نام پژوهشگر: عباس غلامی لیاولی

بن مایه های غزل در شعر حسین منزوی
پایان نامه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده علوم انسانی 1391
  عباس غلامی لیاولی   کامران کسایی

در این پایان نامه، نخست در تعریفِ ادبیات و شعر و غزل کوشیده شده است . زان پس تلاش شده در تعریف دقیق و کاملِ «بن مایه» جستاری در خور صورت پذیرد تا به روشنی دریافته شود که نگاهِ نگارنده رساله به آن چگونه بوده و آن را چطور فهمیده و پرورانده و به انجام رسانده است . پس از آن به شرح زندگیِ شاعر (حسین منزوی) از زاد روز تا به مرگ پرداخته و از فعّالیتها و سرایش و چاپ و انتشار دفترهای اشعارش سخن به میان آمده است . بعد از اینها با توجّه به تعاریفِ ارائه شده ، به جدّ کوشیده شد تا بن مایه های موجود در غزلهایش در د و محور عمودی و افقی با دقّت هر چه تمامتر بررسی شوند تا هم نگاهی به کلّیت غزلها در اتّحاد معنایی افکنده شود و هم بیتهایِ مختلف به گونه ای مجزّا و به صورت پاره پاره و جدا از هم کاویده شوند تا به درستی دریافته شود که شاعر ، احساسات و اندیشه های خود را با استفاده از چه واژگان و ترکیباتی در ظرف ابیات و غزلهایش بیان داشته است . با عنایت به این مطلب معلوم شد که منزوی ، در محور عمودیِ (ستونی) غزلهایش از بن مایه ها و موضوعاتی چند ، چون عشق و عاشقی ، اجتماع ، عصیان و خشم سخن گفته است . همچنین در این بخش از سوگْ سروده ها ، مولاناواره ها ، و موارد دیگری هم حرفهایی گفته شده و برای هر یک از آنها غزلهایی به عنوان نمونه برگزیده و آورده شده اند . در ادامه و در بحث از محور افقی غزلها ، بن مایه ها را به صورت واژگان و اصطلاحات پر بسامد موجود در بیتها و غزلها در نظر داشته و آنها را تحتِ عناوین «خداوند ، طبیعت ، انسان و عشق » بخش بندی کرده و پیرو آن بن مایه های فرعیِ مربوط به هر یک را به نظم الفبایی در زیر هر یک از عنوانهای اصلی آورده ایم . اَفزون بر اینها لازم است گفته شود که سعی فراوانی شد رساله حاضر تنها به بیان منفعلانه موضوعات و مضامین بسنده نکند تا نگارنده با نگاهی شبه انتقادی درباره بیشتر آنها توضیحاتی را بیفزاید و در صورت نیاز در خصوص شکل بیانِ عواطف و افکار موجود در غزلها با نگاهی موشکافانه تر به اظهار نظرهایی مبتنی بر روشهایی علمی و ادبی بپردازد .