش های ساختاری فرکتال غلظت- مساحت و آماره u نسبت به سایر روش ها در تعیین مناطق آنومال بوده و از کارآیی بالاتری نسبت به سایر روش ها برخوردار می باشد. روش تحلیل فاکتوری بعنوان یک روش قدرتمند ولی بعنوان روشی مکمل با سایر روش ها می تواند بکار برده شود. روش غیرساختاری ¯x+2sبعنوان یک روش آماری که به جداسازی 5/2 درصد فراوانی بالای داده ها می پردازد؛ می تواند در برسی اولیه داده ها و جهت بدست آوردن یک دید کلی از منطقه مورد استفاده قرار گیرد ولی این روش به تنهایی در مطالعات اکتشاف ژئوشیمیایی که هدف یافتن مناطق و نمونه هایی است که متعلق به جامعه ای غیر از جامعه ی زمینه می باشند، مناسب نیست. این روش سبب از دست دادن مناطق و نمونه های آنومالی می شود که ممکن است ارزش اکتشافی زیادی داشته باشد

چکیده ندارد.