رابطه میان مغز و زبان مساله پیچیده ای است که اخیراً تبدیل به یکی از مهمترین موضوعات علمی شده است. یکی از راه های پژوهش در این زمینه بررسی رفتار زبانی بیماران زبان پریش است. هدف از این پژوهش بررسی چند بیمار مبتلا به زبان پریشی بروکا با توجه به دو متغیر سن و جنس است. در این پژوهش اختلالات زبانی 4 بیمار زبان پریش بروکایی به وسیله آزمون زبان پریشی فارسی نیلی پور مورد ارزیابی قرار گرفته و با توجه به داده های جمع آوری شده این نتایج حاصل شد که احتمالاً: 1- بیماران زبان پریش بروکایی در سرعت گفتار، خواندن، نوشتن، گرامر، گفتار خودجوش، نام بردن، و پاسخ دادن به سوالات مشکل دارند. 2- بین میزان ضایعه و درصد اختلال زبانی رابطه وجود دارد. 3- بین منطقه آسیب دیده و نوع اختلال نیز این رابطه دیده می شود. 4- بین میزان آسیب و بازگشت زبان ارتباط وجود دارد. 5- در مورد جنسیت که متغیرهای سن و میزان ضایعه یکسان و یا نزدیک به هم در نظر گرفته شده به نظر می رسد جنس مذکر موفقیت بیشتری نسبت به جنس مونث داشته و بازگشت زبانی بهتری را از خود نشان داده است. در مورد سن نیز به نظر می رسد که سن به اندازه میزان ضایعه مهم نیست و نقش کمرنگ تری در این رابطه دارد.

در این پژوهش میزان تاثیر دوره های آمادگی یک ماهه پیش از ورود به دبستان در فراگیری دو مهارت خواندن و نوشتن دوزبانه کرد-فارس پایه اول ابتدایی بررسی شده است. به همین منظور از میان دانش آموزان دختر و پسر دوزبانه شهرستان فاروج تعداد 160 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند که 80 نفر دوره آمادگی گذرانده اند و 80 نفر این دوره را نگذرانده اند و پس از انجام سه مرحله آزمون املا (جهت ارزیابی مهارت نوشتن )و سه مرحله آزمون سرعت و صخت خواندن (جهت ارزیابی مهارت خواندن )و بر اساس آزمون t نتایج زیر به دست آمده است:در میان دانش آموزان دختر و پسر دوزبانه دوره گذرانده و دوره نگذرانده در مهارتهای نوشتن و صحت خواندن تفاوت معنی دار است اما در مهارت سرعت خواندن چنین تفاوتی دیده نمی شود در میان دانش آموزان دختر دوزبانه دوره گذرانده و پسر دوزبانه دوره گذرانده در دو مهارت خواندن و نوشتن تفاوت معنی داری وجود ندارد.

پژوهش ها و بررسی های زیادی از زمان نزول قرآن کریم در راستای این کتاب الهی صورت گرفته است. ولی در عصر ارتباطات و مطرح شدن بحث های میان رشته ای،می توان اززمینه های مختلف علمی درپرداختن به عظمت معنوی آیات و مفاهیم قرآنی بهره جست که از این میان می توان یافته های زبان شناسی و بویژه معنا شناسی را نام برد. با بررسی نظریه های مختلف معنایی و پیشینه ی معناشناسی، محقق در فضایی قرار می گیرد تا گزینش دقیق تری از یک نظریه ی جامع معنایی داشته باشد. در میان نظریه های مختلف معنایی از آنجایی که در نظریه ی شبکه های معنایی تعداد زیادی واژه در شبکه های مرتبط به هم نمایش داده می شوند، انگاره ای مناسب برای مفسر در تبیین معنای دقیق و مترجم دریافتن معادل های دقیق می باشد و با استفاده از همین روابط می توان هزاران واژه ی یک زبان را در شبکه ای به هم مرتبط نمایش داد ، لذا به بررسی کلام الهی از دیدگاه معناشناسی و تجزیه و تحلیل بطن واژه ها در شبکه ای از روابط معنایی و قابل استفاده در سیستم های رایانه ای پرداخته می شود. در این پایان نامه ابتدا تعدادی از واژه های قرآنی در شبکه ای از روابط معنایی ارائه می شود، سپس داده های بدست آمده به شیوه ی نموداری و جدول دادگانی ارائه می گرددو با تجزیه و تحلیل نمودارها و معادلهای ارائه شده و مقایسه روابط معنایی همان واژه ها در فرهنگها سعی شده تا به محقق در درک صحیح مفهوم واژه برای معادل یابی دقیق تر کمک گردد. البته روابط حاکم بر این مفاهیم بسیار متنوع تر و گسترده تر از روابطی است که در نظر گرفته شده است ،تصور می شود از زاویه ی دید نظریه ی مزبور بتوان ضمن درک عمیقتر، معادل های واژگانی دقیق تری با توجه به روابط مفهومی موجود میان واژه ها ارائه نمود. ارائه ی روابط معنایی و انگاره های رابطه ای میان واژگان قرآنی از اهداف اصلی این پژوهش می باشد. انگاره های رابطه ای می توانند پایگاه اطلاعاتی بسیار سودمندی در شیوه های دسترسی به واژگان از طریق کشف الایات مبتنی بر روابط معنایی، جستجوی قرآنی صفحات شبکه گسترده و برنامه ی ترجمه و تفسیر خودکار باشند.

نظریه ی نقش گرای نظام مند هلیدی یکی از معروف ترین نظریات زبانی است که از آن در تحلیل انواع متن به ویژه با هدف بررسی نقش های مختلف زبانی استفاده می شود. هلیدی بر این باور است که اصلی ترین هدف زبان، انتقال معناست؛ و به همین منظور، گویشوران برای تبادل معنا، متن را می سازند. یعنی چیزی که در تعامل مهم است، انتقال معناست نه صورت های زبانی. هدف این تحقیق، بررسی متون رادیویی شبکه جوان – به عنوان یکی از پرمخاطب ترین شبکه های رادیویی- برپایه ی دستور نقش گرای نظام مند هلیدی و به طور خاص فرانقش بینافردی است. روش به کار رفته در این تحقیق، تحلیلی-توصیفی است. به این منظور تعداد 800 بند از متون پیاده شده ی رادیو جوان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان می دهد بیشترین زمان به کار رفته در داده ها، زمان حال است. همچنین بند خبری، پربسامدترین نوع بند است که البته با تفاوت کمی که با دیگر بندها دارد، از یک سویه و غیرپویا شدن تعامل جلوگیری شده است. بندهای پیشنهادی، پرسشی و امری که در رتبه های بعد قرار می گیرند، دارای تعامل های پویا و دوسویه هستند که این رسانه را در برقراری ارتباط مفیدتر با مخاطب به منظور انتقال مفاهیم و اطلاعات، یاری می رسانند.

پژوهش حاضر به تحلیلِ گفتمان کتاب "وغ وغ ساهاب" اثر صادق هدایت می پردازد. این اثر در مجموع شامل 35 قضیه طنز است که 20 قضیه آن در قالب نظم و 15 قضیه دیگر به صورت نثر به رشته تحریر در آمده است. در این پژوهش 11 متن از میان متون منظوم به طور تصادفی برگزیده شده و با استفاده از نظریه عمومی طنز کلامی آتاردو و رویکرد اجتماعی- شناختی ون¬دایک، به منظور یافتن مهم¬ترین عامل سازندة طنز و همچنین عناصر و عوامل مؤثر در خلق این اثر بر اساس الگوی تحلیل گفتمان انتقادیِ مد نظر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. با تحلیل¬های صورت گرفته مشخص شد از میان 6 متغیر پایة موجود در نظریه عمومی طنز کلامی، 2 متغیرِ زبان و هدف نقش بسیار مهمی در شکل گیری طنز در این اثر ایفا کرده¬اند. علاوه بر آن، هنجارگریزی نحوی به صورت گریز از آرایش متداول جمله، هنجارگریزی سبکی، هنجارگریزی نوشتاری و پیش¬فرض وجودی از جمله عوامل مؤثر در نگارش "وغ وغ ساهاب" به شمار می¬روند. نویسنده با بهره¬گیری از این عوامل به نقد طنزآمیز مسائل ادبی- اجتماعی آن زمان پرداخته است.

نوشتن زبان فارسی با خط رومیایی چند سالی است که در بین فارسی زبانان رواج پیدا کرده است. عمده ترین دلایل گسترش این پدیده را می توان وارد شدن فناوری های نوین ارتباطی و ضعف های خط فارسی دانست. در این پژوهش زمان درک جملات نوشته شده به خط فارسی و فینگلیش با یکدیگر مقایسه خواهند شد. برای این منظور، پرسشنامه ای در قالب نرم افزاری رایانه ای طراحی گردید و این قابلیت را ایجاد کرد که سرعت درک با دقت بالایی سنجیده شود. در این پرسشنامه 10 جمله کوتاه مطرح شد که آزمودنی باید در سریع ترین زمان ممکن بر روی یکی از گزینه های درست یا نادرست کلیک می کرد. برای رسیدن به جواب نهایی، دو نوع پرسشنامه طراحی گردید که در نوع 1، جملات 1 تا 5 با خط فارسی و 6 تا 10 با خط فینگلیش است و در نوع 2، همان جملات 1 تا 5 با خط فینگلیش و 6 تا 10 با خط فارسی است. هر کدام از انواع پرسشنامه برای گروهی از آزمودنی ها اجرا شد یعنی هر آزمودنی فقط به یک نوع از پرسشنامه ها پاسخ داده است. تحلیل با توجه به متغیرهای سن، جنسیت، تحصیلات، میزان استفاده از خط فینگلیش و مدت زمان آشنایی با آن انجام گرفت. مدت زمان آشنایی با خط فینگلیش به عنوان متغیر کنترل کننده در نظر گرفته شد. داده های مربوط به 133 آزمودنی مورد بررسی قرار گرفت که نتایج بیانگر بالاتر بودن زمان درک جملات فینگلیش نسبت به فارسی به میزان 1/5 برابر بود.

رساله حاضر به ارائه شواهد روان‏شناختی در اثبات رویکرد ساخت‎واژه قاموسی پرداخته است و کاربرد آن را در آموزش ساخت‏واژه زبان فارسی بررسی کرده است. روش تحقیق توصیفی و کاربردی است. داده‏ها با بررسی 20 پیکره زبان فارسی انتخاب گردیده و پس از تجزیه و تحلیل، این نتیجه حاصل گردیده است که رویکرد ساخت واژه قاموسی دارای پشتوانه روان‎‏شناختی بوده است و در امر آموزش واژگان زبان فارسی می‏تواند کاربرد داشته باشند. این رساله شامل پنج فصل است که فصل اول به مقدمه تحقیق پرداخته است و فصل دوم مروری بر پیشینه نظری و کاربردی این رویکرد دارد. فصل سوم به چارچوب نظری تحقیق و ارتباط آن با دسترسی واژه‏گانی و تأثیر آن بر امر آموزش بیان کرده است. فصل چهارم به تجزیه و تحلیل آماری داده‎ها پرداخته است و فصل پنجم شامل نتیجه‏گیری و جمع‏بندی و پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده می‏باشند.

در این پژوهش، به بررسی آکوستیکی 100 دقیقه مکالمات ضبط شده از 10 سخنگوی مرد و زن زبان فارسی و معیارهای بازشناسی سخنگو بر مبنای آواشناسی حقوقی پرداخته شده است. داده های صوتی مورد بررسی شامل حدود 70 دقیقه تلفظ جداگانه 192 هجا و 280 واژه و 30 دقیقه گفتار پیوسته بود که در مجموع 15000 داده صوتی را تشکیل می داد. در این پژوهش سعی بر آن بود تا با بررسی آکوستیکی دقیق و جامع داده های صوتی، الگوها و مشخصه های منحصربفرد صداها مشخص گردد و در نهایت، کلیدهای آکوستیکی برای بازشناسی حقوقی سخنگو ارایه گردد. بر این اساس، 7 کلید بازشناسی معرفی شد و اعتبار و کارآیی آنها مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت که از این میان، 5 مشخصه به عنوان کلیدهای کارآمد در بازشناسی حقوقی سخنگو مورد تأیید قرار گرفت. همچنین، از بررسی های انجام گرفته بر روی داده های صوتی، 15 دستاورد دیگر شامل معرفی برخی مفاهیم جدید آکوستیکی به دست آمد که از آن میان می توان به همگونی آکوستیکی، واج شامل و واک پیش از آغاز باواکی اشاره نمود. از نتایج این پژوهش، که اولین رساله زبانشناسی است که به طور مستقیم به آواشناسی حقوقی سخنگو می پردازد، می توان در پژوهش های آواشناختی آکوستیک و به ویژه در زمینه بازشناسی حقوقی سخنگو در دادگاه ها و مراجع حقوقی استفاده نمود.

زبان شناسی نقش گرا یکی از سه نگرش مسلّط زبان شناسی نظری است که زیرمجموعه های مختلفی از جمله دستور نظام مند دارد. دستور نقش گرایی هلیدی نظام صوری زبان را توأم با نظام معنایی و نقشی در بافت در نظر می گیرد بنابراین قابلیت مناسبی برای بررسی های ادبی و سبک شناختی دارد. هلیدی در نظریه ی خود سه سطح برای معنا مطرح می کند که عبارتند از: فرانقش تجربی، فرانقش بینافردی و فرانقش متنی. این پایان نامه با رویکرد زبان شناسی نقش گرا، گرایش دستور نظام مند هلیدی، به تحلیل و بررسی سبک رمان چراغ ها را من خاموش می کنم پرداخته است. پایان نامه در سه بخش اصلی تدوین شده که در هر بخش ابتدا نظریه ی هلیدی تبیین شده و سپس بر اساس آن رمان مذکور از نظر سبکی تحلیل شده است، در پایان هر بخش نیز داده های زبانی به دست آمده از متن رمان در قالب نمودار نشان داده شده است. در انتها بر اساس تحلیل ها و نمودارهای ارائه شده به نتایجی از این دست رسیده ایم؛ از حیث زبانی، رمان رئالیستی است و در آن زمان گذشته و وجه خبری بیشترین کاربرد را دارند، فرایندهای مادی، ذهنی و بیانی پرکاربردترین فرایندها در رمان هستند، ادات نگرشی کم کاربردترین نوع ادات هستند که گویای عدم قدرت راوی در بیان دیدگاه ها و اظهار عقایدش می باشد و... . در بخش سخن پایانی، مجموعه ی یافته های حاصل از تحلیل نتایج زبانی پایان نامه به صورت گزاره هایی کوتاه آمده است.

در این تحقیق پس از بررسی مبانی نظری کاربرد شناسی که مبتنی بر منظور و معناست وبرشمردن ویژگی های دو رسانه شنیداری (رادیو) ودیداری ( تلویزیون) سعی شده با اتخاذ روش تحلیلی – توصیفی ، به تجزیه و تحلیل دو نمایشنامه تلویزیونی و دو نمایشنامه رادیویی پرداخته شود و برخی از تفاوتهای این دو نوع نمایشنامه در چارچوب کاربرد شناسی به شکل مقایسه ای عملا به نمایش گذاشته شود. این تحقیق متشکل از چهار فصل می باشد که در فصل اول به بیان مسئله ، سوال های تحقیق اهداف تحقیق، روش تحقیق و محدودیت های آن می پردازد. در فصل دوم به مباحث نظری تحقیق که شامل معرفی نظریه کاربرد شناسی ومتغیرهای وابسته ای است که قرار است در نمایشنامه ها مورد بررسی قرار گیرد. سپس به تفاوتهای دو رسانه شنیداری و دیداری و ویژگی- های هر یک خواهد پرداخت و در فصل سوم به ارائه و تحویل داده های به دست آمده و رسم جداولی از توزیع فراوانی هریک از متغیرها پرداخته می شودو در فصل آخر ، نتایج بررسی- های این تحقیق برای روشن شدن وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار بین دو نوع نمایشنامه ارائه می شود وعلت های احتمالی این تفاوت ها به تفصیل مورد بحث قرار می گیرد. با توجه به نتایج به دست آمده فرضیه ی " کمتر بودن تعداد عبارات اشاره ای در نمایشنامه های رادیویی نسبت به نمایشنامه های تلویزیونی " مورد پذیرش واقع شد. همچنین فرضیه ی " کمتر بودن عوامل انسجامی در رادیو نسبت به تلویزیون " نیز مورد قبول واقع شد، ولی دو متغیر" طول جملات " و " شکاف ناشی از نبودن تصویر " که اولی بیانگر کمتر بودن طول جملات در نمایشنامه رادیویی نسبت به نمایشنامه تلویزیونی و دومی که بیانگر بیشتر بودن شکاف ناشی از نبودن تصویر در نمایشنامه رادیو نسبت به نمایشنامه تلویزیون بود مورد پذیرش واقع نشد.

این پژوهش در چهار فصل تنظیم شده است. در فصل نخست به تعریف برخی از اصطلاحات رایج در گفتمان زبانشناسی ابن جنی و تطبیق آن با اصطلاحاتی مانند: زبان، قول و کلام در زبانشناسی جدید پرداخته شده است.دراواخر این فصل نیز دیدگاه ابن جنی در باب اصل زبانها با نظریات رایج دراین باب مقایسه شده است.در فصل دوم از رساله به مباحث و مبانی آواشناسی زبان عربی پرداخته شده و نحوه¬ی دسته بندی ، نام گذاری وچگونگی همنشینی آواها درسنت زبانشناسی عربی توضیح داده شده است .در این فصل تلاش شده تا نظم حاکم بر نحوه¬ی همنشینی واجها نشان داده شده و نظام هجایی زبان عربی همراه با دیدگاه ابن جنی و دیگر لغویان دراین مورد مطرح شود. درفصل سوم به نقد و بررسی نحو زبان عربی پرداخته شده و زیر بنای نحو زبان عربی که بر پایه مفاهیمی نظیر قیاس؛علت و عامل بنا شده، تحلیل و نقد شده است.در این فصل نگاه بدیع ابن جنی به پاره ای ازاین مقولات ذکر شده و برخی از دیدگاههای وی بطور خاص مورد تحلیل واقع شده است. دراین فصل تلاش شده تا میزان تاثیر پذیری نحو عربی از مقولات فرازبانی نشان داده شود تا ازاین طریق، میزان اعتبار این مقولات در نحو آشکار شود.فصل پایانی و چهارم به مبحث معنی شناسی اختصاص دارد. در این فصل تلاش شده تا میزان درستی برخی از نظریات ابن جنی دراین باب بویژه در مساله ارتباط دال و مدلول تبیین شود و نقش مولفه های فرازبان دردرک معنا ازنظر ابن جنی و برخی نظریه های زبانشناسی جدید به صورت مبسوط مورد بررسی قرار گیرد.و درآخر لازم به ذکر است تا آنجا که ممکن است تلاش شده تا بررسی تطبیقی در مبانی زبانشناسی ابن جنی در کتاب الخصائص صورت گیرد تا ریشه¬ی برخی از مشکلات درحوزه¬ی زبان عربی برای ما روشن شود.