نام پژوهشگر: آرش شوکت یار

بسط روش برگردان یا معکوس سازی داده های مقاومت ویژه ظاهری به کمک روش بهینه سازی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اراک - دانشکده علوم پایه 1391
  آرش شوکت یار   محمود میرزایی

هدف از این تحقیق تفسیر جامع تر از داده های برداشت شده مقاومت ویژه ظاهری در محل دفن فعلی زباله های شهری اراک برای تصمیم گیری های آتی بود. از میان ابزارهای مختلف تفسیر داده های مقاومت ویژه ظاهری تقریباً تمام روش های غیر خودکار و خودکار مدل سازی بکار گرفته شد. ابتدا داده های خام مقاومت ویژه ظاهری که بر حسب نصف فاصله الکترودی ترسیم گردیده بودند با منحنی استاندارد دو لایه به صورت تکه ای برازش داده شد و با استفاده از این روش کلاسیک و مرسوم مقاومت های ویژه واقعی و ضخامت هر لایه در تشکیلات زیر محل هر سونداژ برآورد گردید. از مقادیر برآورد شده مذکور شبه مقاطع ژئوالکتریک در امتداد هر پروفیل که شامل مجموعه ای از سونداژها بود ترسیم و تفسیر گردید. در شبه مقاطع ترسیم شده محدوده مقاومت ها جهت تفسیر زمین شناسی بکار گرفته شد. به طوری که جنس تشکیلات زیرسطحی این محدوده را در امتداد هر پروفیل مشخص نمود. همچنین تغییرات ناگهانی مقادیر مقاومت ویژه در امتداد هر پروفیل در صورت وجود به شکستگی نسبت داده شد. حال چون این تفسیرهای تجربی و گاهاً تمایلی می باشد جهت بهینه سازی آن ها از روش های خودکار که همان روش های معکوس سازی بود استفاده گردید که معمولاً می تواند نتایج را از حالت تمایلی به حالت علمی و منطقی سوق دهد. لذا با انجام این کار تمام مقاومت های ویژه و ضخامت لایه ها در محل هر سونداژ برای مدل در نظر گرفته شده در آن محل برای تشکیلات زیرسطحی بهینه گردیدند. با انجام این بهینه سازی دوباره شبه مقاطع ویژه در امتداد پروفیل های مختلف ترسیم گردید و تفسیرهای بهینه تر انجام گرفت که منجر به شناخت دقیق تر شکستگی ها، عمق سنگ بستر محل دفن شد و احتمال محل آلودگی ها در داخل رسوبات آبرفتی شناسایی گردید. چون برداشت های یک بعدی داده ها و تفسیر همه داده های مقاومت ویژه حاصل برداشت ها تنها متأثر از تغییرات مقاومت ویژه با عمق می باشند و نمی توان به طور واقعی انعکاسی از تغییرات مقاومت های ویژه جانبی باشد، لذا بر آن شدیم که تفسیری علمی تر و منطقی از چگونگی احتمال وجود این ناپیوستگی ارائه دهیم که این هدف با انجام معکوس سازی همزمان داده های برداشت شده در امتداد یک پروفیل صورت گرفت. با تجربه مبنایی که از روش های معکوس آموخته ایم نرم افزاری را بکار گرفتیم که با انتخاب مناسب شیوه های مختلف معکوس سازی که در این نرم افزار وجود دارد تفسیر دو بعدی مناسب تری ارائه دهیم. همان طور که ملاحظه گردید مقاطع دو بعدی حاصل از این تفسیرها ارائه گردید. با استفاده از محدوده مقاومت های ویژه و نسبت آن ها به تشکیلات زیرسطحی زمین شناسی محل رسوبات، محل احتمالی آلودگی ها و ناپیوستگی ها بهتر و قطعی تر از حالت تفسیرهای یک بعدی شناسایی گردید. این واقعیت ها اطلاعات بسیار با ارزشی می باشد که بدون انجام حفاری های گسترده و به برکت وجود علم ژئوفیزیک بدست آمد. این اطلاعات می تواند تصمیم گیری آتی را برای مسئولین ارائه نماید. که آیا محل دفن فعلی مناسب است؟ آیا باید به محل دیگری انتقال یابد؟ آیا باید در صورت مناسب بودن محل فعلی تمهیدات خاصی اتخاذ شود؟ که تصمیم گیری در مورد پاره ای از این سوال ها مربوط به نتایج این تحقیق است.