نام پژوهشگر: محبوبه خسروی خافتری

بررسی ارزش های فرهنگی در عناصر تصویری نقوش پرنده در ظروف دوره سلجوقی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1390
  محبوبه خسروی خافتری

عنوان تحقیق: بررسی ارزش های فرهنگی درعناصرتصویری نقش پرنده درظروف دوره سلجوقی در ایران نقش پرنده یکی از اساسی ترین نقوش برگرفته از طبیعت در تزئینات بوده که به خصوص در نقوش به کار گرفته شده در ظروف تجلی خاصی دارد. این تحقیق با هدف چگونگی استفاده از بیان تصویری پرنده های قرن 5 و 6 در به کارگیری و کاربردی در حال حاضر و تطبیق ارزش های تصویری آن دوره با ارزش های فرهنگی امروز، به بررسی ارزش های تصویری پرندگان در ظروف دوره سلجوقی که در زمینه ی تزئینات بسیار چشمگیر هستند، می پردازد. در این خصوص سوالات و فرضیه هایی از قبیل طراحی پرنده ها با هدف خاص و ارزش های معینی به کار گرفته شده است، طرح ها تزئینی و تقلیدی بوده و تنها با توجه به موادی مانند سفال و فلز به کار گرفته شده است و ارزش های فرهنگی، تداوم ارزش های گذشته است؛ مطرح شده که براساس اطلاعات گردآوری شده درحین پژوهش و تجزیه و تحلیل آنها، به سوالات پاسخ داده شده است. مطلب شایان ذکر که در رابطه با ارزش های تصویری و فرهنگی درمورد پرنده های به کار رفته در تزئینات ظروف دوره سلجوقی، انتخاب پرنده هایی است که ویژگی سمبلیک آنها برابر با ارزش های آیینی و مذهبی بوده و انتخاب پرندگان نه براساس سلیقه بلکه بر پایه ی تطابق ویژگی آنها با فرهنگ و اعتقادات مردم می باشد. در آن دوره به علت ورود اسلام و مطرودشدن بعضی نقوش تغییراتی نیز در فضای فرهای تزئینی ایجاد شده که هنرمند بیشتر از نقوش گیاهی و هندسی و فرم های انتزاعی در جهت تأکید بر ویژگی های خاص پرنده در تزئین ظروف استفاده کرده است. نکته ای که طی این پژوهش و درآخر به آن برخوردیم، تفاوت درتوجه واستفاده ازنقوش پرندگان در هنر امروز نسبت به دوره ی موردنظر می باشد. با وجود اینکه این نقوش با ارزش های تصویری گسترده ای که دارند می توانند به عنوان فرم هایی درجهت نشان دادن هنر اصیل ایرانی و انتقال فرهنگ هنری ایران به کار روند، اما امروز هیچ توجه خاصی به این نقوش نشده و در موارد کم بسیار ساده و گذرا به آنها نگاه شده است. کلید واژگان: پرنده – عناصر تصویری – ظروف – دوره سلجوقی.